Romantische dodenmis

In zijn Requiem ontpopte Benoit zich tot de Brahms van de Lage Landen. Melancholieke mijmeringen, introspectieve momenten en symfonische uitbarstingen: alles wat een romantische dodenmis behoeft, is gul aanwezig. Vorm, idee, uitdrukking: alles aan dit werk was origineel, zo oordeelde de muziekpers bij de première.

Benoit schreef het majestueuze werk in Parijs, waar hij dirigent was van Les Bouffes Parisiens, het wereldberoemde gezelschap van Jacques Offenbach. Naar verluidt zou Benoit, tussen de vrolijke operettes van Offenbach door, zijn dodenmis gerepeteerd hebben met het orkest van Les Bouffes. Op 23 september 1863 ging het Requiem in première in de Brusselse Sint-Michiels en Sint-Goedelekathedraal.

Muziek in de Kathedraal

Benoits Requiem bevat alles wat een romantische dodenmis nodig heeft: melancholieke mijmeringen, introspectie en symfonische uitbarstingen Dat het Requiem van Benoit op het programma staat tijdens dit kathedraalconcert is niet toevallig. Vanuit zijn woonst had Benoit een prachtig uitzicht op de toren van de kathedraal. In de negentiende eeuw was het echter triestig gesteld met muziek in de kathedraal en vele andere kerken. Religieuze muziek was nog maar zelden te horen, verkapte opera des te meer. Toen Benoit eind 1871 werd aangesteld als ere-kapelmeester en muzikaal supervisor van de kathedraal, zette hij opnieuw religieuze meesterwerken op het repertoire en ging de kwaliteit van de uitvoeringen er merkelijk op vooruit. Ook zette hij zich in voor de restauratie van het orgel. Tegenkanting uit conservatieve hoek zorgde er echter voor dat hij zijn mandaat enkele jaren later alweer opgaf.

Deze opvoering van het Requiem kadert ook in de voltooiing van de restauratie van de Antwerpse Kathedraal. De restauratiewerken zijn al aan de gang sinds 1965 en hebben de Kathedraal jaar na jaar stukje bij beetje in haar oorspronkelijke glorie hersteld.  

Benoit-cyclus

De komende seizoenen zet deFilharmonie trouwens verschillende werken van Peter Benoit op het programma. Van 2015 tot 2019 brengt het orkest niet alleen de volledige Quadrilogie réligieuse, maar ook de Nederlandstalige oratoria Lucifer en De oorlog. Samen met het in 2013 opgevoerde De Schelde ontstaat er zo een nooit eerder vertoonde cyclus.

deFilharmonie werkt voor deze concerten samen met koren, solisten en dirigenten van wereldklasse en concerteert op toplocaties in Antwerpen die een band met Peter Benoit hebben, zoals de Onze-Lieve-Vrouwekathedraal en de nieuwe Elisabethzaal, die eind 2016 haar deuren opent.

In 1893 stond Benoit aan de wieg van het Nederlands Lyrisch Toneel, de voorloper van de Vlaamse Opera De concerten verschijnen ook integraal op cd op het eigen label van deFilharmonie. Wist je dat het voor de meeste werken de eerste keer is dat ze op cd uitgebracht worden? De cd-collectie is dus een unicum en een waar verzamelobject voor elke muziekliefhebber.

Wie was Peter Benoit (1834-1901)?

Componist, muziekpedagoog en dirigent

• Peter Benoit werd geboren in het West-Vlaamse Harelbeke, waar hij zijn eerste muzieklessen krijgt. Daarna studeert hij aan het Brusselse conservatorium bij François-Joseph Fétis.
• Tussen 1859 en 1863 verblijft hij regelmatig in Parijs en heeft hij de ambitie operacomponist te worden. Hij werkt er als dirigent bij Les Bouffes Parisiens van Jacques Offenbach en componeert er pianowerk en belangrijke delen van zijn Quadrilogie réligieuse.
• Hij keert in 1863 terug naar Brussel en komt langzaam tot het inzicht dat er in Vlaanderen potentieel bestaat voor een nationale muziekschool, zoals die elders in Europa furore maken. In deze periode creëert hij met Lucifer zijn eerste Nederlandstalige oratorium.
• In 1867 verhuist Benoit naar Antwerpen om er directeur te worden van de stedelijke muziekschool. Hij componeert de oratoria De Schelde en De oorlog en wordt ere-kapelmeester van de Onze-Lieve-Vrouwekathedraal.
• Als dirigent van de Société de Musique brengt hij nieuw werk van Europese componisten op de Antwerpse podia en haalt hij muzikale grootheden als Franz Liszt, Camille Saint-Saëns en Charles Gounod naar de Scheldestad.
• Benoit staat in 1893 aan de wieg van het Nederlands Lyrisch Toneel, de voorloper van de Vlaamse Opera. In 1897 wordt de Antwerpse muziekschool officieel bevorderd tot Vlaams conservatorium.