Verplicht voltijds

Deeltijdse werknemers in België, die een bijkomende uitkering in de vorm van een inkomensgarantie hebben omdat zij minder dan het minimumloon verdienen, moeten binnenkort op zoek naar een voltijdse baan. Deze groep van 40.000 tot 50.000 werknemers bestaat circa 90 procent uit vrouwen, afkomstig uit sectoren als de schoonmaak en de horeca. Zij genieten deze bijkomende uitkering, om te verhinderen dat ze werkloosheid boven een deeltijdse baan verkiezen.

De federale regering wil door de maatregel voorkomen dat deeltijdse arbeidskrachten zichzelf in het systeem van de werkloosheidsuitkeringen parkeren. Ze gaat daarom deze groep deeltijdse werknemers voortaan laten controleren, om uit te zoeken of ze daadwerkelijk naar een voltijdse baan zoeken.

Deeltijds werknemers met een inkomensgarantie-uitkering moeten binnenkort verplicht op zoek naar een voltijdse baan Het ontwerp van koninklijk besluit over de ‘beschikbaarheid’ van arbeidskrachten, dat op deze groep van deeltijdse werknemers slaat, werd door de federale regering voorgelegd aan het beheerscomité van de RVA (Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening). Het is de bedoeling dat dit beheerscomité de minister van Werk, Kris Peeters, adviseert over de mogelijkheid om de harde besparingsmaatregel wat te versoepelen voor de meest kwetsbare deeltijdse werknemers.

Alleenstaande moeders

De versoepeling dient er eerst en vooral te komen voor alleenstaande moeders. Volkomen terecht natuurlijk, meent onze columnist Jan Schils. Het is volgens hem algemeen bekend dat alleenstaande vrouwen met kinderen het op de arbeidsmarkt erg moeilijk hebben. Ze komen minder gemakkelijk aan een baan en worden doorgaans slechter betaald. Zij lopen op die manier ook een hoger risico om onder de armoedegrens terecht te komen.

De socialistische vakbond ABVV is van oordeel dat de verplichting voor deze groep van deeltijdse arbeidskrachten neerkomt op een pestmaatregel. De bond vraagt zich af waarom die mensen het leven zuur wordt gemaakt?

Deel van de oplossing

Je zou inderdaad vraagtekens kunnen plaatsen bij het systeem van deeltijdse werken met een uitkering. Zou het niet beter zijn om aan deeltijds werken een redelijke en eerlijke verloning te koppelen, in plaats van steunmechanismen, zoals de genoemde uitkering, in het leven te roepen? Deze mechanismen kunnen immers net zo snel opnieuw geschrapt worden.

Deeltijds werken is niet meer uit onze samenleving weg te denken. De vergrijzing zal meer en meer geld kosten aan de samenleving. Alleen door zoveel mogelijk mensen aan het werk te zetten én te houden, kan dit betaalbaar blijven. Meer deeltijds werk met een eerlijke verloning, kan daarbij een deel van de oplossing zijn. De Belgische overheid zou deeltijds werken moeten promoten in plaats van er een nepstatuut aan te verbinden. De ‘recepten’ daarvoor zijn gratis te halen in de buurlanden.

Deeltijds werken onder de loep

In Vlaanderen werkt 50,1% van de werknemers deeltijds: 42% vrouwen en 8,1% mannenIn het verdere verloop van dit artikel besteden we aandacht aan het verschijnsel ‘deeltijds werken’. Wie werkt deeltijds? En om welke beweegredenen? We baseren ons voor de cijfers en de achterliggende motieven op recente arbeidsstatistieken en enquêtes uit eigen land en andere landen van de Europese Unie (EU).

Zo werkt van de werkende Vlaamse vrouwen, maar liefst 42 procent deeltijds (Europees gemiddelde 32,2 procent). Voor heel België is dat 41,2 procent. Van de Vlaamse mannen werkt slechts 8,1 procent deeltijds, wat voor heel België 8,4 procent is. Daarmee benaderen de Belgische mannen het Europese gemiddelde van 8,7 procent deeltijdse arbeid.

Koploper

De Europese koploper deeltijds werken is met grote voorsprong Nederland. Daar is 76,6 procent van de vrouwen en 26,3 procent van de mannen onder dit statuut aan de slag. Vlaanderen en België worden ook nog met lichte voorsprong voorafgegaan door Duitsland en Oostenrijk (samen iets meer dan 46 procent deeltijds werkende vrouwen en ruim 9 procent deeltijds werkende mannen).

Vrouwen werken o.a. deeltijds om de lening af te betalen en voor een beter evenwicht tussen werk en gezinIn tegenstelling tot wat je zou verwachten, werken vrouwen in het Verenigd Koninkrijk, Zweden, Luxemburg, Ierland, Italië en Frankrijk 8 tot 10 procent minder deeltijds dan Vlaamse vrouwen. Daarna vermindert het aantal deeltijds werkende vrouwen en mannen in de overige Europese landen gevoelig. In het Oostblok (Slowakije, Hongarije, de Tsjechische Republiek en Polen) variëren de percentages deeltijds werkende vrouwen van 6,8 tot 10,3 procent en voor mannen van slechts 3,7 tot 4,4 procent.

Liefst thuisblijven

Onderzoek in de diverse Europese landen naar het waarom van deeltijds werken, levert zowel gelijklopende als verschillende redenen op. Een greep uit de resultaten.

• Van de Vlaamse deeltijds werkende vrouwen zou een vierde het liefst volledig thuisblijven, als dat financieel haalbaar zou zijn.
• Een groot deel van de Vlaamse deeltijds werkende vrouwen werkt deeltijds om bijvoorbeeld een huis of appartement, dat ze samen met hun partner gekocht hebben, te kunnen afbetalen.
• Heel wat vrouwen werken deeltijds, omdat hun partner dat niet kan of wil.
• Een kleine helft van de Vlaamse vrouwen zegt tegen een ‘te druk’ leven aan te kijken en zichzelf voorbij te hollen. Vrouwen, wiens kinderen nog thuis wonen, hebben daar meer last van dan vrouwen, wiens kinderen het huis uit zijn.
• Vrouwen die moeite hebben met de taakverdeling in het gezin, zijn vaker in een interessante, verantwoordelijke en beter betaalde baan geïnteresseerd dan vrouwen, waarbij het thuis allemaal gesmeerd loopt.
• Als belangrijkste reden om deeltijds te werken, geven de Vlaamse vrouwen op dat ze meer tijd willen voor hun (klein)kinderen. Ze willen zo goed mogelijk hun job en gezin combineren.
• Veel vrouwen wijzen erop dat ze door deeltijds te werken, meer tijd voor zichzelf kunnen vrijmaken

Vrouwen aan de haard

Waarom zowel vrouwen als mannen in Nederland, in vergelijking met andere Europese landen, massaal deeltijds werken, heeft het gerenommeerde Britse blad The Economist onlangs geprobeerd historisch te verklaren. Het blad wijst erop dat in Nederland tijdens de Eerste Wereldoorlog, toen het land neutraal bleef, en in de Tweede Wereldoorlog relatief weinig mannen soldaat werden. Daardoor was het voor de vrouwen niet nodig om zich in plaats van hun mannen op de arbeidsmarkt te begeven.

Ook was er lange tijd sprake van een zodanig hoog inkomen, dat maar een enkele persoon per gezin moest gaan werken om in het levensonderhoud te kunnen voorzien. De overheid voerde een beleid dat erop gericht was dat vrouwen konden thuisblijven om voor hun kinderen te zorgen.

In Nederland nam de overheid met succes maatregelen die deeltijds werken dezelfde voorwaarden als voltijds werken toekende De laatste twintig jaar van de vorige eeuw begon de overheid de vrouwen, gedwongen door de economische noodzaak, meer en meer in het arbeidsproces in te zetten. Maar tegelijkertijd werd de belangrijke rol van de vrouw voor het gezin door het beleid niet vergeten. Meer zelfs: de overheid nam tal van maatregelen die deeltijds werken dezelfde voordelen toekende als voltijds werk. Deeltijds werken werd daardoor in Nederland steeds populairder, temeer omdat er goed betaalde en kwaliteitsvolle deeltijdse banen gecreëerd werden.

Daarvan is in andere landen minder of helemaal geen sprake. Daar worden deeltijdse banen dikwijls veel minder goed betaald en zijn er minder goede werk- en sociale voorwaarden. Een nadeel van het Nederlandse systeem is dat een vrouw die deeltijds werkt, minder kans maakt op promotie.

Fiscus geeft een zetje

Ook in Duitsland en Oostenrijk wordt deeltijds werken, onder meer via het belastingsysteem, door de overheid aangemoedigd. Zo is het voor de partner die het minst verdient, vaak interessanter om deeltijds te werken in plaats van (zwaarder belast) voltijds. Bovendien zijn veel scholen alleen ’s morgens open en hangt er aan de kinderopvang vaak een pittig prijskaartje. Het Duitse systeem zorgt er als het ware voor dat de vrouw veelal beter af is door deeltijds te werken en zo voor de kinderen kan zorgen. In Oostenrijk doet zich een nagenoeg zelfde situatie voor met eveneens een zeer gunstig fiscaal klimaat voor deeltijds werken.