Storingen in de communicatie

Communicatie is een struikelblok in vele relaties. Heel wat paren roepen relatietherapie in omwille van communicatieproblemen. “We begrijpen elkaar niet”, “We bereiken elkaar niet meer”, “We schieten steeds in verwijten”, zijn veel gehoorde uitspraken van cliënten.

Communicatie zorgt ervoor dat je verbondenheid en intimiteit met je partner voeltGoede communicatievaardigheden zijn nochtans essentieel als je je relatie goed wil houden. Ze zorgen ervoor dat je je verbonden voelt met je partner. Intimiteit ontstaat als partners vertellen over hun binnenkant, over hoe ze zich voelen en over wat hun behoeften zijn. Als je elkaar niet meer bereikt, zorgt dit voor verwijdering en afstand.

Geweldloze communicatie

De benadering van “Geweldloze communicatie”, ontwikkeld door de Amerikaanse psycholoog Marshall Rosenberg, leert je om je op een andere manier uit te drukken en naar elkaar te luisteren. Deze manier van communiceren helpt je om niet in je automatische patronen van verdedigen, terugtrekken of aanvallen te vervallen. Verbinding met de ander staat centraal. Communiceren van hart tot hart is daarvoor essentieel.

Het communicatieproces

Hieronder volgt een beschrijving van hoe zo een proces verloopt. Er staat telkens een voorbeeld ter verduidelijking bij.

1. Waarnemen zonder oordeel

   In deze fase ga je beschrijven wat je waarneemt, zonder hierbij een interpretatie te vormen of een oordeel uit te spreken.

   Voorbeeld: Ik zie dat je bord en je lege glazen vanochtend nog op het salontafeltje stonden.

2. Herkennen en uiten van gevoelens

   Vervolgens verwoord je de gevoelens die deze waarneming bij je oproept. Voel je je blij, gekwetst, geïrriteerd, tevreden …? Voor veel mensen is het moeilijk om hun gevoelens te herkennen, laat staan te uiten. Het is dus belangrijk om je woordenschat met betrekking tot gevoelens uit te breiden.

   Voorbeeld: Ik zie dat je bord en je lege glazen vanochtend nog op het salontafeltje stonden. Dan voel ik me geïrriteerd.

3. Herkennen en uiten van behoeften

   Verval niet in je automatische patronen van verdedigen, terugtrekken of aanvallen, maar communiceer bewust wat je waarneemt, voelt en nodig hebtAls je je bewust ben van je gevoelens is de volgende stap om je onderliggende behoeften te onderkennen. Elk gevoel heeft namelijk een signaalfunctie. Het maakt je duidelijk of je behoefte al dan niet vervuld is. Het komt er dus op aan bij jezelf te onderzoeken waar je op dat moment nood aan hebt.

   Voorbeeld: Ik zie dat je bord en je lege glazen vanochtend nog op het salontafeltje stonden. Dan voel ik me geïrriteerd en heb ik nood aan orde en gezelligheid in huis.

4. Verzoeken

   Dit vierde element is gericht op wat je wilt van de ander. Wat je niet wil, kan je meestal goed verwoorden. Maar het gaat er vooral om, om duidelijk te verwoorden wat je wél wil.

   Voorbeeld: Ik zie dat je bord en je lege glazen vanochtend nog op het salontafeltje stonden. Dan voel ik me geïrriteerd en heb ik nood aan orde en gezelligheid in huis. Zou jij je spullen ’s avonds willen opruimen en ze op het aanrecht willen zetten?

Verbindende communicatie bestaat dus uit het duidelijk uitdrukken van deze 4 elementen.

Het tweede aspect van communicatie is dat je je aandacht richt op je partner en je eigen gedachten even op de achtergrond plaatst Het andere aspect van communicatie is dat je je richt op deze elementen bij je partner. Hierbij probeer je te achterhalen wat je partner waarneemt, voelt en nodig heeft. Empathisch luisteren is hierbij een belangrijke vaardigheid.

Empathisch luisteren

Empathisch luisteren betekent dat je je aandacht richt op je partner en dat je je eigen gedachten even op de achtergrond plaatst. Het gaat erom je in te leven in de gevoelens en de behoeften van de ander.

Empathie tonen is moeilijker dan je denkt. Dat komt doordat je de natuurlijke neiging hebt om vanuit je eigen referentiekader te reageren op anderen. Iedereen interpreteert en beoordeelt de signalen van buitenaf op basis van eigen ervaringen en motieven.

Onderzoek heeft ook uitgewezen dat mensen elkaar vaak al na 17 seconden onderbreken, waardoor de ander niet de kans krijgt om zich uit te spreken.

Misschien herken je jezelf wel in deze voorbeelden:

• Als je partner je iets vertelt, heb je de neiging om meteen met een oplossing of met ‘goede raad’ te komen.
• Wat we vaak doen, is meteen een interpretatie of een verklaring geven: “Wat je zegt komt vast doordat …”
• We reageren met een oordeel, instemming of afwijzing, waarin je eigen mening duidelijk naar voren komt. “Dat heb je goed gedaan”, “Ik vind dat je dat anders moet aanpakken” ...
• Wanneer het verhaal je bekend in de oren klinkt, dan ben je snel geneigd om je eigen verhaal te vertellen.

Zo moet het dus niet ...

Hoe luister je empathisch?

• Probeer je eigen referentiekader en eigen gedachten op de achtergrond te plaatsen. Je kan natuurlijk je eigen gedachten niet uitsluiten, maar je kan er wel voor kiezen om deze even te ‘parkeren’ en je vooral te richten op wat de ander je vertelt.
• Focus op het hier-en-nu: wat voelt mijn partner nu? Wat wil mijn partner nu? Waar heeft hij of zij nu behoefte aan?
• Probeer niet te oordelen, te analyseren, te interpreteren … Blijf bij datgene wat je partner je probeert duidelijk te maken.
• Richt je aandacht vooral op de gevoelens en de behoeften van je partner: wat leeft er in de ander?
• Eventueel vragen en toetsen wat er bij de ander leeft, met vragen als: “Voel je je …?”, “Klopt het dat je vooral behoefte hebt aan …?”