De balans na meer dan een decennium wonen en werken in Vlaanderen

Nadat ik alweer ruim 13 jaar in Vlaanderen woon, sta ik over de verschillen tussen Nederlanders en Vlamingen nog steeds voor dilemma’s. De Vlaming verstaat de kunst zichzelf niet al te serieus te nemen, door het leven met een knipoog te bekijken. Dat contrasteert aangenaam met de prototypische, serieuze, gedreven Nederlander, die zonder veel poeha (of levensvreugde?) overtuigd op zijn doel afgaat. Wanneer die houding gepaard gaat met Westerse arrogantie is te begrijpen dat ‘den Ollander’ in Vlaanderen niet zo’n bijster goed imago heeft.

Indien je echter een iets meer gecompliceerde zaak moet regelen, is die Nederlandse organisatiedrift wel weer prettig. Je kunt er in ieder geval van uitgaan dat de klus wordt geklaard. In Vlaanderen ben je vaker afhankelijk van improvisatie, een talent waarover de Vlaming dan weer wel beschikt.

Nederlandse debatcultuur

De Nederlandse discussiecultuur mis ik soms wel. Pas toen ik al enige tijd in Vlaanderen woonde, realiseerde ik me hoe Nederlands dat discussiëren is. Tegelijkertijd is de Vlaamse acceptatie dat je niet overal een mening over hoeft te hebben dan weer aangenaam. Dat voelt als minder dwang, met een groter respect voor eigenwaarde.

‘Recht door zee’ of ‘rond de pot’ draaien?

In sommige situaties is de Nederlandse ‘recht-door-zee’-mentaliteit dan weer een voordeel, zoals wanneer er teveel rond de pot gedraaid wordt. Tegelijkertijd is het probleem van de Nederlanders dat ze ‘recht-door-zee’ ALTIJD een goede eigenschap vinden. In sommige culturen is die houding echter ronduit beledigend en werkt ze averechts.

In internationale bijeenkomsten heb ik het met de ‘recht-door-zee mentaliteit’ al vaker mis zien gaan. Al was die goed bedoeld, de Nederlanders gingen met hun houding argeloos en hopeloos de mist in. Het gaat de Vlamingen dan vaak weer beter af met hun ’groter respect voor andermans eigenwaarde’ en dat maakt ze ook succesvoller in het lobbyen. Kijk maar eens naar wat België aan Europese Instituten heeft binnen gehaald. Nederland heeft zowat enkel het Internationaal Gerechtshof. Daarmee haalt ze eerder wereldberuchte misdadigers binnen.

Wie staat er aan het hoofd …?

Tekenend is dan weer dat zowel Nederland als België belangrijke CEO’s bij internationale grote bedrijven hebben. De Nederlanders scoren daarbij wellicht door hun organisatietalent, terwijl de Vlamingen het vooral van hun inlevingsvermogen moeten hebben. Ik breng hier natuurlijk geen robuuste wetenschappelijke analyse, maar hanteer meer een ‘borreltafel-filosofie’, waar misschien toch wel wat in zit ...

Een ‘groen hart’, maar een klein huis

Of het ruimtelijk beleid in Nederland of Vlaanderen beter is, vormt ook een van mijn dilemma’s. Open ruimte is er nog weinig in Vlaanderen, maar daar staat tegenover dat relatief veel Vlamingen vrij en ruim kunnen wonen in een landelijke omgeving. Gemiddeld wonen ze veel groter dan de Nederlanders, maar die hebben dan weer het ‘groene hart’ mooi en open weten te houden.

Vlaamse en Nederlandse Bob de bouwer

De uniformiteit in de bouw in Nederland is nog zoiets. Inderdaad, je voorkomt daarmee de lelijke uitwassen die je soms in Vlaanderen ziet. Daar kan bijvoorbeeld iemand zomaar een zuilengalerij in het Vlaamse land neerpoten, geïnspireerd door eentje waar hij tijdens zijn vakantie door betoverd werd. Dit is dan de grootschalige variant op mijn vergissing, om ooit pastis mee naar huis te nemen, die dan lang niet zo lekker meer bleek te smaken aan mijn haardvuur dan op dat zonovergoten terrasje in de Provence.

Anderzijds vind je in Vlaanderen ook juweeltjes van huizen, met vondsten die alleen mogelijk waren dankzij de de vrije loop van de menselijke creativiteit. In Nederland ziet de ‘welstandscommissie’, in ware Sovjet geheime dienst stijl van de KGB  (Kent Geen Begrip), toe op de uniformiteit in de bouw. Daardoor mag je soms zelfs geen dakraam in je eigen huis zetten.

KGB politiek

Mijn ultieme horrorvoorbeeld van de machtswellust van die Welstands (alleen die naam al!) Commissie komt van een collega die door een gerenommeerde architect haar dak enigszins wilde veranderen in een ‘wolfskap’. De KGB (‘Krijgt Geen Berouw’) Commissie besliste doodleuk dat zo’n dak niet paste in het boerendorp Elden, waar nota bene zelfs nog authentieke boerderijen met een wolfskap staan. Dit diepere inzicht van de KGB (‘Kom Gerust Bijbetalen’) bleef onwrikbaar. Ondanks verschillende pogingen de instantie te overtuigen tot andere denkbeelden, door onder meer ook een andere architect aan te stellen. Leve de Vlaamse bouwvrijheid, zeg ik dan!

Iedereen uitzicht op zee

De keuze tussen de kustlijn in België of in Nederland  als hoogste goed is ook nog zo’n dilemma. Vanaf zee is de Nederlandse kust met bijvoorbeeld zijn Zeeuwse duinen en natuurlijke aanblik zoveel mooier dan het zicht op de Vlaamse blokkendozen. In België hebben evenwel velen dan weer het begeerde ‘appartementje met zeezicht’, terwijl die luxe in Nederland voorbehouden is aan een kleine groep geluksvogels.

"Elk voordeel hep zijn nadeel", zei een bekende Nederlandse voetbalfilosoof ooit. Daar zit wel wat in ...