Jan Schils
Mensenhandel geloofwaardiger bestrijden
De Europese Unie, die overal ter wereld een vermanend vingertje opsteekt als ergens de mensenrechten met voeten worden getreden, zou beter een grote schoonmaak in eigen huis houden en de afschuwelijke mensenhandel op haar grondgebied geloofwaardiger en vooral effectiever bestrijden.
EU moet lidstaten aanporren
Europa zou daarmee een begin kunnen maken door haar lidstaten, die veelal schromelijk in gebreke blijven, aan hun plicht te houden om de bestaande Europese wetgeving tegen alle mogelijke vormen van mensenhandel streng toe te passen. Dat gebeurt nu niet of veel te laks.
Topje van de ijsberg
Dat mag men zonder overdrijving concluderen na lezing van het dezer dagen verschenen eerste rapport ooit van de Europese Commissie (het dagelijks bestuur van de Unie in Brussel) over de mensenhandel. Daaruit blijkt dat er gedurende de periode van 2008 tot 2010 maar liefst 23.632 geïdentificeerde slachtoffers van mensenhandel waren in de EU. Vermoedelijk zijn het enkele duizenden meer, omdat veel gevallen uit angst voor represailles worden verzwegen. Het gaat dus eigenlijk om het topje van de ijsberg.
Meer slachtoffers, minder criminelen achter de tralies
Uit het rapport blijkt ook dat het aantal slachtoffers van mensenhandel in en naar de EU met 18 procent gestegen is tussen 2008 en 2010, maar dat minder mensenhandelaars achter de tralies terechtkomen. In dezelfde periode daalde het aantal veroordelingen immers met 13 procent.
Mensenhandel is een moderne vorm van slavernij
Wat is mensenhandel?
Mensenhandel is een moderne vorm van slavernij en bestaat voornamelijk in de uitbuiting van mensen in diverse sectoren. Het kan gaan om seksuele uitbuiting (voornamelijk in het kader van prostitutie) of om economische uitbuiting (door arbeid).
Criminelen gebruiken de nieuwste technische snufjes.
Criminele organisaties maken druk gebruik van de meest moderne communicatiemiddelen en -snufjes om o.a. de mensenhandel zo optimaal mogelijk te laten verlopen. Zo proberen zij aan het toezicht van de politie te ontkomen. Dat zegt Frédéric Moser, Inspecteur van politie en licentiaat in de journalistiek, in Secunews. Moser: "Naast het gebruik van mobiele telefonie (van een derde of met een abonnement onder een valse naam) en van mondelinge communicatie over het internet (gebruik makend van verfijnde encryptiesleutels), hebben politie- en inlichtingendiensten enkele jaren geleden ontdekt dat bepaalde drugshandelaars, pedofielen, criminelen en terroristische organisaties steeds meer gebruik maken van gespecialiseerde software voor codering of steganografie. Het gaat om een techniek waarmee een boodschap wordt gereduceerd tot de grootte van een pixel en wordt “verstopt” in een onschuldige foto, een muziekfragment of een video-opname."
Beveiligde draadloze technologieën, zoals een pda (personal digital assistent) of palmtop, of een gsm van het type “Mike” (enkel compatibel met het Canadese netwerk Telus), zijn eveneens steeds meer in trek in die kringen wegens hun coderingsvermogen, aldus Moser.
Ook andere telefoontoestellen, waarvan de boodschappen enkel kunnen worden gedecodeerd door identieke toestellen of door een computer met speciale software, zijn volgens hem erg aantrekkelijk voor de georganiseerde misdaad met het oog op geheime gesprekken. Daarnaast wordt er dankbaar gebruikgemaakt van chatrooms, e-mail en sms voor het op afstand organiseren van bijeenkomsten, drugsleveringen e.d.
Bovendien kunnen misdadigers door de wijziging en aanpassing van gewone en wijd verspreide elektronische apparatuur en systemen, zoals spelconsoles of sleutelkaarten van hotels, gecodeerde gegevens in het geheugen ervan zetten, zoals kinderporno of informatie over gestolen kredietkaarten of het witwassen van geld, aldus de Criminal Intelligence Service Canada (CISC).
Moser wijst erop dat het gebruik van die nieuwe technologieën ook zijn keerzijde heeft. Bij huiszoekingen worden tegenwoordig standaard alle computers, gsm’s e.d. in beslag genomen. De gespecialiseerde politiediensten – zoals de Computer Crime Unit van de Belgische federale politie – beschikken immers over heel wat technieken om computers aan de praat” te krijgen en zelfs gewiste gegevens van harde schijven te recupereren.
Want behalve in de prostitutie, waar huisjesmelkers, maffiose netwerken en pooiers uit o.a. Albanië, Bulgarije, Roemenië en Polen met het grootste deel van de centen gaan lopen, worden mensen ook op grote schaal uitgebuit in de bouwsector, het transport, de horeca en huisarbeid, ook in België en Nederland. Daar is sprake van hongerlonen van 3 tot 6 euro per uur en van barre leefomstandigheden en zeer slechte huisvesting (containers) van de slachtoffers.
De vele ongelukken op de Belgische wegen met in slechte staat verkerende vrachtwagens uit Oost-Europa gebeuren vooral omdat de slecht betaalde chauffeurs oververmoeid zijn. De politie treedt daar veel te weinig tegen op, zo wordt gezegd in de transportsector.
Mensenhandel is geen mensensmokkel
Mensenhandel moet niet verward worden met mensensmokkel. Daarbij gaat het om financieel voordeel halen uit de hulp die aan mensen geboden wordt bij illegale immigratie.
Sinds de wet van 13 april 1995 op de mensenhandel zijn in België zowel de mensenhandel als bepaalde vormen van mensensmokkel strafbaar. Een nieuwe wet op de mensenhandel werd op 10 augustus 2005 gestemd en is sinds 12 september 2005 in voege getreden. België diende de wetgeving aan te passen gelet op de nieuwe internationale en Europese instrumenten die de laatste jaren werden goedgekeurd.
Duidelijker definitie
Mensenhandel en mensensmokkel zijn nu duidelijk gedefinieerd. Zo dient voortaan onder mensenhandel verstaan te worden (nieuw artikel 433 quinquies van het Strafwetboek), de werving, het vervoer, de overbrenging, de huisvesting, de opvang van een persoon, de wisseling of de overdracht van de controle over hem, teneinde deze persoon uit te buiten. De sectoren van uitbuiting zijn limitatief opgesomd en betreffen: uitbuiting van prostitutie of kinderpornografie, uitbuiting van bedelarij, aan het werk te zetten in omstandigheden die in strijd zijn met de menselijke waardigheid, het wegnemen van organen, de persoon tegen zijn wil een misdaad of een wanbedrijf doen plegen (bijvoorbeeld in sommige gevallen van diefstallen of drugstrafiek) e.d.
Ondanks de in het EU-rapport gemelde verontrustende ontwikkelingen hebben tot op heden slechts zes van de 27 EU lidstaten de Europese richtlijn tegen mensenhandel volledig in nationale wetgeving omgezet. Drie landen hebben enkel de gedeeltelijke omzetting van de richtlijn meegedeeld. De termijn voor omzetting van de richtlijn was op 6 april 2013 verstreken. Het motief van deze nalatigheid is duidelijk: een gebrek aan politieke wil, macht en geld om deze licht tot zeer zwaar criminele uitwassen aan te pakken.
"Het is moeilijk om zich voor te stellen dat in onze vrije en democratische EU lidstaten tienduizenden mensen van hun vrijheid worden beroofd en uitgebuit, met als doel ze te verhandelen om winst te maken. Dit is echter wel de harde realiteit. We krijgen te maken met mensenhandel dicht bij huis, vaak dichterbij dan we zelf vermoeden.
Ik ben erg teleurgesteld vast te stellen dat ondanks deze alarmerende tendensen nog maar enkele landen de wetgeving tegen mensenhandel ten uitvoer hebben gebracht. Ik roep de landen, die dat nog niet hebben gedaan op om hun verplichtingen na te komen", zegt Cecilia Malmström, Europees commissaris voor Binnenlandse Zaken.
Het is moeilijk om zich voor te stellen dat in onze vrije en democratische EU lidstaten tienduizenden mensen van hun vrijheid worden beroofd en uitgebuit
Volledige en snelle omzetting van de EU richtlijn
Om de verontrustende tendensen een halt toe te roepen, moeten de ambitieuze wetgeving en maatregelen ter bestrijding van mensenhandel adequaat worden omgezet en uitgevoerd. De richtlijn kan na volledige omzetting een reële en concrete invloed hebben op het leven van de slachtoffers en voorkomen dat ook anderen worden getroffen door deze verschrikkelijke misdaad. De nieuwe EU-wetgeving houdt maatregelen in op verschillende gebieden, onder meer op het vlak van strafrechtelijke bepalingen, vervolging van daders, steun aan slachtoffers en rechten van slachtoffers in strafprocedures alsmede preventie.
Rechten van slachtoffers van mensenhandel in de EU
De Europese Commissie heeft ook een overzicht gepresenteerd van de rechten die de EU wetgeving toekent aan de slachtoffers van mensenhandel. (Zie daarvoor de desbetreffende link onder het artikel). Het doel van dit overzicht is om duidelijke, gebruiksvriendelijke informatie te verstrekken over hun sociale rechten en rechten op het vlak van arbeid, verblijf en schadevergoeding. Slachtoffers van mensenhandel en personen die er beroepshalve mee te maken hebben (ngo's, politie, immigratie instanties, arbeidsinspecteurs, grenswachters, gezondheidswerkers en sociaal werkers) zullen van dit overzicht gebruik kunnen maken.
Het overzicht zal bijdragen tot de effectieve uitoefening van deze rechten, door de autoriteiten in de EU lidstaten te helpen bij de steunverlening en bescherming die slachtoffers nodig hebben en verdienen, zo meent de Europese Commissie.
Gegevensverzameling
Alle EU lidstaten hebben bijgedragen aan het tot stand komen van het rapport over de mensenhandel. Het verzamelen van vergelijkbare en betrouwbare gegevens blijft echter een hele uitdaging. De cijfers vormen slechts het topje van de ijsberg en moeten dus met de nodige voorzichtigheid worden geïnterpreteerd.
880 000 mensen in de EU zijn het slachtoffer van dwangarbeid
Een studie van de Internationale Arbeidsorganisatie toont aan dat 880 000 mensen in de EU het slachtoffer zijn van dwangarbeid. Daaronder moet ook gedwongen seksuele uitbuiting worden verstaan. De cijfers uit landen als Roemenië en Bulgarije, waar de maffia haast onaantastbaar is en algemene corruptie heerst, moeten zeker met een grote korrel zout worden genomen.
Cijfers over mensenhandel
Het rapport geeft de volgende cijfers over de slachtoffers van de mensenhandel:
Het totale aantal slachtoffers bedroeg 6 309 in 2008, 7 795 in 2009 en 9 528 in 2010. Dit betekent een toename van 18 procent over de drie referentiejaren. Over de drie referentiejaren waren onder de slachtoffers 68 procent vrouwen, 17 procent mannen, 12 procent meisjes en 3 procent jongens.
Seksuele uitbuiting op plaats 1
De meeste slachtoffers over de drie referentiejaren werden verhandeld voor seksuele uitbuiting (62 procent). Mensenhandel voor dwangarbeid (25 procent) staat op de tweede plaats, gevolgd door andere vormen van mensenhandel die veel minder vaak voorkomen, zoals het wegnemen van organen, criminele activiteiten of het verhandelen van kinderen (14 procent).
De meeste slachtoffers over de drie referentiejaren zijn afkomstig uit EU lidstaten (61 procent), gevolgd door Afrika (14 procent), Azië (6 procent) en Latijns Amerika (5 procent).
De meeste slachtoffers die in EU lidstaten zijn geïdentificeerd, zijn Roemeense en Bulgaarse onderdanen. De meeste slachtoffers die geen EU onderdanen zijn, komen uit Nigeria en China.
75 procent van de van mensenhandel verdachte personen zijn mannen.
Het totale aantal van mensenhandel verdachte personen in EU lidstaten daalde tussen 2008 en 2010 met ongeveer 17 procent. 75 procent van de van mensenhandel verdachte personen zijn mannen.
Over de drie referentiejaren waren de activiteiten van ongeveer 84 procent van de van mensenhandel verdachte personen gericht op seksuele uitbuiting. Het totale aantal veroordelingen voor mensenhandel daalde tussen 2008 en 2010 met 13 procent.
Week- en dagbladjournalist Jan Schils bericht en duidt al 30 jaar de Europese en Belgische economie en financiën. Onder meer voor transport, energie en milieu.
0 reacties