Hoe werkt het?

In het jaar dat je 50 wordt, krijg je voor het eerst een uitnodiging in de bus om een gratis screeningsmammografie te laten doen. Daarna mag je twee jaar wachten, vooraleer je opnieuw op controle uitgenodigd wordt. Tijdens een screeningsmammografie worden er twee röntgenfoto’s per borst genomen. Die foto’s worden een eerste keer beoordeeld door de radioloog van dienst, daarna een tweede keer door het Centrum voor kankeropsporing, en indien nodig zal ook een derde radioloog je foto’s bestuderen. Als je al eens eerder een mammografie hebt laten doen, dan worden de nieuwe foto’s vergeleken met de oude om veranderingen op te sporen. Na ongeveer drie weken wachten, krijgen jij en je arts het resultaat te horen van het onderzoek.

De screeningsmammografie: mythes en waarheden

Vanaf je vijftigste word je elke 2 jaar uitgenodigd voor een gratis mammografieEen mammografie is vooralsnog de beste methode om een tumor in een heel vroeg stadium op te sporen, lang voor die voelbaar is of er zichtbare symptomen optreden. Met vroege opsporing kan je erger voorkomen, want hoe vroeger de kanker ontdekt wordt, hoe hoger de kans op genezing. Een kleine tumor kan immers al met een plaatselijke en borstsparende operatie verwijderd worden.

Prof. dr. Guido Van Hal van de vakgroep Epidemiologie en Sociale Geneeskunde aan Universiteit Antwerpen, getuigt 'Als 65 tot 70% van de vrouwen zich voor borstkanker laat screenen, daalt het aantal overlijdens door borstkanker met ongeveer 20%.’

Toch bestaan er heel wat misvattingen rond de screeningsmammografie. Prof. dr. Marc Peeters, diensthoofd Oncologie aan Universiteit Antwerpen: 'Het argument dat je door de straling meer borstkankers veroorzaakt dan dat je levens redt, bijvoorbeeld. We screenen nu al bijna vijftien jaar en hebben geen toename van het aantal borsttumoren door mammografie gezien. Bovendien wordt er door de verbeterde technologie een alsmaar lagere stralingsdosis gebruikt om de foto’s te maken.'

De nadelen

Een mammografie kan pijnlijk zijn, maar redt wel je levenMaar een screeningsmammografie heeft ook zo zijn nadelen. Dr. Ivo Nagels, medisch adviseur van de Stichting tegen Kanker: ‘Het klopt dat de borst tussen twee platen wordt samengedrukt en dat dat gevoelig en zelfs pijnlijk kan zijn. Maar het onderzoek duurt maar heel kort en kan je leven redden.’

Daarnaast bestaat er ook iets als fout-positieve resultaten. Dat zijn resultaten die duiden op een verdachte afwijking, dat na verder onderzoek toch niets ernstigs blijkt te zijn. Dr. Nagels: 'Deze fout-positieve resultaten zorgen bij vrouwen voor extra stress en onrust.' Naast fout-positieve resultaten, bestaat er een kleine kans dat er toch borstkanker blijkt te zijn, ondanks geruststellende resultaten: fout-negatieve resultaten. Gelukkig krijgen slechts zo’n 4 tot 6 vrouwen op 1000 te maken met die foutieve resultaten. Een screeningsmammografie is dus wel betrouwbaar, en als er toch twijfel is, kan er een echografie genomen worden om afwijkingen beter te bekijken.

In zeldzame gevallen kan er sprake zijn van overbehandeling. Prof. dr. Peeters: 'Bij heel kleine kankerletsels kunnen we op dit moment inderdaad niet voorspellen welke letsels ooit klachten zullen geven en welke niet. Daardoor wordt een klein aantal patiënten nodeloos geopereerd. Dat weegt echter niet op tegen al die andere patiënten voor wie een ingreep wél absoluut noodzakelijk is.'

En wat met zelfonderzoek?

Jarenlang raadden campagnes vrouwen aan om vanaf hun 25ste hun borsten maandelijks te controleren, omdat men dacht dat de grote meerderheid van de tumoren door de vrouwen zelf werd ontdekt. Later werd daarop teruggekomen, omdat zelfonderzoek een vals gevoel van zekerheid kan geven (sommige kankers voel je niet) of onnodig angst inboezemt (sommige afwijkingen zijn geen kanker).

Vroegtijdige opsporing is van levensbelangVeel vrouwen ontdekken inderdaad zelf een knobbeltje in hun borst, maar dat blijkt over het algemeen toevallig te gebeuren. Een grootschalig internationaal onderzoek heeft verder aangetoond dat dit maandelijkse zelfonderzoek het sterftecijfer niet heeft doen dalen. Daarom focust Pink Ribbon op meer borstbewustzijn, preventie en een screeningsmammografie voor vrouwen tussen 50 en 69 jaar.

In ieder geval, neem je het best contact op met je arts als je zelf onregelmatigheden of veranderingen vaststelt aan je borst(en), ongeacht je leeftijd. Ook als er bij meerdere personen in je familie borstkanker werd vastgesteld, ga je het best eens langs bij je arts. Er kan dan eventueel sprake zijn van een erfelijke vorm van borstkanker. Dat is het geval bij 5 tot 10% van alle borstkankers. Een genetisch onderzoek kan dan aangewezen zijn. Afhankelijk van het resultaat van dat onderzoek zijn verschillende oplossingen mogelijk: van geruststelling, nauwe opvolging tot eventueel preventieve operaties.

Bronnen: Pink Ribbon Magazine 2015, Mijn Borsten, Mijn Boek en bevolkingsonderzoek.be