Jan Schils
Traditioneel een baksteen in de maag.
Voor de Vlamingen, van wie wordt gezegd dat ze "met een baksteen in de maag worden geboren" en "dat bouwen in hun genen zit", zou de afschaffing van de 'woonbonus' een regelrechte ramp betekenen.
Maatregel met gevolgen.
Waarom een ramp? Het gaat nu al niet goed met de nieuwbouw en de renovatie in Vlaanderen. Dat komt vooral doordat duizenden jonge Vlaamse gezinnen met bouwplannen, dat financieel niet meer of héél moeilijk op eigen houtje aankunnen.
Banken voorzichtig...
En de banken staan niet meer te popelen om te hulp te schieten. Door de financiële en economische crisis zijn ze voorzichtiger geworden. Zo hebben ze bijvoorbeeld vorig jaar zeker een derde van de aanvragen voor een hypothecaire lening afgewezen.
Anderzijds stijgt de vraag naar woningen met het jaar, vooral door de bevolkingsaangroei en steeds meer éénoudergezinnen.
Bouwsector als motor van de economie.
Wanneer de Vlaamse overheid niet beter weet dan nu ook nog eens het mes te zetten in de fiscale aftrek voor nieuwe hypothecaire leningen vanaf 1 januari volgend jaar, ondermijnt zij één van de hoekstenen van een bouwbeleid, dat jarenlang de bouwsector mee hielp floreren.
"Als het goed gaat in de bouw, gaat het overal goed". Tot groot voordeel voor de rest van de economie, waarvan de bouw immers de motor is. Of zoals opnieuw een gezegde luidt: "Als het goed gaat in de bouw, gaat het overal goed".
Motor sputtert.
Maar sedert enige maanden sputtert de bouwmotor, zij het dan minder erg dan in Nederland en andere landen. Gezien de economische crisis viel dat te verwachten. De Belgische overheid heeft tientallen jaren lang de collectieve bouwwoede financieel gesteund. Maar met het aantreden van de regering-Di Rupo en de noodzaak om te besparen werden één voor één allerlei subsidies voor energiebesparende en andere maatregelen geschrapt.
De compensaties, die de Vlaamse regering ervoor in de plaats stelde, wegen niet op tegen het financieel verlies dat particulieren hieronder lijden. Neem nu zonnepanelen. Eerst bedenkt de Vlaamse Regering de plaatsers ervan met royale "eeuwigdurende" subsidies, om ze daarna zeer fors te reduceren voor wie daartoe nu nog overgaat...
Advies.
De oorzaak van de commotie die nu is ontstaan, is een advies van de Vlaamse Woonraad. Zij pleit voor een snelle en drastische afbouw van het huidige systeem van fiscale aftrek voor hypothecaire leningen. Weliswaar met overgangsmaatregelen voor de bestaande leningen.
Wie is die onbekende?
In de Vlaamse Woonraad zetelen 5 onafhankelijke experts en 15 vertegenwoordigers van het maatschappelijk middenveld en van steden, gemeenten en provincies. Wie is die Vlaamse Woonraad, van wiens bestaan de doorsnee Vlaming nooit heeft gehoord? Het gaat om een 20 leden tellend adviesorgaan van de Vlaamse Regering. Daarin zetelen 5 onafhankelijke experts en 15 vertegenwoordigers van het maatschappelijk middenveld en van steden, gemeenten en provincies. Deze adviesraad moet onder meer bijdragen tot het vormen van visie op het woonbeleid en daarover adviezen opstellen voor de Vlaamse Regering. De Vlaamse Woonraad valt onder de wettelijke regelingen voor "strategische adviesraden".
Niet meer betaalbaar.
Wat is in feite de achtergrond van de ontstane onrust. Die komt erop neer dat - als gevolg van de staatshervorming in België - de bevoegdheden over het systeem van de fiscale aftrek voor hypothecaire leningen en het bijbehorende budget vanaf 1 januari 2014 worden overgeheveld van de Federale Regering in Brussel naar de Vlaamse, Waalse en Brusselse Gewestregeringen.
Cijfer je even mee?
Het systeem van de Woonbonus is dus niet langer betaalbaar. Het huidige budget voor Vlaanderen bedraagt volgens een berekening van de aannemersorganisatie Vlaamse Confederatie Bouw (VCB) 2,9 miljard euro. Maar vanaf 1 januari 2014 krijgt Vlaanderen daarvan nog maar 1,5 miljard euro. Het systeem van de Woonbonus is dus niet langer betaalbaar. Volgens de adviesraad zou de kostprijs van het systeem bij uitblijven van maatregelen tegen 2024 verdubbelen en dat valt niet op te brengen. Er moet dus 'gesneden' worden in de budgetten.
"Onrechtvaardig en prijsopdrijvend"?
De Vlaamse Woonraad wil de fiscale 'Woonbonus' het liefste helemaal kwijt. Ze noemt het systeem voor fiscale aftrek "onrechtvaardig en prijsopdrijvend".
Volgens de Woonraad krijgen ook heel veel mensen, die het financieel niet nodig hebben, via de Woonbonus een fiscaal voordeel. En dat terwijl anderen het geld harder nodig hebben: "De Woonbonus drijft de woningprijzen op, maakt geen onderscheid tussen arm en rijk en geldt niet voor wie een woning of appartement huurt", meent de Woonraad.
Het bekend worden van het harde advies van de Woonraad veroorzaakte meteen veel onrust en respons op radio, tv en in de kranten. Ook op de sociale media lieten critici zich gelden.
Minister-president stelt gerust.
Vlaamse Minister-president Kris Peeters probeerde de onrust weg te nemen door te verklaren dat het "alleen nog maar om een advies gaat" en dat de hypothecaire aftrek voor bestaande woningen behouden blijft.
Letterlijk zei Peeters:"Het fiscaal voordeel voor de lopende leningen zal ook na de bevoegdheidsoverdracht naar Vlaanderen vanaf 1 januari 2014 onverminderd blijven bestaan."
"De Woonbonus drijft de woningprijzen op, maakt geen onderscheid tussen arm en rijk en geldt niet voor wie een woning of appartement huurt"
Vorig jaar barstte er ook nog een storm los, toen federaal premier Di Rupo deze bevoegdheidsoverdracht nogal verwarrend aankondigde en Vlaamse politici tegengestelde verklaringen daarover aflegden totdat Kris Peeters, Freya Van den Bossche (Minister van Wonen) en Philippe Muyters (Begroting) eensluidend verklaarden dat aan de "bestaande" hypothecaire aftrek niet zou worden geraakt.
Toestand na 2014 ligt nog open.
Is "goed bestuur" geruststellend?
De "geruststellende" reacties van Minister-president Peeters en Minister van Begroting Muyters, dat aan de lopende fiscale aftrek voor bouwleningen niet wordt geraakt en dat de Vlaamse Regering zich nog zal beraden over hoe het systeem er vanaf 2014 gaat uitzien, is allerminst geruststellend.
Kandidaat bouwers zouden eigenlijk nu al moeten weten waaraan ze vanaf 1 januari 2014 toe zijn met die fiscale aftrek. Ze moeten hun beslissingen over de bouw van een nieuwe woning of de aankoop van een bestaande woning ruim vóór genoemde datum kunnen nemen, zodat ze weten wat hen fiscaal wel en niet te wachten staat.
De Vlaamse regering heeft het regelmatig over "goed bestuur". Dan is deze kwestie een uitstekende gelegenheid om de daad bij het woord te voegen en ruim voor de deadline van 1 januari 2014 aan alle kandidaat bouwers zekerheid te verschaffen. Zekerheid over het al dan niet voortbestaan van de fiscale aftrek, onder welke vorm ook, of dat men de oplossing zoekt in een btw-verlaging voor iedereen, die een huis of appartement laat bouwen of koopt.
Peeters vergat er deze keer weer diplomatisch bij te zeggen dat vanaf 1 januari 2014 alles nog open ligt. Marc Dillen, directeur van de Vlaamse Confederatie Bouw en tevens lid van de Woonraad, benadrukte dat vanaf 2014 vooral voor nieuwbouw en renovatie een goed systeem van fiscale aftrek van hypothecaire leningen onontbeerlijk is, omdat de vraag naar woningen elk jaar fors blijft stijgen. Zonder dit systeem dreigen nieuwbouw en renovatie volgens hem verder weg te zakken.
Voorstel bouwpremie.
Concreet kan de Vlaamse overheid volgens Dillen aan 10.000 Vlaamse gezinnen een bouwpremie van 34.000 euro toekennen. Om deze gezinnen effectief tot een nieuwbouw of grondige renovatie aan te zetten is het belangrijk, dat zij de premie onmiddellijk bij de uitvoering van de werken kunnen krijgen en niet in schijven verspreid over jaren.
Koopkracht gedaald.
Dillen: "Met de renovatie en nieuwbouw van woningen gaat het inderdaad niet goed. Dat tonen de achtereenvolgende bouwbarometers van de aannemersorganisatie van de laatste maanden aan. Dat komt onder meer doordat de koopkracht van de Vlamingen door de crisis drie jaar na elkaar is gedaald. En dat heeft zich vertaald in minder woningbouw en renovatie."
We voelen het in de portemonnee.
Eerlijkheidshalve mag men er ook bij zeggen dat de bevolking sinds het aantreden van Di Rupo I toch een aantal maatregelen heeft moeten slikken die zij in de portemonnee voelt, terwijl het einde van de besparingen nog niet in zicht is.
Grootste moeite om af te betalen.
Zo bedroeg de som aan achterstallige hypothecaire kredieten eind 2012 maar liefst 971 miljoen euro. Ofwel een stijging met 10,8 procent. Bij dit alles komt nog dat een almaar groter aantal Vlamingen (en Belgen) de grootste moeite ondervindt om de maandelijkse aflossingen voor zijn hypothecaire woonlening te betalen. Zo bedroeg de som aan achterstallige hypothecaire kredieten eind 2012 maar liefst 971 miljoen euro. Ofwel een stijging met 10,8 procent vergeleken met december 2011. Over een zeer forse toename gesproken. Specialisten van de Nationale Bank beamen dat de moeilijke economische context de belangrijkste oorzaak is van deze ontwikkeling.
Eigen schuld?
Vaak gaan mensen ook gewoon te veel schulden aan. Volgens directeur John Romain van Immotheker, dat adviezen verstrekt bij het aangaan van woonkredieten, zijn veel probleembetalers mensen, die ook geleend hebben voor gewone consumentenproducten. Zo stegen de achterstallen op consumentenkredieten in 2012 met 4,6 procent tot 1,77 miljard euro.
België is "Fundamenteel gezond".
Ondanks alle ellende noemt de Beroepsvereniging van het Krediet (BVK) de markt voor woonkrediet in België anno 2013 "fundamenteel gezond" bij een hypothecaire rente, die op een historisch laag niveau staat.
Week- en dagbladjournalist Jan Schils bericht en duidt al 30 jaar de Europese en Belgische economie en financiën. Onder meer voor transport, energie en milieu.
0 reacties