Schokeffect

Deze twee dodelijke voorvallen hebben een schokeffect veroorzaakt in het hele land. Ze hebben veel mensen diep geraakt en hen doen beseffen dat ze machteloos staan tegenover vakbondgeweld waartegen politici (uit electorale overwegingen) en bijgevolg ook de politie niet durven of mogen optreden. Reden voor deze schuldige nalatigheid:  het stakingsrecht zou daardoor worden aangetast … Maar sinds wanneer wordt geweld door het stakingsrecht gedekt?!

Na WOII traden de vakbonden op als tegenwicht tegen armoede en uitbuiting als gevolg van het liberalismeDe publieke opinie is duidelijk geschrokken van de wetteloosheid en straffeloosheid, waaraan vakbondsleden zich keer op keer schuldig maken. Dat blijkt uit talloze reacties, o.m. op de sociale media. Kritiek op de vakbonden heeft altijd (en vaak volkomen terecht) bestaan. Machtsmisbruik en intimidatie zijn hen niet vreemd. Ooit werden ze echter opgericht om op te komen voor de rechten van de werknemers en om hun levensomstandigheden te verbeteren. Vooral in de eerste helft van de vorige eeuw en een periode van goed twintig jaar na de Tweede Wereldoorlog, was het maar al te goed dat er vakbonden bestonden. Ze fungeerden toen als tegenwicht tegen armoede en uitbuiting, veroorzaakt door een meedogenloos liberalisme.

Gezien de recente golf van kritiek op de vakbonden lijkt het aangewezen een en ander in zijn context te plaatsen, zo meent onze columnist Jan Schils.

Democratie?

In onze westerse samenleving met een democratische staatsvorm hebben de gekozen parlementen het officieel voor het zeggen. In de praktijk is dat niet helemaal zo, ook niet in Belgie.

In dit land wordt het te voeren beleid in de praktijk (zowel federaal als regionaal) uitgestippeld door de voorzitters van de regeringspartijen, al dan niet onder invloed van drukkingsgroepen als de drie grote vakbonden, werkgeversorganisaties en machtige financiële groepen. Deze laatsten zijn wel zo verstandig zich op de achtergrond houden. Hun macht en invloed zijn er niet minder om! Voor de parlementsleden van de meerderheidspartijen (of het nu om België, Vlaanderen, Wallonië of Brussel gaat) blijft er weinig anders over dan braaf en kleurloos in de pas te lopen van hun politieke voormannen, merkt onze columnist op. Hen is hoogstens toegestaan tijdens al dan niet geanimeerde debatten in het parlement de show te stelen, maar als het erop aankomt de partijlijn te verdedigen en vooral daarvan niet af te wijken. In feite wordt dit land dus geregeerd door een particratie en is van een echte sterke parlementaire democratie geen sprake. Zoals dat in de vorige eeuw onder de verschillende regeringen-Martens ook al het geval was toen de vakbonden eveneens hun rol opeisten.

Toch heeft deze particratie op zijn Belgisch, die met succes haar meerderheid in het parlement zonder morren naar haar pijpen doet dansen, het niet helemaal alleen voor het zeggen, zoals we hierboven reeds opmerkten. Meer dan bijvoorbeeld in Nederland, het Verenigd Koninkrijk en zelfs Duitsland laten in België vooral de drie grote vakbonden ACV, ABVV en ACLVB en hun Waalse tegenhangers zich gelden om het beleid te beïnvloeden, naar hun hand te zetten of bij te sturen. Vreedzaam als het kan, met straatgeweld als het moet. Zoals de twee doden bewijzen die onlangs te betreuren vielen in het Luikse.

Deze incidenten hebben ertoe geleid dat het stakingsrecht momenteel fel ter discussie staat. Sommige rechtse partijen, zoals Open VLD en N-VA, zien de kans schoon de vakbonden aan te pakken en hun te machtige rol terug te schroeven. Voor hen is dit ‘het moment’: nu of nooit.

Stakingsrecht

Het stakingsrecht laat de werknemer toe om het werk neer te leggen bij ontevredenheid over loon en andere zakenMaar wat houdt het stakingsrecht in feite in? Het is geen overbodige luxe om daar even bij stil te staan, aangezien vakbonden met miljoenen leden er een eigen theorie op na houden. Bij het stakingsrecht gaat het om een door het Europees Sociaal Handvest erkend grondrecht. Het kent werknemers het recht toe om onder bepaalde voorwaarden het werk neer te leggen om op die manier hun loon- en andere eisen tegenover de werkgever te onderstrepen.

Maar het is wel al tientallen jaren duidelijk dat de vakbonden in België het zo niet begrepen hebben. Ze houden er een eigen interpretatie op na. Eén die het toelaat om (gevaarlijke) wegblokkades met brandende autobanden te organiseren en hele industriegebieden of afzonderlijke bedrijven af te sluiten om het grondrecht van werkwilligen om te werken en zich vrij te bewegen onmogelijk te maken. Zelfs het gijzelen van bedrijfsleiders, fysiek geweld plegen tegenover werkwilligen en beschadigen van eigendommen worden als voortvloeiend uit het stakingsrecht goedgepraat. Het kan en mag toch niet voortduren dat justitie en politie niet durven of mogen optreden omdat het om ‘legitiem’ vakbondsgeweld zou gaan. Dat is pure wetteloosheid. Dat is toegeven aan de wet van de jungle.

Rechtspersoon

Na aanvankelijk dwars te hebben gelegen, hebben de drie grote vakbonden zich bereid verklaard met de federale regering te overleggen over een aanpassing van het bestaande ‘herenakkoord’ over wat wel en niet mag bij stakingen. Daarover hoeft echt niet lang te worden gepraat. Belangrijker is dat besloten wordt tot rechtspersoonlijkheid voor de vakbonden (zoals in Nederland) zodat de justitie ze ter verantwoording kan roepen als ze strafbare feiten plegen. Als rechtspersoon moeten de vakbonden ook transparant zijn over hun financiële handel en wandel, die nu in een waas van geheimzinnigheid is gehuld. Begrijpelijk dat zij daarvoor niet staan te springen. Zeker niet als ze iets te verbergen hebben. Ook de vraag of het niet de normaalste zaak van de wereld is dat vakbonden belastingen betalen, is op zijn minst het overwegen waard.