Jan Schils
Met de sluiting van kerncentrales Doel 1 en 2 is de kous nog lang niet af!
Zodra het moment gekomen is, dat de ingenieurs Doel 1 en 2 (samen 866 MW) uitschakelen, begint de laatste fase van de levensduur van deze nucleaire reactoren: de ontmanteling en - zoals de groenen dat zo hoopvol zeggen - de "terugkeer naar de groene weide".
Wat met het gevaarlijk kernafval?
Maar de ontmanteling van de Franse kerncentrale gebeurt zonder dat er een oplossing bestaat voor het meest gevaarlijke kernafval... Is dat niet immoreel tegenover de komende generaties?
Laten we eens kijken naar ons buurland Frankrijk. In het Franse Chooz wordt nu al - onder strenge veiligheidsmaatregelen - een zelfde type nucleaire reactor als in ons land ontmanteld. Maar de ontmanteling van de Franse kerncentrale gebeurt zonder dat er een oplossing bestaat voor het meest gevaarlijke kernafval... Is dat niet immoreel tegenover de komende generaties?, zo kan men zich afvragen.
Politiek zwijgt.
In het dikwijls verhitte debat over het al dan niet sluiten van de Belgische kerncentrales, wordt doorgaans nauwelijks of geen aandacht besteed aan deze gevaarlijke kant van de kernuitstap. De politiek zwijgt er liever over. Ook vragen over de kosten van de ontmanteling, die in de miljarden lopen, gaan ze liever uit de weg.
Er is in België wel circa 5,6 miljard euro gereserveerd in een speciale 'ontmanteling pot' voor alle kerncentrales. Maar in deze door Electrabel beheerde spaarpot blijkt effectief maar een fractie van dat bedrag te zitten.
Nog geen definitieve oplossing voor het kernafval.
Ook de vraag wat er uiteindelijk met het kernafval moet gebeuren, brengt de politiek in verlegenheid.
Ook de vraag wat er uiteindelijk met het kernafval moet gebeuren, brengt de politiek in verlegenheid. Begrijpelijk, want niemand weet dat echt. Intussen lijkt de publieke opinie (die volgens recente peilingen in België in meerderheid pro kernenergie is) ook niet wakker te liggen van het post-sluitingstijdperk.
Geen paniek?
Misschien is dat ook wel het beste. Het heeft immers weinig nut onnodig ongerustheid of paniek te veroorzaken.
De nucleaire experts zeggen ons dat de techniek, om kerncentrales na hun sluiting voorgoed het zwijgen op te leggen, op punt staat. Dat is echter allerminst het geval met het probleem van het kernafval. Daarom wordt in Frankrijk en ook elders kernafval voorlopig opgeslagen, voor zover het niet verwerkt wordt.
Nul-risico bestaat niet.
Alle experts die we raadpleegden, noemen de ontmanteling van een nucleaire centrale een technisch ingewikkelde, delicate en zeer tijdrovende operatie, die niet zonder gevaren is.
Nul-risico op het gebied van nucleaire veiligheid is nu eenmaal onbestaande. Dat hebben kernrampen in onder meer Tsjernobyl en Fukushima aangetoond. Waarbij wel moet worden bedacht dat deze rampen zich niet voordeden tijdens een ontmantelingsoperatie, maar pure ongelukken waren.
Negen miljoen mensen in gevarenzone.
Volgens het Ministerie van Binnenlandse Zaken in Brussel bestaat er in deze regio een nucleair risico voor ruim 903.000 inwoners in 35 gemeenten.
Binnen een straal van 75 kilometer rond de kerncentrales van Doel wonen 9 miljoen mensen. Het gaat om het meest dicht bevolkte gebied van Europa. Volgens het Ministerie van Binnenlandse Zaken in Brussel bestaat er in deze regio een nucleair risico voor ruim 903.000 inwoners in 35 gemeenten, verspreid over de provincies Antwerpen en Oost-Vlaanderen. Ver doorgedreven noodplannen, zowel in Doel als Tihange, moeten ervoor zorgen dat bij een kernramp de menselijke en materiële schade zoveel mogelijk wordt beperkt.
Ontmanteling Chooz als voorbeeld.
Zoals bijna alle Franse kerncentrales zijn ook de zeven Belgische centrales een hogedrukreactor (PWR, wat staat voor Pressurized Water Reactor). Het gaat om een type kerncentrale van de tweede generatie, dat water onder hoge druk (155 bar) gebruikt als koeling en als koelvloeistof. Deze centrales liggen daarom meestal aan een rivier.
Om een indruk te krijgen van wat er in Doel te wachten staat na de sluiting van de eerste twee centrales, kan de in volle gang zijnde ontmanteling van de kerncentrale Chooz A in Frankrijk (ook aan de Maas gelegen en van het PWR-type) het best als voorbeeld dienen.
Eerste grote krachtproef in Europa.
De kerncentrale Chooz A met een vermogen van 305 MW werd in 1967 in bedrijf genomen en in 1991 stilgelegd. Dat gebeurde omdat de eigenaar, Electricité de France (EDF), de productiekosten veel te hoog vond in vergelijking met die van de andere grotere Franse kerncentrales.
3 jaar vertraging.
In plaats van de voorziene 6 jaar, heeft het 9 jaar geduurd (tot 2010) voordat met de ontmanteling van het primaire circuit kon worden begonnen. De belangrijkste reden daarvoor was dat de kernreactor moest afkoelen, afgezien van enkele andere problemen.
De intensieve technische en administratieve voorbereiding nam meer tijd in beslag dan aanvankelijk gedacht. Het ging immers om de ontmanteling van de eerste grote commerciële kerncentrale in Europa. Zes andere nucleaire centrales in Frankrijk zullen tussen 2025 en 2040 worden ontmanteld.
Radioactief diep onder de grond.
De afbraak van de infrastructuur en verdere ontmanteling van de licht tot zwaar radioactieve onderdelen in Chooz ging van het begin af aan gepaard met zeer strenge veiligheidsmaatregelen. Hoogopgeleide werknemers van gespecialiseerde sloopbedrijven, gehuld in beschermende kledij en uitgerust van zuurstofmaskers en Geigertellers, waren acht uur per dag in de weer.
Hoogopgeleide werknemers van gespecialiseerde sloopbedrijven, gehuld in beschermende kledij en uitgerust van zuurstofmaskers en Geigertellers, waren acht uur per dag in de weer.
Ze moesten kilometers lange radioactieve pijpleidingen en andere onderdelen afbreken en in een ondergrondse ruimte in stukken zagen. Tijdens het verzagen werd de werkplaats hermetische afgesloten zodat er geen radioactief stof in het grottencomplex, tientallen meters onder de grond, kon doordringen.
Gevaar niet geweken.
Direct vanaf het begin van de werkzaamheden werden de zwaarste radioactieve materialen uit de kerncentrale verwijderd. Het gaat om de kernbrandstof en de inhoud van de watercircuits tussen de reactor en de stroomgeneratoren. Op die manier werd al het overgrote deel van de radioactiviteit verwijderd zonder evenwel dat het gevaar geweken zou zijn. De volgende fase was de onderdompeling van de stoomgeneratoren in een bad met chemische zuren om het radioactief metaal los te weken.
Ontmanteling vier jaar later klaar...
voor 30 ton radioactief afval is er nog geen bestemming
De ontmanteling van de 200 ton zware hoogradioactieve reactorkuip, waarin zich vroeger de uraniumstaven (kernbrandstof) bevonden, zou dit jaar plaatsvinden. Het gaat om de zoveelste gevaarlijke operatie, tijdens dewelke ook het dikke stalen deksel, dat ervoor moet zorgen dat er geen radioactiviteit uit de kuip ontsnapt, moet worden verwijderd. Maar door technische problemen en onzekerheid over de eindbestemming van het radioactief afval (voor 30 ton radioactief afval is er nog geen bestemming), is deze hachelijke onderneming uitgesteld en zal Chooz A pas in 2020 volledig ontmanteld zijn in plaats van het eerdere streefjaar 2016.
Eenmaal ontmanteld zullen alle grotten en gangen met stenen, zand en grind worden opgevuld en zullen de bovengrondse terreinen herschapen worden in een natuurpark, als de groenen hun zin krijgen.
Schaduwzijde.
Toch hangt er iets onrustwekkends rond de ontmanteling van de kerncentrales in Chooz. De voorzitter van de Franse Commissie voor Onafhankelijk Onderzoek en Informatie op het gebied van Radioactiveit (CRIR), Roland Desbordes, verklaarde namelijk onlangs: "We zijn in Chooz een kerncentale aan het ontmantelen, terwijl we géén definitieve oplossing hebben gevonden voor het meest gevaarlijke radioactieve afval. EDF heeft geen ervaring op dat gebied." Een boodschap die ongetwijfeld vragen doet rijzen in het licht van de ontmanteling van Doel 1 en 2.
Week- en dagbladjournalist Jan Schils bericht en duidt al 30 jaar de Europese en Belgische economie en financiën. Onder meer voor transport, energie en milieu.
0 reacties