Armer dan hun ouders?

De cijfers in het rapport van McKinsey, getiteld ‘Armer dan hun ouders?’, laten er geen twijfel over bestaan dat het verarmingsproces van de jongere generaties geen verre toekomst is, maar al aan de gang is. Een op de drie ondervraagde ouders verwacht dat hun kinderen een lagere levensstandaard zullen hebben dan zij zelf.

Volgens het rapport zagen circa 540 tot 580 miljoen inwoners uit 25 industrielanden hun beschikbaar inkomen niet meer stijgen en meestal zelfs dalen in de periode 2005-2014. Het gaat om 65 tot 70 procent van alle gezinnen in deze (rijkere) landen. Dan heeft het rapport het nog niet over het veel grotere aantal andere (armere) landen.

Als oorzaak van deze, vooral voor de jongere generaties, verontrustende ontwikkeling en sombere vooruitzichten noemen de onderzoekers van McKinsey de bankencrisis van 2008 en de gevolgen daarvan voor het economisch leven, zoals een enorme stijging van de werkloosheid.

Verrot!

Ik wil deze ontwikkeling echter wat sterker verwoorden, temeer omdat het de verarming van de jongere generaties beter kadert. Het zijn inderdaad de banken geweest, zowel in Amerika als in Europa, die door hun hautaine en grenzeloze heb- en geldzucht, gepaard gaande met een totaal gebrek aan moraliteit, het financieel systeem hebben ondergegraven totdat het zo goed als ineenstortte. Dat ze dat in Europa - in tegenstelling tot in de VS - ongestraft konden doen en zich daarvoor nooit voor een rechter hebben hoeven te verantwoorden, is wraakroepend en totaal onbegrijpelijk in een rechtstaat. Het bewijst nog eens hoe totaal verrot onze democratische maatschappij is geworden, waarin politici en justitie - ook op dit vak – weigeren om hun verantwoordelijkheid op te die van hen mag worden verwacht.

Erger nog: de banken, die vele miljoenen burgers financieel hebben benadeeld of ten gronde hebben gericht, blijken veelal niets van het verleden te hebben geleerd en gaan opnieuw, of hun neus bloedt, hun gang, terwijl Europa toekijkt. Toppunt is wel dat de vroegere voorzitter van de Europese Commissie, Jose Manuel Barroso, die tijdens de bankencrisis en de nasleep daarvan in Brussel dat ambt bekleedde en deels faalde en boter op zijn hoofd heeft, binnenkort tegen een duizelingwekkend salaris adviseur wordt bij de Amerikaanse bank … Barroso zegt onbeschaamd ‘onder de indruk te zijn van de inspanningen van Goldman Sachs om aan de hoogste ethische standaarden te voldoen.’ Goldman Sachs, die een hoofdrol speelde in het financiële drama dat de wereld trof. Kan het nog ongeloofwaardiger, hallucinanter en beledigender voor de financieel benadeelde Europese burgers overkomen? Is er een betere manier om het euroscepticisme, de afkeer tegen de EU, aan te wakkeren?

Gewaarschuwd

Toch was de Europese Unie destijds (reeds in de periode 2002-2007) van verschillende zijden gewaarschuwd dat het roekeloze gedrag van de banken tot een catastrofe zou lijden. Maar ze bleef ongevoelig daarvoor totdat de bom barstte: eerst in de VS, onmiddellijk gevolgd door Europa. En gewoontegetrouw reageerde Europa (zowel de Commissie als de lidstaten) pas toen het kalf verdronken was. De banken kregen nieuwe wetgevende regels opgelegd en werden onder strenger toezicht geplaatst. Het werd voor de burgers steeds moeilijker om geld te lenen, terwijl ook de rente op spaargeld alsmaar daalde tot nagenoeg nul. Probeer nu maar als jongere geld te lenen om een huis te bouwen.

Gewoontegetrouw reageerde Europa (zowel de Commissie als de lidstaten) pas toen het kalf verdronken was

Het zou eens goed zijn dat er een onafhankelijk onderzoek komt naar de omstandigheden en oorzaken van deze evolutie (inclusief het beursgedrag), want veel mensen zitten met vragen op dat gebied. Het is toch te gek dat wanneer een toppoliticus of -econoom, waar ook ter wereld, een krasse uitspraak doet die niet meer voorstelt dat het laten van een wind, de beurskoersen een opdonder krijgen en vele miljoenen mensen er plotseling armer van worden. Is er sprake van manipulatie? Bestaan er illegale afspraken in deze aparte en ondoordringbare wereld van het grote geld?

De verarming is niet zomaar een loze kreet, zo blijkt uit de cijfers van het rapport van McKinsey. Zo onderging in Italië maar liefst 97 procent van de bevolking een verarming door de financiële crisis, in de VS was dat 81 procent en in Nederland en Groot-Brittannië elk 70 procent van de bevolking. Niet toevallig  gaat het in enkele van deze landen – in tegenstelling tot België – om landen waar een bloedbad werd aangericht op de woningmarkt. Maar ook hervormingen op de arbeidsmarkt (lagere verloning) speelden een rol.

Opmerkelijk is dat in het rapport geen apart Belgisch cijfer wordt genoemd. Wel worden Belgische data verwerkt in de algemene statistieken. Mogelijk heeft dat te maken met het uitblijven van een crisis op de Belgische woningmarkt. Maar dat de impact van de crisis op de Belgische economie en werkgelegenheid door sommige economen wordt geminimaliseerd, is op zijn minst verwonderlijk. Die impact is er wel degelijk.

Prioriteit

Volgens het rapport van McKinsey ziet de toekomst er niet rooskleurig uit en liggen er geen betere tijden in het verschiet. Ook wanneer de economie zich verder herstelt, zal de levensstandaard van 30 tot 40 procent van de bevolking er toch niet op vooruit gaan. Daarvoor gaat het economisch herstel te traag. Vooral de jongste generaties zullen getroffen worden, zegt het rapport. Door het samengaan van massale jeugdwerkloosheid, het grote aantal tijdelijke en minder goed betaalde banen voor jongeren en het wegvallen van werk voor middelmatig geschoolden worden de kansen voor deze bevolkingsgroep voor een carrière op de arbeidsmarkt en de daarmee gepaard gaande inkomensstijging erg bemoeilijkt, zo niet onmogelijk gemaakt. In België ligt de jeugdwerkloosheid, met dieptepunten in Brussel en het Waalse landsgedeelte, onaanvaardbaar hoog. Her en der wordt zelfs gesproken van een verloren generatie. Het moet een prioriteit van de politiek en van het bedrijfsleven zijn om zoveel mogelijk jongeren aan het werk te krijgen in een op zijn minst redelijk betaalde baan. Jongeren die aan de kant worden gezet, glijden verder af met alle kwalijke gevolgen van dien.