‘Oplapwerk’
Intussen duurt de bezorgdheid over de veiligheid van de zeven Belgische kerncentrales onverminderd voort, niet alleen in het binnenland, maar ook in Duitsland en Nederland. België heeft geprobeerd de onrust in beide landen te sussen door gezamenlijke inspecties van zijn nucleaire park toe te staan, maar het onbehagen is daar duidelijk niet weggenomen. Van Duitse zijde blijft men aandringen op sluiting van alle Belgische kerncentrales. Men heeft daar genoeg van het ‘oplapwerk’.
De kans is niet onbestaande dat de rechterlijke macht eraan te pas zal komen om uit te maken of een of meer kerncentrales in Doel en Tihange al dan niet gesloten moeten worden. De burgemeesters van Bergen-op-Zoom (op 20 km van Doel) en van Maastricht (op 80 km van Tihange) zien de zeven nucleaire installaties het liefst eerder gisteren dan vandaag gesloten worden. Zo’n vaart zal het wel niet lopen, want in het uiterste geval kan van de zijde van Electrabel een langdurige gerechtelijke procedure worden opgestart, die langer zou kunnen duren dan 2025, het jaar dat alle Belgische kerncentrales sowieso dicht moeten zijn. Tenzij de politiek voor de zoveelste keer anders beslist.
‘Gebrek aan ernst’
Ondanks het feit dat Geetha Keyaert, de woordvoerster van Electrabel, beweert dat ‘Doel 1 en Doel 2, de oudste Belgische kerncentrales, zelfs tot de top 10 van ‘s werelds meest beschikbare en veilige installaties behoren’, is topman Jan Bens van het FANC (Federaal Agentschap voor Nucleaire Controle) duidelijk een andere mening toegedaan. Van deze nucleaire waakhond en expert mag worden aangenomen dat, wanneer hij de alarmbel luidt, hij dat niet voor niets doet. Bens liet onlangs in een brief aan Engie-baas Isabelle Kocher weten dat er bij het FANC grote ongerustheid bestaat over het beheer van de kerncentrales in België. Volgens Bens bestaat er bij Electrabel een gebrek aan ernst ten aanzien van de nucleaire veiligheid. Hij pleitte er zelfs voor om, indien noodzakelijk, de kerncentrales stil te leggen. Een duidelijker reprimande aan het adres van Electrabel had Bens niet kunnen richten ...
Volgens Bens is er iets grondig verkeerd met de veiligheidscultuur in Tihange
In de soap die nu al vele jaren opgevoerd wordt rond de Belgische kerncentrales nemen de vier centrales in Tihange, zonder de incidenten in Doel te willen minimaliseren, een aparte plaats in. Volgens Bens is er iets grondig verkeerd met de veiligheidscultuur in Tihange, waar in verband met hun gebrekkig functioneren enkele honderden medewerkers terug naar de schoolbanken werden gestuurd.
De brief aan Kocher had de nucleaire waakhond al doen voorafgaan door twee processen-verbaal in augustus 2015 en mei 2016. Daarin werd Electrabel ervan beschuldigd wel heel erg nonchalant om te gaan met de exploitatie- en veiligheidsvoorschriften, vooral dan in Tihange. Laksheid en onkunde bleken daar troef. Maar ook een combinatie van een personeelstekort en gespannen verhoudingen onder het personeel waren de oorzaak.
Meltdown
Volgens Bens zit het ook goed mis met de veiligheidscultuur in het hoofdkwartier van Electrabel in Brussel. Vooral recente studies over de brandveiligheid in de kerncentrales en meer bepaald de conclusie daarvan, namelijk dat de kans op een kernsmelting door brand werd geschat op eens in de tien jaar, bezorgden hem de schrik van zijn leven. Hij kon niet geloven dat deze uiterst verontrustende vaststelling, of ze nu juist is of niet, kennelijk geen indruk had gemaakt bij de verschillende verantwoordelijken in het hoofdkwartier van Electrabel. In een dergelijk geval moet een kerncentrale namelijk onmiddellijk worden stilgelegd.
(Voor een goed begrip: een kernsmelting of meltdown kan tot gevolg hebben dat radioactief materiaal vrijkomt. Ze maakt de reactor onbruikbaar tot de kern is gerepareerd of vervangen. In een zeer ernstig scenario zou de nucleaire kettingreactie uit de hand kunnen lopen en de reactormassa zich door de bodem van het reactorvat en het reactorgebouw heen de grond in kunnen smelten met alle gevolgen vandien). Bens verklaarde naar aanleiding hiervan tijdens een hoorzitting in het federale parlement: ‘Wanneer zelfs in de directiekamers van Electrabel de aandacht voor de veiligheidscultuur te wensen overlaat, dan is het niet verwonderlijk dat ook in de kerncentrales zelf de aandacht voor het naleven van de exploitatie- en veiligheidsvoorschriften verslapt.’ Slot van het liedje: Electrabel verwees de studies alsnog als ‘onrealistisch’ naar de prullenmand. Ook de FANC noemde ze ‘ongeloofwaardig’.
Het veiligheidsprogramma heeft in Doel een betere kans op slagen dan in Tihange
Inmiddels is Electrabel begonnen met werk te maken van een programma om de veiligheidsvoorschriften beter nageleefd te krijgen. Tegen het jaareinde zal het FANC nagaan of bepaalde maatregelen al effect hebben en over een jaar moet het programma helemaal operationeel zijn. Inmiddels ziet het ernaar uit dat het programma een betere kans op slagen maakt in Doel dan in Tihange. Daar zijn directie en de (onvermijdelijke) vakbonden het er wel over eens dat de veiligheid moet worden opgevoerd, maar over de manier waarop heerst geen eensgezindheid. Dat belooft weinig goeds, want in Tihange bestaat ook een stakingscultuur en de vakbonden hebben al laten weten er niet voor terug te zullen deinzen om het stakingswapen tevoorschijn te halen als zij hun zin niet krijgen.
Wanneer je deze soap overziet, is het begrijpelijk dat de publieke opinie in binnen- en buitenland twijfels heeft over de nucleaire veiligheid in België. Het is de taak van de overheid die veiligheid te garanderen en hoog op de prioriteitenlijst te zetten. Dat gebeurt momenteel te weinig. Nog onlangs verklaarde de Duitse minister van milieu dat de Belgische kerncentrales uit productie moeten worden genomen omdat er al genoeg ‘oplapwerk’ is gebeurd. ‘Zo kunnen we geen vertrouwen hebben dat een kernramp totaal uitgesloten is’, zei een Duitse woordvoerder.
Update 8/12:
Nederland vraagt tijdelijke sluiting kerncentrales
De Nederlandse minister van Milieu heeft België verzocht zijn zeven kerncentrales tijdelijk te sluiten. Maar minister van Binnenlandse Zaken, Jan Jambon, heeft dat meteen geweigerd. Het verzoek heeft te maken met het feit (zie elders in dit artikel) dat de kans op een kernsmelting in de kerncentrale van Tihange vrij groot is. Of anders gezegd: een kernramp valt in dat geval niet uit te sluiten. Een en ander is gebleken uit recent onderzoek van de Belgische nucleaire waakhond FANC, dat de Nederlandse minister van milieu, Schulz, zeer verontrust omdat het 'schandalig slecht' werd uitgevoerd. Ook dringt een tijdelijke sluiting zich volgens de Nederlandse minister op omdat de brandveiligheid in de Belgische kerncentrales helemaal niet verzekerd is.
Auteur: Jan Schils
6 reacties
Zonder kerncentrales is België volledig afhankelijk van het buitenland,
en in de haven en chemische industrie zijn de risico's mogelijk nog groter. Laats staan de biotechnologie.
En als je de het iets grondiger bekijkt, zie je dat Fukushima en Tsjernobyl veel slechter waren qua veiligheid, en uiteindelijk is de impact van die rampen nog serieus overdreven.
Het grootste probleem zijn net de tegenstanders van kernenergie, die maken dat Electrabel moet oplappen in plaats van vernieuwen.
Of denk je nu echt dat Electrabel èn de "hond" FANC èn de belgische overheid dwazen zijn ?
En als er dan "oplapwerk" is gebeurd: wie is daarvoor dan de echte verantwoordelijke ?
De beperking van de levensduur van een technische installatie is zelden technisch, zeker niet bij installaties van dit niveau. Dat zou immers duiden op een miskleun bij de opvatting ervan.
De huidige levensduur van onze kerncentrales wordt commercieel, ideologisch en politiek bepaald.
Uiteraard worden nieuwe investeringen hieraan gerelateerd. Bedachtzame afbouw van kernenergie in ons land, is dus logisch, maar niet gemakkelijk.
De electriciteitsproducenten waren "in den beginne" ook de eigenaars van de netten. Ze moesten zich echter, om diverse redenen, in rare bochten wringen. Met rare gevolgen, zo blijkt nu.