Hold-up

De politieke partijen zouden zich stuk voor stuk toch inspannen voor administratieve vereenvoudiging en vermindering van de bureaucratische rompslomp? Noch het een, noch het ander is het geval.

Waar blijft de ‘Kracht van de verandering’, waarmee een van de coalitiepartners van de regering van premier Michel voor de parlementsverkiezingen kiezers probeerde te lokken? Of geldt dat niet voor het gevreesde fiscale aangifteformulier, dat voorafgaat aan de jaarlijkse belastingaanslag op de burgers, die in België trouwens de op één na hoogste van Europa is? Een buitensporig hoge en onrechtvaardige belastingdruk, die vaak als een regelrechte hold-up op het zuur verdiende geld van de burgers in dit land wordt omschreven.

Staatshervorming deze keer boosdoener

Op het nieuwe aangifteformulier kan de belastingplichtige maar liefst tussen 772 codes kiezen. Dat zijn er 43 meer dan vorig jaar!Het is niet voor het eerst dat de belastingaangifte zo negatief in het nieuws komt. Fiscus en overheid beloven steeds beterschap, maar zoeken tegelijkertijd steeds opnieuw excuses voor hun falen. Of is er opzet mee gemoeid, zoals hier en daar wel eens wordt verondersteld? Bijvoorbeeld om te verhinderen dat de burger meer gebruik maakt van aftrekposten die niet goed zijn voor de staatsbegroting ...

Deze keer verwijzen federale regering en fiscus voor hun falen eensgezind naar de zesde staatshervorming, die momenteel in uitvoering is, om de weer ingewikkeldere belastingaangifte te rechtvaardigen. Op het nieuwe aangifteformulier kan de belastingplichtige kiezen tussen maar liefst 772 codes. Dat zijn er 43 meer dan vorig jaar! Sinds 2000 (330 codes) is het aantal codes op de belastingaangifte dus meer dan verdubbeld! Dat is een absoluut en tegelijk bedenkelijk record!

Woonlening: 108 codes

Als gevolg van de staatshervorming is de eigen woning onder gewestelijke bevoegdheid komen te staan. Voor het overige blijft het federale niveau bevoegd. Beide niveaus hebben aparte fiscale regels en daarom ook afzonderlijke codes op het belastingaangifteformulier.

Dat leidt onder andere tot de vreemde situatie, dat wanneer iemand een gedeelte van zijn huis voor beroepsdoeleinden gebruikt of verhuurt, hij of zij de bouwlening (indien daarvan sprake is) zowel federaal als gewestelijk moet aangeven. Dit leidt er ook toe dat de belastingaangifte van dit jaar maar liefst 108 codes bevat, die te maken hebben met een woonlening. Vorig jaar waren dat er nog ‘maar’ 53 en vond iedereen dat al onaanvaardbaar. Geen ander land in Europa maakt het op dit vlak zo bont als België.

Boetes

Ga niet in de fout door je aangifte van vorig jaar gewoon te kopiëren. Lees de begeleidende toelichting!Heel wat mensen dreigen dit jaar in de fout te gaan als ze de aangifte van vorig jaar uit onwetendheid of zonder de begeleidende toelichting te lezen, gewoon kopiëren. Foutieve aangiftes zijn strafbaar. Het is vooral oppassen geblazen met de woonbonus. Daarop was tot nu toe code 1370 van toepassing. Deze code is niet verdwenen, maar heeft nog enkel betrekking op eigendommen die men zelf niet bewoont. De eerdere woonbonus (code 1370) valt nu onder code 3370.

Wetgeving niet meer te overzien

Dat het Belgische belastingstelsel hopeloos gecompliceerd is en de wetgeving niet meer te overzien valt, meent ook Henri Vandebergh van het advocatenkantoor Vandeberg & Smeets in het Limburgse Heusden-Zolder. Dit kantoor is gespecialiseerd in juridische en fiscale dienstverlening.

Ons belastingstelsel is hopeloos ingewikkeld. Vereenvoudiging dringt zich op om duidelijkheid te creëren, maar ook om kosten te besparen Vandebergh, die de vereenvoudiging van het belastingstelsel een ‘mooie droom’ noemt, laat er geen twijfel over bestaan: “Er staan zoveel codes op de belastingaangifte, dat niemand ze nog allemaal kent. Sommige zijn bovendien echt onduidelijk in hun toepassing. Vereenvoudiging is niet alleen nodig omdat de wetgeving onoverzichtelijk wordt. Vereenvoudiging is ook kostenbesparend. En het is een stimulans in tijden van crisis. Men heeft er met andere woorden op elk terrein baat bij. Niemand kan tegen vereenvoudiging zijn.”

Volgens Vandebergh kan het belastingsysteem onder meer vereenvoudigd worden, door verschillende aftrekken en vrijstellingen te herzien of af te schaffen: “Het is als het herpleisteren van een vervallen huis. Men lapt de gaten op. Maar soms is het nutteloos het huis ‘op te knappen’ als het vervallen is. Dan breekt men het beter af en bouwt men een nieuw, steviger huis, aangepast aan de geëvolueerde noden en behoeften van de bewoners. Dat is ook nodig voor ons belastingsysteem.”

Vereenvoudigen en herstellen

Vereenvoudigen zal onvermijdelijk beleidsbeslissingen inhouden. Er moeten keuzes gemaakt worden. Sommige keuzes gaan verder dan alleen maar vereenvoudigen. Zo moeten er scheeftrekkingen worden weggewerkt.

Vandebergh: “Momenteel kennen we 4 soorten inkomsten: onroerende, roerende en beroepsinkomsten plus diverse inkomsten. We vinden zo ongeveer 100 artikelen terug in de personenbelasting om al deze inkomsten te definiëren, de netto inkomsten te bepalen en vrijstellingen toe te staan. Dan hebben we het nog niet over alle belastingverminderingen die er bestaan. Voorts is er onder meer nog de vennootschapsbelasting, waar we ook een reeks artikelen terugvinden over de definiëring van het inkomen.”

Keuzes maken

Als eerste stap naar vereenvoudiging stelt Vandebergh de aanvaarding van een nieuwe definitie van het begrip ‘inkomen’ in de personenbelasting voor. In plaats van de 4 soorten inkomsten die we nu kennen, zou er maar 1 soort inkomen overblijven. Dat zal bestaan uit de rechtstreekse en onrechtstreekse vruchten van arbeid en van vermogen en de meerwaarden op vermogens (investeringen), die in het verleden in aanmerking werden genomen bij het bepalen van het belastbaar inkomen. Dit is volgens hem niet meer dan logisch en sluit aan bij het bestaande meerwaardestelsel.

Er zal dan volgens Vandebergh geen onderscheid meer gemaakt worden tussen de aard van de inkomsten. Ze worden allen op dezelfde wijze belast. Pensioenen en verzekeringsuitkeringen zijn indirecte vruchten van de arbeid, respectievelijk het vermogen. Maar alimentatiegelden, ziektekostenvergoedingen, toelagen van het OCMW en het minimum leefloon zijn geen belastbare inkomsten. Zij zijn evenals werkloosheidsuitkeringen niet de vrucht van arbeid of vermogen.

Voordelen

Het voordeel van deze nieuwe definitie van ‘inkomen’ is de duidelijkheid. Alles wat een inkomen vormt, is belastbaar. Sociale vergoedingen zijn geen inkomen, dus niet belastbaar. Daarmee wordt meteen een sociaal probleem opgelost.

Vandebergh: “Dan kunnen 100 artikelen in de wet worden vervangen door 1 artikel. De belastingaangifte kan uit één blad bestaan, met in bijlage een detail van de genoten inkomsten. Al die verschillende codes worden zo tot een minimum gereduceerd.”

Alle bijzondere stelsels van belastingheffing worden volgens hem beter afgeschaft, want in feite zijn ze allen discriminerend. Waarom moeten bijvoorbeeld sportbeoefenaars van een gunstig tarief genieten?

De belastingtarieven moeten dan zo bepaald worden, dat niemand gemiddeld meer dan 35 procent belastingen betaalt. Dit stuit natuurlijk op begrotingsproblemen. Maar vergeet hierbij ook niet dat meer inkomsten belastbaar worden dan nu het geval is en dat alle aftrekken en vrijstellingen afgeschaft worden. In dat geval kan in de tarieven een onderscheid worden gemaakt en kunnen vrijstellingen worden voorzien. Maar het best is ons te beperken tot 1 of 2 tarieven.

Rechtvaardige vereenvoudigingen

De huidige progressiviteit in de tarieven is niet rechtvaardig, demotiveert de werknemers en geeft zelfs aanleiding tot belastingvlucht Dat de Belgen momenteel gemiddeld tot in juni werken voor de overheid (zoveel van hun inkomen moeten ze aan de staat afstaan), gaat Vandebergh te ver. De huidige progressiviteit in onze tarieven noemt hij niet rechtvaardig en ook niet werkzaam. Het geeft aanleiding tot belastingvlucht en demotiveert degene die wil werken. Waarom moet degene die meer werkt op zijn extra werk (weekend en avond) meer belastingen betalen dan op zijn regulier werk? Belast alle werk aan hetzelfde tarief, hoeveel men ook werkt, meent hij.

Het kadastraal inkomen wil hij afgeschaft zien. Dit heeft volgens hem geen nut meer. Hoe de onroerende voorheffing dan wel berekend moet worden, is een zaak van verder overleg. De taak van de diensten van het kadaster worden verlicht. Dat is ook al een besparing.

In de belastingtarieven moet een substantiële belastingvrije som worden voorzien, die eventueel afhankelijk is van het soort inkomen. Vrijstellingen zoals sociale uitkeringen zijn echter niet meer nodig, want ze zijn geen ‘inkomen’.

Tenslotte zou een gedurfde vereenvoudiging volgens Vandebergh kunnen zijn om de kinderbijslag te verrekenen met de te betalen belasting als een soort belastingkrediet. Nu al wordt een belastingvermindering toegekend voor personen ten laste. De fiscus weet zeer goed wie men ten laste heeft via het rijksregister. Op die manier kan een dure administratieve dienst worden afgeschaft: “Een echte structurele besparing”, zo besluit hij. Een voorstel dat in dit gepolitiseerde landje, met een onnodig groot leger ambtenaren, niet in dank zal worden afgenomen.