Met behulp van een vibrerend kussen moet de communicatie met dementerenden gemakkelijker worden. Bij mensen met dementie neemt het taalvermogen vaak snel af. Daarom heeft de Technische Universiteit Eindhoven (TU/e) in samenwerking met andere partijen 'Tactile Dialogues' ontwikkeld. Het is een interactief elektrisch kussen met trilelementen die reageren op aanraking.

Tactile Dialogues laat dementerenden weer communiceren.

Het zogeheten e-kussen is ontworpen om via aanraking te kunnen communiceren. Het is moeilijk om goed te communiceren met mensen die kampen met dementie. Hun vermogen om zich uit te drukken gaat achteruit doordat ze woorden vergeten en ook het beantwoorden van vragen wordt problematisch. Het zogeheten e-kussen is ontworpen om via aanraking te kunnen communiceren en is groot genoeg om met twee personen op schoot te nemen.

Interactie via trillingen.

Het ontwerp is gebaseerd op het idee van spreken zonder woorden. Het aanraken van de stof resulteert in een trilling aan de andere kant van het kussen. Wanneer je de stof aan beide kanten op dezelfde plek aanraakt, neemt de trilling toe waarmee je een reactie van de dementerende uitlokt. 'Het ontwerp is gebaseerd op het idee van spreken zonder woorden. Door er samen mee te spelen, kunnen de verzorgende en de patiënt een nieuwe vorm van interactie creëren. Een eigen 'taal' als het ware', zegt interactief ontwerper Martijn ten Bhömer van de TU/e.

Andere snoezelproducten te kinderachtig.

Momenteel zijn er al enkele andere producten op de markt die de zintuigen prikkelen en zo een reactie uitlokken. 'Deze zogeheten snoezelproducten worden ook bij dementerenden gebruikt, maar zijn toch voornamelijk bedoeld voor kinderen en gehandicapten. Daardoor zien ze er vaak erg kinderachtig uit, wat niet prettig is voor de gebruikers in ons geval', zegt Bhömer. 'Die producten worden ook vaak ingezet als bezigheidstherapie. Dat is bij ons ontwerp niet de bedoeling. Wij willen juist sociale interactie bevorderen.'

Voorloper van het kussen getest.

De verzorger wordt actief betrokken. Bij zorginstelling De Wever in Tilburg is in april al een voorloper getest van het kussen op cliënten die kampen met dementie. Dat ziet er in dit geval uit als een kleedje maar heeft dezelfde functionaliteit als het kussen. Vijf koppels van steeds een dementerende en een mantelzorger of zorgverlener zijn bij het gebruik geobserveerd. Uit de test bleek dat de dementerenden hulp nodig hebben van de verzorger om interactie te stimuleren. 'Maar dat dit nodig is, is tegelijkertijd de kracht van het product. De verzorger wordt actief betrokken bij pogingen om de dementerende aan te sporen de handen over het kleedje te laten glijden en zo de vibraties te activeren', zegt de ontwerper Bhömer.

Toch beter om een kussen te maken.

Tijdens de test met het kleedje is naar personen gekeken die in verschillende dementie-fases zitten. Afhankelijk van de fase waarin de persoon zich bevindt kan de reactie op trilprikkels toenemen of afnemen. Op basis hiervan is besloten om een zwaarder en groter kussen te maken met meerdere vibratie-elementen die op deze manier de zintuigen nog meer prikkelt. De productie hiervan is gefinancierd door het Creative Industry Scientific Programme.

Volgende testen met e-kussen begin 2014.

De technologie is momenteel al te realiseren, we moeten het alleen nog verder perfectioneren. Begin volgend jaar start een test om te kijken of het kussen ook op de lange termijn een positieve invloed heeft op de interactie met dementerenden. 'Het is belangrijk om het e-kussen gedurende een langere periode te testen zodat de proefpersonen meer tijd hebben om hun eigen vorm van interactie te creëren', zegt Bhömer. 'De technologie is momenteel al te realiseren, we moeten het kussen nu alleen nog verder perfectioneren. We hopen het product dan ook binnen enkele jaren op de markt te brengen.'

Bekijk het filmpje.

'Het e- kussen nodigt uit om te voelen, waardoor de dementerende beweegt met de armen. En beweging is belangrijk voor de spieren en de hersenen', zegt daarin een fysiotherapeute. Dit filmpje is gedeeltelijk in het Engels.