De foto die ik niet kon nemen

Cambodja was nog maar een jaar opnieuw opengesteld voor buitenlandse bezoekers toen we het land van de Khmer bezochten in combinatie met een reis naar Vietnam. Het was nog maar 8 uur ’s ochtends, maar de warmte en vochtigheid waren al duidelijk voelbaar. Samen met de gids liepen we naar de archeologische site van Angkor Wat, het grootste tempelcomplex van de wereld. De indrukwekkende tempels dateren van de 12de eeuw, en weerspiegelen duidelijk de grootsheid van de Khmer-architectuur.

Het was al de derde dag dat we de tempels bezochten. Het complex is zo groot dat er nog ettelijke dagen zouden nodig zijn om alles te zien, maar het zou bij deze derde dag blijven. De gids vertelde ons over het wrede regime dat nog niet zo lang geleden het land had geterroriseerd. Een vierde van de bevolking was gestorven, ook zijn familie had geleden onder de terreur. Zo waren zijn vrouw en twee kinderen omgekomen van de honger. Hij was onderwijzer van opleiding, maar had alleen weten te overleven door te werken als boer.

We liepen door de lange galerijen en gaven onze ogen de kost aan de onvoorstelbaar mooie bas-reliëfs waar Angkor Wat zo beroemd voor is. Het was er heel stil. We waren op dat vroege uur immers nog de enige bezoekers. Mijn man en ik hadden uiteraard onze cameratassen bij, klaar om een stukje van al dat moois weer mee te nemen naar huis. Enthousiast hield ik mijn camera al in de hand.

Plots viel er ons een zacht geluid op. Muziek. Iemand was een prachtige melodie aan het fluiten. De tonen werden steeds duidelijker naargelang we verder door de gaanderijen wandelden. Ondertussen legde de gids de betekenis uit van de bas-reliëfs.

Van ver zagen we de muzikant leunen tegen de muur, een jongen van ongeveer 14 jaar. Hoewel er buiten ons niemand was, musiceerde hij verder. De ijle tonen drongen door het grote tempelcomplex en wisten me te raken. De jongen, spelend en met de mooie gaanderij als decor, zou wel eens een heel mooie foto kunnen worden, was mijn eerste idee.

Ik ontgrendelde mijn camera en we stonden stil om een foto te nemen, toen de gids de jongen aansprak. Toen pas merkten we dat hij blind was. Hij vertelde dat hij zijn hele familie had verloren en daarom geld probeerde te verdienen door fluit te spelen voor de tempelbezoekers.

Ik heb mijn camera terug in mijn tas gelegd. De jongen zou het nooit merken als ik een foto van hem nam, maar het ging tegen mijn gevoel als fotograaf in. En ik wilde het hem ook niet vragen. Het is de enige foto die ik niet heb kunnen nemen op deze beladen reis.

Greta Van Rompaey

 Wat denkt onze mailgroep Fotografie? 

Ook de leden van de mailgroep Fotografie herkenden het verhaal van Greta. Sommigen hebben ook wel al eens hun camera terug weggestopt omdat ze uit morele overwegingen een foto toch niet wilden maken. Dit waren hun reacties:

Ine: In de grote(re) steden zie je wel eens daklozen op straat. Die wil ik wel op de gevoelige plaat vastleggen, maar het is zó schrijnend, dat ik het toch maar laat.

Een fotograaf is een soort historicus in spe die de realiteit van
het heden vastlegt
voor de toekomstHenri: Hier heb ik eigenlijk nog niet bij stilgestaan. Voor mij is de vraag in zo’n situatie niet of ik de foto neem of niet, maar wel wat ik er later mee ga doen. Een fotograaf is een soort historicus in spe die de realiteit van het heden vastlegt voor de toekomst. In het verhaal van Greta is die blinde jongen nu eenmaal een realiteit. Vaak zijn het precies dit soort beelden die de wereld wakker schudden en eventueel kunnen leiden tot een oplossing voor die mensen. Kijk maar naar de foto’s die bekroond worden bij de World Press Photography Awards. Neem dus tóch die foto, al was het maar om achteraf niet te vergeten welke miserie je zelf gezien hebt.

Hennie: Regelmatig kom je dit soort situaties tegen. Het hoort nu eenmaal bij reizen en fotograferen. Ik herinner me nog de eerste keer dat ik zelf in zo’n situatie zat. We waren op reis in Egypte en gingen een rondrit maken door de afgelegen buurten van Luxor. In een gehavend koetsje reden we door de nauwe straatjes, waarbij we soms de uitgestalde waren van de kleine winkeltjes raakten. Op de bok zat een man met naast hem een klein ventje van ongeveer 5 jaar met een bos donkere krullen en prachtige donkere ogen. Hij keek af en toe heel schichtig achterom naar mij. De man wees zijn huisje aan waar we voorbij reden. Toen vertelde hij dat hij zijn vrouw enkele jaren geleden had verloren aan een ziekte. Er was geen geld voor behandeling, en ze stierf, hem achterlatend met vier jongens, waaronder een baby (de jongen op de bok). Ik bleef fotograferen, maar de sfeer in de buurt werd steeds armoediger. Ik zag een dode ezel liggen, helemaal 
opgezwollen. Mensen die rondliepen met sjofele kleren aan, ratten kropen tussen de uitgestalde etenswaren. En telkens keek ik in die donkere ogen van dat jongetje. Waar ik eerst de sfeer van een achterbuurt in Luxor proefde, zag ik nu alleen maar de grote ellende waar deze mensen in woonden en leefden. De tranen rolden over mijn wangen en ik borg mijn videocamera en fototoestel op. Deze ellende kon en wilde ik niet vastleggen. Wat ik wel heb bewaard, is een foto van dat manneke die ik maakte toen we net vertrokken voor de toer. Als ik hier naar kijk, komen alle beelden terug en vraag ik me af hoe het nu met hem is.