8 slachtoffers per dag

Volgens het Wetenschappelijk Instituut voor de Volksgezondheid (WIV) bezwijken ieder jaar 2500 tot 3000 mensen (ofwel 8 per dag) aan een dodelijke infectie die ze in het ziekenhuis opliepen. Experts stellen dat het er ook meer kunnen zijn, maar zeer waarschijnlijk niet minder.

Laksheid

Ieder jaar sterven 2500 à 3000 mensen door de ziekenhuisbacterieHet is toch wel onthutsend en al te gek, zo meent onze columnist Jan Schils, dat de Belgische ziekenhuizen er anno 2015 met alle moderne hulpmiddelen die er bestaan, maar niet in slagen juiste gegevens en cijfers bij te houden over dit toch wel zeer ernstige probleem. Of willen ze misschien hun onmacht en onvermogen om deze dodelijke plaag te bestrijden niet toegeven? Er worden toch ook cijfers bijgehouden over het aantal verkeersdoden en –gewonden, dat, in vergelijking met andere landen, hoog is?

Toch liggen die cijfers nog een stuk lager dan de dodelijke slachtoffers door de ziekenhuisbacterie. Daarom is het des te verbazingwekkender dat er zo lichtjes en laks over het dodelijke gevaar van de ziekenhuisbacterie wordt heen gestapt. Alsof er een taboe op rust! De overheid noch de medische wereld lijkt zich erover te bekommeren. En in de media werd nauwelijks aandacht besteed aan de noodkreet van het WIV. Het item werd volledig overschaduwd door de vluchtelingencrisis.

Gebrek aan controle

Het slechte nieuws over de vele slachtoffers van de ziekenhuisbacterie was onderdeel van een rapport van het WIV over ziekenhuishygiëne in 105 Belgische ziekenhuizen. De consumentenorganisatie Test-Aankoop wijst erop dat het rapport van het WIV er is gekomen als gevolg van gerechtelijke procedures voor de Raad van State om gegevens te verkrijgen over ziekenhuisinfecties ‘op niveau van elk ziekenhuis’. Het hoogste rechtscollege van het land moest er met andere woorden aan te pas komen om de ziekenhuizen (medische wereld) te dwingen openheid van zaken te geven. Het gevolg van deze rechtsgang was wel dat voortaan kwaliteitsparameters gemeten en transparant gemaakt moeten worden. In Vlaanderen was dat al deels het geval, in Brussel en Wallonië niet. Maar van een controlesysteem om de betrouwbaarheid van gegevens en cijfers na te gaan is nog steeds geen sprake, ook al heeft het WIV een dergelijk systeem wel aanbevolen. Zolang er geen onafhankelijke controle is, kunnen de ziekenhuizen dus blijven aanmodderen en met de natte vinger gegevens en cijfers verstrekken …

Registratie faalt

Het WIV maakte een inventaris op rond de vraag wat de ziekenhuizen ondernemen tegen de dodelijke bacterie. Daarbij kwamen vragen ter sprake als: heeft het ziekenhuis wel een strategisch plan tegen besmettingen, wordt er personeel voor vrijgemaakt en zijn er opleidingen om het probleem te voorkomen en/of te behandelen? De vraag of het aantal infecties wordt bijgehouden en of er sprake is van screening moet helaas ontkennend worden beantwoord. De zwakste score wordt volgens het WIV behaald bij de registratie van de infecties. Zo wordt niet nauwkeurig bijgehouden hoeveel patiënten een infectie oplopen nadat ze geopereerd zijn. Ook wordt bijvoorbeeld niet nagegaan wat gedaan kan worden om te verhinderen dat een patiënt besmet geraakt als hij een katheter krijgt. Het WIV heeft vastgesteld dat het risico vooral op de afdelingen intensieve zorg groot is, maar dat de ziekenhuizen daar te weinig aandacht aan besteden. Gevolg: jaarlijks 110.000 tot 130.000 patiënten die een besmetting oplopen en 2500 tot 3000 die sterven.

Twee oorzaken

Slechte handhygiëne en te kwistig antibioticagebruik zijn de belangrijkste oorzaken van de ziekenhuisbacterieVolgens het WIV zijn de twee belangrijkste oorzaken van de besmettingen onvoldoende handhygiëne bij artsen en verplegend personeel en te kwistig antibioticagebruik (of moeten we misbruik zeggen?), waardoor deze en andere bacteriën resistent worden. Geregeld handen wassen en voorzichtiger omspringen met antibiotica zouden dus een deel van het onheil kunnen voorkomen.

Zoals eerder opgemerkt staat de medische wereld niet te juichen bij de publiciteit over de ziekenhuisbacterie. Een team van de Gentse universiteit is zelfs van oordeel dat het aantal doden als gevolg van de ziekenhuisbacterie zwaar overdreven is. Het zou namelijk moeilijk vast te stellen zijn waaraan een desbetreffende patiënt precies is overleden. Het is niet aan ons om over dat standpunt een oordeel te vellen. Anderzijds is het WIV niet zomaar de eerste de beste instelling die met ongefundeerde feiten naar buiten treedt.

Risicogroepen

Het is evenwel zo, dat sommige patiënten meer kans hebben op een besmetting met al dan niet fatale afloop dan andere. Daarbij denken we aan mensen na een zware operatie, kankerpatiënten, zieke en oudere patiënten en mensen met een zwak immuunsysteem. Over de bewering dat vooral bezoekers en patiënten het ziekenhuis besmetten, lopen de meningen uiteen. Toch zijn er manieren om besmetting met de ziekenhuisbacterie terug te dringen, namelijk:

- handen wassen of ontsmetten voor en na een bezoek aan een patiënt,
- wegblijven uit het ziekenhuis als je een verkoudheid hebt,
- onnodig fysiek contact met een patiënt vermijden.