De sandwich als metafoor
Sleutelkind (ANW): Kind met werkende ouders dat zichzelf na schooltijd met zijn eigen sleutel thuis moet binnenlaten; kind dat thuis vaak alleen is omdat zijn beide ouders werken.
Mozaïekgezin (ANW): Gezin waarvan in elk geval een van beide ouders een of meer kinderen heeft uit een of meer eerdere relaties en waarvan de ouders gezamenlijk ook een of meer kinderen kunnen hebben.
Frietchinees (ANW): Van oorsprong Chinese - of algemener Aziatische - uitbater van een frietkraam of snackbar waar friet verkocht wordt; Chinese of Aziatische houder van een frietkraam of snackbar; Chinese of Aziatische frituurhouder
Citroenloopbaan (ANW): Loopbaan waarbij werknemers tussen de dertig en de veertig of vijftig door de combinatie van werk en gezin zo onder druk komen te staan en als het ware als een citroen worden uitgeknepen, dat ze in de jaren daarna, als alles wat rustiger wordt, de neiging hebben om minder te gaan werken of zelfs helemaal te stoppen met werken waarbij een schat aan kennis en ervaring verloren gaat.
Af en toe wordt onze Nederlandse taal verrijkt met nieuwe woorden of termen, die op een heel eigen en soms originele manier verwijzen naar nieuwe tendensen binnen onze samenleving. De jaren ’90 zagen de opkomst van de sleutelkinderen, terwijl na het millennium mozaïekgezinnen en citroenloopbanen hun intrede maakten. Iets ludieker is de frietchinees, dat het vier jaar geleden zelfs tot woord van het jaar schopte. Sinds enige tijd mag de sandwichgeneratie aan dat lijstje worden toegevoegd.
Sandwichgeneratie. Het woord heeft een grote illustratieve kracht. Van de gedachte aan een sandwich, waarin je beleg tussen twee sneetjes brood legt met liefst nog wat groentjes en cocktailsaus erbij, naar een visie op de huidige zorgsituatie in veel Vlaamse families. De metafoor lijkt op het eerste gezicht treffend gekozen. Niet voor niks schrijft het Algemeen Nederlands Woordenboek over
‘Een generatie van mensen tussen veertig en zestig jaar, die ingeklemd zitten tussen opgroeiende kinderen en ouders die gaan kwakkelen. Een generatie van veertigplussers tot zestigplussers die de zorg hebben voor zowel kinderen als ouders’.
Dergelijke omschrijving geeft het woord sandwichgeneratie haast een pejoratieve betekenis. En dat is jammer. Want zorgen voor mensen zou allerminst iets negatiefs mogen zijn.
Naar meer evenwicht tussen werk, tijd en zorg
Maar ergens is de gekozen beeldspraak ook perfect logisch te begrijpen. Veel mensen tussen 40 en 60 jaar hebben kinderen die weliswaar al wat ouder zijn, maar nog niet de leeftijd hebben waarop ze hun vleugels al definitief kunnen uitslaan. En tegelijk leven hun eigen ouders ook nog en hebben die een respectabele leeftijd bereikt, waardoor ze dagelijks afhankelijk zijn van zorg. Begin er maar aan, als je zelf bijvoorbeeld in Gent woont en je ouders in Maldegem. En je tussendoor ook nog een drukke voltijdse loopbaan hebt. En dan mag je jezelf al gelukkig prijzen als het niet om een citroenloopbaan gaat, waarbij een burn-out dreigend om de hoek komt gluren.
Daarom is het des te belangrijker om mensen uit de sandwichgeneratie afdoende te ondersteunen en hen de nodige ruimte te gunnen voor het versterken van hun eigen lichamelijk en psychisch welzijn. Denk maar aan het voldoende tijd kunnen nemen voor ontspanning, hobby’s, rust … Want anders wordt iedereen een slachtoffer: de kinderen, de ouders en de mantelzorgers zelf.
Een 30-urenweek maakt het haalbaar om een carrière te combineren met alle andere belangrijke dingen in het levenVeel zorgorganisaties luiden daarom stilaan de alarmbel. Zo pleit Femma voor de invoering van een 30-urenwerkweek, zodat voltijds werkende mantelzorgers hun tijd tussen arbeid, gezin en zorg evenrediger kunnen verdelen. Zo wordt het voor iedereen haalbaar om langere loopbanen uit te bouwen en die toch te combineren met alle andere belangrijke dingen in het leven. Critici verwijzen dan weer meteen naar het kostenplaatje voor werkgevers en de economie. Het thema mag dan wel op de agenda staan, concrete veranderingen hoeven we niet meteen te verwachten.
Wat brengt de toekomst …
Familiehulp hecht daarom binnen haar zorgbeleid veel aandacht aan de positie van mantelzorgers. Via ons breed aanbod van thuiszorgdiensten willen we mantelzorgers in de mate van het mogelijke ontlasten van een deel van hun taken, waardoor ze meer tijd aan zichzelf en hun gezin kunnen spenderen.
Zelf kan ik niet in de toekomst kijken, maar de kans is vrij groot dat ik binnen 10-15 jaar zelf tot de sandwichgeneratie zal behoren. Geen idee hoe ik dat praktisch zal aanpakken. En misschien kan ik mij die zorgen het best nog niet maken. Elke leeftijdsgroep heeft immers andere prioriteiten het hoofd te bieden. In mijn geval is dat de afbetaling van een huis en de verantwoordelijkheid om twee kleine wezentjes een warm nest aan te bieden. Maar toch hoop ik nu al dat de denkoefeningen die momenteel rond de sandwichgeneratie gemaakt worden dan hun eerste vruchten hebben afgeworpen.
Auteur: Peter Catthoor
3 reacties