Vrederechter

Als de huurder na een maand niet vertrokken is, wordt de hele inboedel op straat gezet: pijnlijk en vernederendBij een uithuiszetting heeft een vrederechter altijd het laatste woord. Die zal doorgaans een verzoeningspoging wagen om verhuurder en huurder tot een afbetalingsprogramma te bewegen als er sprake is van een betalingsachterstand. Lukt dat niet, dan start er een gerechtelijke procedure. Beslist de rechter tot uithuiszetting, dan krijgt de huurder nog een maand de tijd om de woning te verlaten. Geeft de huurder geen gevolg aan het vonnis, dan komt een deurwaarder met de politie ter plaatse en wordt de complete inboedel op straat gezet. Dat is uiteraard een heel pijnlijke en vernederende aangelegenheid voor de huurder. Tot overmaat van ramp gebeurt het vaak dat het verkeer op de openbare weg hierdoor bemoeilijkt wordt. Dan worden de goederen door de gemeente opgehaald en zes maanden bewaard op kosten van de huurder.

Vluchtelingen beter af

Je zou de slachtoffers van deze massale uithuiszettingen (in Vlaanderen tot 13.000 huishoudens op jaarbasis of enkele tienduizenden mannen, vrouwen en kinderen) in zekere zin kunnen vergelijken met de massale stroom van vluchtelingen uit Noord-Afrika en het Midden-Oosten die hier een toevlucht zoeken. Zowel de vluchtelingen als de mensen die uit hun woning werden gezet zijn immers op zoek naar een dak boven hun hoofd. Met dit verschil dat de overheid en hulporganisaties de vluchtelingen uit het buitenland wel onderdak verschaffen, maar de uit hun huurwoning verdrevenen aan hun lot overlaten en letterlijk in de kou laten staan. Vaak gaat het, zoals ook bij de vluchtelingen, om gezinnen met kinderen. Je zou deze nalatigheid zonder meer discriminatie van een eigen bevolkingsgroep kunnen noemen, die om welke reden ook getroffen door geldgebrek en armoede, zonder enig medelijden met inboedel en al op straat wordt gezet. Deze conclusie heeft niets te maken met racisme. Ze is louter gebaseerd op (schrijnende) feiten, waarvoor de samenleving zich zou moeten schamen.

Het is onderzoekster en sociologe Jana Verstraete van de KU Leuven die deze dramatische toestand onlangs aan de kaak stelde. Vroeger ging het bij gedwongen uithuiszettingen volgens haar vaak om personen, dikwijls oudere mannen, die door drank of andere redenen aan lager wal waren geraakt. Ook huurders die hun woning ernstig verwaarloosden, illegaal onderverhuurden of vernielingen aanrichtten werden toen uit hun woning gezet. Maar daarin is verandering opgetreden.

Het kan iedereen overkomen

Verstraete: ‘Nu kan het iedereen overkomen, zelfs tweeverdieners met kinderen als een van de partners ziek is of zijn of haar job verliest, maar ook jonge koppels en huishoudens die met een sociale uitkering moeten zien rond te komen.’

Volgens haar onderschatten de beleidsmakers het probleem. Zelfs de precieze cijfers over de uithuiszettingen worden officieel niet bijgehouden zodat het er waarschijnlijk meer zijn dan de cijfers die de ronde doen. Voor Verstraete is elke uithuiszetting een persoonlijk drama en een schending van het recht op wonen. Ze erkent dat er gegronde redenen zijn (zoals hierboven vermeld) om iemand uit een woning te zetten, maar in de meeste gevallen is een betalingsachterstand van de huur de oorzaak. Daarbovenop worden huurwoningen in Vlaanderen steeds duurder, neemt het tekort aan betaalbare woningen toe en kan de wachttijd voor een sociale woning oplopen tot maar liefst acht jaar. Intussen stijgen de kosten voor levensonderhoud gestaag. Vooral de laagste inkomens zijn de dupe. Vaak gaat tot driekwart van hun inkomen naar de huur, wat een menswaardig leven onmogelijk maakt, meent Verstraete. In veel Vlaamse gemeenten is het inderdaad niet mogelijk om een huis of appartement te huren voor minder dan 700 euro per maand. Wanneer men bedenkt dat een leefloon maar 800 euro bedraagt, is de rekening snel gemaakt. In theorie kunnen huurders bij een uithuiszetting sinds 1998 hulp vragen aan het OCMW, maar in de praktijk blijkt dat om financiële redenen niet overal een succes te zijn. 

Creatieve oplossing

Uithuiszettingen zijn mensonwaardig, daarom moet er een creatieve oplossing gevonden worden voor het probleemGegrond of ongegrond, anno 2016 zouden uithuiszettingen eigenlijk niet meer mogelijk mogen zijn. Ze zijn mensonwaardig, ook al mag er geen afbreuk worden gedaan aan de rechten van de verhuurders. Daarom is het de taak van de politiek om een creatieve oplossing te vinden voor dit nijpende probleem. Natuurlijk moeten de rotte appels onder huurders worden aangepakt en dat kan vaak niet zonder uithuiszetting. Maar voor de vele andere duizenden gevallen die niet tot die categorie behoren, moet er een andere oplossing komen. Tot het zover is, zou het beter zijn als de inboedels niet meer te kijk op straat worden gezet. De gemeenten zouden die meteen kunnen laten opslaan om de slachtoffers deze openbare vernedering te besparen.