Rijken als acteur Gérard Depardieu op de vlucht
Frankrijk heeft het al geprobeerd om grote vermogens meer te laten betalen, met name door de invoering van een ‘rijkentaks’, waarbij grootverdieners werden belast aan een aanslagvoet van 75%. Was deze maatregel een succes? Intussen kennen we het verhaal van de ‘Depardieus’ en andere rijken die Frankrijk verlieten met (een deel van) hun fortuin. Dit had tot gevolg dat de opbrengst voor de Franse schatkist ‘peanuts’ was in verhouding tot de totale fiscale opbrengsten.
Gaat België een gelijkaardige kant op met de invoering van een vermogens(winst)belasting? Of doen we dit beter niet? En wat zijn de eventuele gevolgen voor 50-plussers en gepensioneerden?
Waarom int de overheid belastingen?
Met onze belastingen voorziet de overheid voornamelijk in collectieve voorzieningen en maatregelen om de samenleving te beschermenLaat ons even stilstaan bij de redenen waarom belastingen worden geheven. Zonder overheid, die een aantal collectieve voorzieningen ‘produceert’, zou onze samenleving niet kunnen functioneren. Denken we maar aan veiligheid (politie en leger), rechtsorde en infrastructuur (waterwegen, havens, bruggen en wegen). Deze soort van collectieve voorzieningen behoren tot de kerntaken van een overheid.
Daarnaast zijn er een aantal voorzieningen, die wat men noemt, externe positieve effecten hebben voor de hele samenleving, hoewel ze in de eerste plaats ten goede komen aan individuen, zoals onderwijs, gezondheidszorg …
Ten slotte zijn er een aantal taken die de overheid moet organiseren om de samenleving in zijn geheel te beschermen en te verbeteren. We denken hierbij aan het (bij)sturen van allerlei gedragspatronen van individuen (drugsbestrijding, verkeersboetes ...) en bedrijven (milieureglementen, vergunningen …), om negatieve gevolgen van gedragingen te vermijden of te verminderen.
Streng maar rechtvaardig
Als de politie het verkeer regelt of onze kinderen krijgen (bijna) gratis onderwijs, dan kunnen we stellen dat de belastingen geïnd worden volgens het profijtbeginsel. Dit principe houdt in dat als mensen profijt, dus voordeel, halen uit de publieke voorzieningen, het ook normaal is dat ze hiervoor een prijs betalen onder de vorm van belastingen. Sommigen voegen hier ook aan toe dat een belastingsysteem gebaseerd op het profijtbeginsel ook een rechtvaardig principe is. Dit principe heeft eeuwen de bovenhand gehad. Zo was het heel gebruikelijk dat burgers tol moesten betalen om de stad binnen te mogen en van bescherming te genieten achter de stadsmuren.
Vandaag de dag zien we dat principe weer herrijzen in heel wat landen onder de vorm van autowegentaks, taks op het bekomen van administratieve documenten (reispas, bouwvergunningen, gebruik van het stedelijk zwembad ...).
Wij kunnen daar ook aan toevoegen dat mensen en organisaties die schade toebrengen aan de samenleving en de publieke voorzieningen, deze schade dienen te vergoeden. We zouden daarom het profijtbeginsel kunnen herdopen tot het profijt- en schadebeginsel. Op grond van deze redenering is het zonder meer rechtvaardig dat het belastingsysteem tenminste voor een groot deel hierop is gebaseerd.
De zwaarste schouders dragen de zwaarste lasten
In het begin van de 20ste eeuw kreeg het draagkrachtprincipe de bovenhand. Twee redenen lagen daarvan aan de basis. Enerzijds de geldnood van de landen, onder andere door oorlogen, en anderzijds de roep om meer herverdeling van de lasten in te bouwen. Het draagkrachtprincipe rust immers op de gedachte dat de zwaarste schouders de zwaarste lasten moeten dragen. Daarom werden onder meer de progressieve inkomstenbelastingen ingevoerd: hoe meer iemand verdient, hoe meer hij/zij moet betalen. Dit principe wordt daarom als rechtvaardig aanzien.
Twee voorwaarden voor eerlijke belastingen
Als besluit uit dit korte overzicht kunnen we het begrip rechtvaardigheid, in verband met belastingen, op twee manieren interpreteren:
- Het is rechtvaardig dat mensen en organisaties (rechtspersonen) belastingen betalen, omdat zij genieten en gebruikmaken van publieke voorzieningen, dus profijt hebben van deze voorzieningen en/of door hun gedrag schade toebrengen aan deze publieke voorzieningen, bijvoorbeeld door luchtverontreiniging.
- Het is rechtvaardig dat mensen en organisaties (rechtspersonen) belastingen betalen in functie van hun inkomen en/of vermogen.
Als aan beide voorwaarden is voldaan, kunnen we spreken van fair tax of rechtvaardige belastingen.
We hebben deze inzichten nodig om vermogens(winst)belasting te beoordelen.
Belastingverschuiving in België
Laten we even ingaan op de vraag of de twee rechtvaardigheidsprincipes in de huidige belastingstructuur worden toegepast?
De volgende belastingen en bijdragen, die eigenlijk ook het karakter hebben van ‘lasten’ of belastingen, bestaan in België:
- Inkomstenbelastingen op lonen en winsten
- Vermogenswinstbelastingen op kapitalen (roerende voorheffing)
- Vermogensbelasting (registratierechten, successierechten, onroerende voorheffing op vastgoed en tweede verblijfsbelasting)
- Verbruiksbelastingen (btw, douane en accijnzen)
- Milieubelastingen
- Bijdragen (huisvuilbelasting, andere provinciale en gemeentelijke bijdragen …)
- Sociale bijdragen
- Boetes
Zoals we uit dit korte overzicht kunnen opmaken, bestaat er een grote mix aan belastingen. We kunnen stellen dat, in het licht van de totale belastingopbrengst, overwegend het draagkrachtprincipe wordt toegepast en het profijt- en schadeprincipe sterk op de achtergrond is geraakt. Maar door de aanhoudende economische crisis zijn heel wat steden en gemeenten genoodzaakt dit principe weer toe te passen. In plaats van het ‘gratis beleid’ wordt van de burgers weer een financiële bijdrage gevraagd voor bepaalde dienstverleningen of worden schadeboetes, zoals milieuheffingen, opgelegd.
Er is dus momenteel, op beperkte schaal, een verschuiving bezig van draagkracht naar het profijt- en schadeprincipe. Dit is wat men een belastingverschuiving of tax shift noemt.
Is vermogens(winst)belasting nodig?
Doel vermogensbelasting: de hogere inkomens en vermogens meer laten bijdragenOok voor wat betreft de inkomstenbelasting en de sociale bijdragen zien we een maatschappelijk debat ontstaan. Door de progressiviteit van de inkomstenbelastingen en de sociale bijdragen krijgen mensen netto slechts een beperkt deel van hun arbeidsinspanningen mee naar huis. Dit terwijl de kost voor de ondernemingen exponentieel stijgt en bijgevolg de concurrentiekracht van de ondernemingen afneemt (in een geglobaliseerde wereld).
De meeste politieke partijen in ons land zijn het erover eens dat de lasten, dit is de som van belastingen en sociale bijdragen, een aantal negatieve effecten vertonen: werknemers zijn bijvoorbeeld niet langer bereid overuren te doen en bedrijven verliezen marktaandeel ten opzichte van hun buitenlandse concurrenten. Vandaar dat men hier ook een belastingverschuiving voorstelt: de lasten op arbeid zouden worden verlaagd, maar het verlies aan inkomsten voor de overheid zou gecompenseerd worden door een vermogens(winst)belasting. Grosso modo vinden we een aantal keuzes in de politieke wandelgangen terug:
Een vermogensbelasting: bijvoorbeeld vanaf een vermogen (de som van onroerend goed en roerend goed) van pakweg 1 miljoen euro zou er progressief een tarief worden ingevoerd - Een vermogenswinstbelasting: het verschil met de vermogensbelasting bestaat hierin dat de vermogende persoon of organisatie belast zou worden op het rendement of de meerwaarde die voortvloeit uit het vermogen
- Een speculatietaks: hierbij wordt gedacht aan het belasten van winsten die op zeer korte termijn worden gerealiseerd en waar men van uitgaat dat zij geen wezenlijke bijdrage tot de welvaart leveren
Zijn vermogens(winst)belastingen in ons land haalbaar?
Bij al deze ‘nieuwe’ belastingen zijn er een aantal kanttekeningen te maken.
Deze extra belastingen leveren enkel een effectieve meeropbrengst op, als ze wereldwijd zouden worden toegepast Zoals we hierboven bij het beknopte overzicht van al bestaande belastingen hebben aangegeven, komen vermogens- en vermogenswinstbelastingen eigenlijk onder diverse vormen al veelvuldig voor. Alleen een speculatietaks zou echt nieuw zijn. Veeleer zouden we dus moeten spreken van ‘extra vermogensbelasting’ en ‘extra vermogenswinstbelasting’. Het doel is duidelijk: via deze extra belastingen de hogere inkomens en vermogens meer te laten bijdragen.
De vraag rijst of in een sterke open economie als de onze deze doelstelling gehaald kan worden? Grote kapitalen en aandelenportefeuilles zijn zeer mobiel en kunnen gemakkelijk plaatsen in de wereld opzoeken waar de belastingdruk lager ligt. De extra vermogens(winst)belasting zou dus al tenminste voor de hele EU of zelfs wereldwijd moeten worden ingevoerd. Maar dat is voorlopig nog vele decennia een utopie.
De zeer succesvolle Franse schrijver, Thomas Piketty, heeft hierover recent een 800 bladzijden tellend boek geschreven, getiteld “Kapitaal in de 21ste eeuw”. Piketty is er een groot voorstander van om via progressieve extra vermogensbelastingen de schuldenberg van de overheden weg te werken en anderzijds ook op die wijze de inkomensongelijkheid aan te pakken. Maar hij moet eveneens tot dezelfde conclusie komen: deze extra belastingen kunnen maar een effectieve meeropbrengst opleveren mits een wereldwijde regeling.
Gevolgen voor 50-plussers en gepensioneerden
Is dit een eerlijke belastingheffing? Als belastingplichtige betaal je al heel je leven allerlei belastingen ... Op het eerste gezicht zullen de meesten onder ons zich bevinden in een situatie waarbij de vermogensgrens van 1 miljoen euro iets is waar ze alleen maar kunnen van dromen. We kunnen ons wel situaties voorstellen waarbij (gepensioneerde) tweeverdieners wat hebben gespaard en ook wat hebben geërfd onder de vorm van vastgoed (bijvoorbeeld één of twee woningen van de overleden ouders). Bovenop de reeds betaalde registratie- en successierechten, ook vormen van vermogensbelastingen, zou ook nog de extra vermogens(winst)belasting komen.
Of laten we het voorbeeld nemen van een boerenfamilie waar jonge boeren zich uitsloven op de (geërfde) boerderij van hun grootouders en ouders. Hetzelfde scenario speelt zich hier mogelijk af: na vele registratie-, erfenisrechten en onroerende voorheffingen zouden nu de extra vermogensbelastingen komen. Het vermogen kan er wel zijn, maar daarom nog niet de nodige cash om jaarlijks deze aanvullende belastingen te betalen.
Is er nog sprake van eerlijke belastingheffing?
Vele belastingplichtigen zullen zich de vraag stellen of dit een nog ‘eerlijke belastingheffing’ is, getoetst aan zowel het profijt- en schadebeginsel als het draagkrachtbeginsel. Vooral omdat de meeste 50-plussers en gepensioneerden al heel hun leven hoge inkomsten- en andere belastingen hebben betaald.
Vermogens(winst)belastingen komen in ons belastingsysteem al voor, dus eigenlijk gaat het om een extra vermogens(winst)belasting Misschien valt er wat meer te zeggen voor een speculatietaks: hier komt alleen winst tot stand op basis van een kansspel, via het kopen en snel weer verkopen van aandelen. Het gevolg zijn sterke dagdagelijkse schommelingen op de beurs, waardoor de informatie die de beurskoersen weerspiegelen, misleidend is en bijgevolg economisch meer kwaad dan goed doet. Op basis van het schadebeginsel valt hier wat voor te zeggen.
Heisa rond extra vermogensbelastingen: terecht!
De introductie van extra vermogens(winst)belastingen is geen vorm van ‘eerlijke belastingheffing’, omdat ze hooguit op één rechtvaardigheidsprincipe gebaseerd is, met name dat van de draagkracht (herverdeling). Dat principe is nu in onze Belgische samenleving al uitgesproken aanwezig.
Bovendien is het zo dat vanuit het standpunt van het meer ophalen van belastingen bekeken, de doelstelling niet gehaald zal worden als men de extra belastingen alleen toepast op de zeer hoge vermogens. Zoals hierboven uitgelegd, zijn de ontsnappingsroutes voor deze belastingplichtigen zo gemakkelijk denkbaar. Tenzij men overgaat tot het extra belasten van vastgoed en de grens van de vermogens waar extra belastingen op geheven wordt, bijvoorbeeld naar € 500.000 verlaagd wordt.
In dit laatste geval zal een groot deel van de bevolking gewoon meer belastingen moeten betalen. Tenzij de eigen gezinswoning en andere vormen van vermogen worden vrijgesteld. Dat zou een tactiek van de overheid kunnen zijn om de extra belasting te introduceren en aanvankelijk aannemelijk te maken. Maar we hebben geleerd dat belastingvrijstellingen vroeg of laat toch sneuvelen, met alle gevolgen van dien ...
Auteur: Frans De Braekeleer
18 reacties
A. Van Acker
De banken redden met ons belastingsgeld kan niet, private banken werken voor zichzelf, terwijl ze een maatschappelijke taak te vervullen hebben, na 10 jaar privaat zijn ze failliet. Van Overtveldt (min. financien) wil ze weer privatiseren!!!
Private banken zijn gelegaliseerde gangsters en de politiek zit op hun schoot en eet uit hun hand.....De bankgangsters gaan vrijuit....zij krijgen macht en verantwoordelijkheid die ze niet kunnen dragen.!!! Laat de banken hun crisis zelf oplossen of falliet gaan, dat is de enige oplossing.
Bedrijven en of organisaties die geld puren uit onze economie zonder belasting te betalen en of werkgelegenheid te verschaffen moeten eruit.
De taak van de overheid is dat ieder in de samenleving een eerlijk deel van de koek krijgt naar inzet en vermogen.
Belgie kent ook veel te veel ministers, dat kan niet werken en kost ook handenvol geld.
Er zijn zelfs nog vermogensbelastingen aan de gang.
Door gelijktijdig de rente abnormaal laag te houden en ons wijs te maken dat er geen inflatie is smelt het spaargeld weg. De postzegel van het uittreksel + de fiscale zegel kosten meer dan de 'drie maandelijkse" rente.
Daarboven op is de ECB met zijn QE niets anders aan het doen dan het bestaande geld in waarde te laten dalen. Noem het belasting, noem het diefstal, het blijft gelijk. We verarmen er met ons allen door.
Dat men er op toeziet dat zeer grote bedrijven voldoende belastingen betalen, akkoord, maar altijd rijden en omzien: gooit men het kind niet met het badwater weg?
Jacques
Subsidies allerhande voor bedrijven , terwijl daar geen enkele eis, contract, tegenover staat , dat kan niet. Wil men iets krijgen , wel dan moet daar iets voor in de plaats komen , werkgelegenheid bv.. Normaal ? Ja ik dacht van wel.
Extra legale voordelen , zoals bv. een bedrijfswagen ( o.a.) dat zijn enkel en alleen voordelen voor de werkgevers en niet voor de werknemers. pervers effect : op die wijze komt de mogelijkheid tot het behoud van de sociale zekerheid en pensioen , zoals dat nu bestaat in het gedrang . Er zijn nl. te weinig inkomsten ,daar op extra legale voordelen geen sociale zekerheid wordt betaald.
De verdeling van ons land , met telkens een regering enz.. dat kost handenvol geld , iets waar enkel het enorme aantal politici van profiteren. De Professor spreekt hier over mondialisering , terwijl België wordt verknipt in kapitaal opslorpende gewesten en gemeenschappen , elk met een eigen gezicht.
Binnen Europa , om te beginnen , moet het inderdaad gedaan zijn met onder elkaars duiven te schieten , ik bedoel , einde stellen aan allerhande trucks om belastingen te ontwijken ; notionele intrestaftrek , taks rulings , enz..Denk aan Luxleaks , HBSC constructies , corrupte diamantwereld , ...Ons rechtssysteem moet op orde worden gezet , zodat witte boordcriminaliteit op snelle , dus op effectieve en vooral efficiënte wijze wordt aangepakt met het oog op uitroeiing ervan.
Een vermogensbelasting is ongetwijfeld een zeer goed idee , daar die vermogens steeds verder groeien , terwijl de arbeiders waaronder de kleine middenstand , steeds armer worden. Die grote kapitalen brengen niets bij aan de gemeenschap.
Het verhaaltje van kapitaalvlucht , verhuis van bedrijven , met werkloosheid als gevolg , dat zijn mantra's , slogans gebruikt om angst te zaaien bij de arbeiders . Ik stel voor om bij desocialisatie van een bedrijf als consument te weigeren nog enig product daar geproduceerd / verdeeld, te kopen.
Ik stel tevens voor terug te gaan als consument naar de kleinhandel.
Zeg mij eens Professor , waarom een BTW verhoging wel zou kunnen en een vermogens(winst)belasting niet ( alhoewel u dat niet met zoveel woorden hebt gezegd ) . Het verschil tussen beide is dat bij het eerste de consument opdraait voor de sanering van de inkomsten van de Staat , en in het tweede geval het de vermogenden zijn.
Kortom : laat ons via de door mij beschreven acties eventjes zo'n 25 miljard euro ophalen; pas dan zal iedereen in België bijdragen aan de gemeenschap naar zijn of haar draagkracht . Het is duidelijk dat daarna kan gekeken worden, na afbetaling van alle schulden, hoe de minstbedeelden in dit land een normale levensstandaard kunnen verkrijgen, en .. hoie de sociale zekerheid verder kan worden uitgebouwd.
Indien de staat geld nodig heeft moet dat steeds van de middenklasse komen. Als er iets te verdelen valt krijgen zij als zoethouder een aalmoesje.
Ondertussen betaalt INBEV, MOBISTAR... 0,5 % vennootschapsbelasting ipv 33%
Toch nog iets socialer dan Dexia waarvoor wij de put vullen en alle grote voorzitters en CEO's nog een riante afscheidspremie ontvingen en ontvangen ipv als schuldenaars behandeld te worden. Banken hanteren toch het principe delen in de winst, waarom eens niet doen delen in het verlies?
Vermits mijn vader vroeger juist rond kwam met zijn pensioen was dit voor hem het moment om de bloemetjes eens te kunnen buiten zetten.
Nu dat hij overleden is, moeten wij (de kinderen het volledige bedrag wat hij geërfd heeft zien terug te vinden want anders moeten ook wij er nogeens belasting op betalen.
je mag eigenlijk de eerste 3 jaar er niks van gebruiken want anders hebben ze je zitten.
zijn dat eerlijke belastingen? schandalig is het.
ik ben volledig akkoord dat er belastingen moeten zijn, maar de mensen uitpersen als citroenen dat is wel andere koek vind ik.
Tinne
Waarom zuurverdiend spaargeld bestraffen en 25% (of meer zoals u voorstelt) belasten en
dat terwijl BTW slechts 21% is als men niet spaart maar het er doordraait?
Het is wel zo dat Belgie dank zij de talrijke spaarders niet failliet verklaard is geworden met zijn torenhoge schuldenberg van over de 100% van het BNP.
Ik ben het wel eens met uw principe dat inkomen uit arbeid minder moet belast zijn maar de huidige toestand vloeit voort uit de niet aflatende weggeef politiek van de linkse rooie regeringen.
R.B