Planten

Als tuineigenaar kom je eerder vroeg dan laat in contact met onkruid. Onkruiden zijn in principe alle planten die op een plaats groeien waar die niet thuis horen en zodoende ongewenst zijn omdat ze onze gewenste planten schade toebrengen door deze voedsel, groeiplaats en licht te ontnemen. Het hoeven dus niet altijd wilde planten te zijn om toch onkruid te kunnen zijn. Indien je in de moestuin op een perceel waar vorig jaar aardappelen stonden tijdens de volgende andere teelt nog aardappelopslag hebt, dan is de aardappel er op dat moment niet gewenst en kan het als onkruid worden bestempeld. Dit zijn echter uitzonderingen en de moestuinier of de eigenaar van een siertuin maakt zich het meest zorgen om de zaailingen van de inheemse flora. Liefhebbers van een ecologische tuin zullen zich echter veel minder of niet storen aan netels in hun tuin en die zelfs als nuttige planten in hun tuin ervaren omdat het uitstekende waardplanten zijn voor sommige vlinders en daarnaast ook prima planten zijn om er netelgier mee te maken om zo op een biologische wijze bladluizen mee te bestrijden. Wat voor de ene tuinier gewenst is kan voor de ander ongewenst zijn en men spreekt dan ook pas van onkruid als ze in concurrentie leven met de voor de tuineigenaar meer gewenste planten. Meestal zijn ze dan ongewenst omdat we ze niet nuttig of mooi vinden of omdat ze met andere meer geliefde planten in concurrentie staan. Bij die concurrentiestrijd zal de tuinier als rechter inspringen om zijn tuin niet te zien overwoekeren of  te laten verwilderen en het zijn lievelingsplanten zo optimaal mogelijk te maken.

In België en Nederland kennen we zo'n 1400 wilde plantensoorten en daarvan zijn er een grote 100 soorten die regelmatig in de tuinen opduiken. Van deze 100 maakten we een top 13 en plaatsen die als pol van de week op tuinadvies.be om te weten welk onkruid als het meest irritant of meest vervelend wordt ervaren. Na 1756 stemmen verkregen we volgende uitslag:

Als we ze even netjes op een rij plaatsen volgens hun behaalde score dan hebben we het volgende resultaat:

1	zevenblad	21,58 %
2	heermoes	16,40 %
3	hagewinde	11,50 %
4	klavers	9,62 %
5	brandnetel	9,17 %
6	distel	8,77 %
7	paardebloem	4,95 %
8	kleefkruid	4,33 %
9	peemgras	3,87 %
10	vogelmuur	3,87 %
11	varkensgras	3,25 %
12	boterbloem	1,59 %
13	zuring	1,08 %

Als we de top 3 naderbij bekijken vinden we daar 3 zeer hardnekkige wortelonkruiden terug, die na bestrijding telkens terug keren. Het zijn zeer sterke en taaie onkruiden die het spreekwoord 'Onkruid vergaat niet' alle eer aandoen.

Zevenblad  (Aegopodium podagraria), heermoes of paardestaart  (Equisetum arvense) en hagewinde (Convolvulus sepium) kun je enkel kwijt raken door deze te blijven bestrijden. Door de planten telkens met de hak of schoffel te lijf te gaan zullen de grote lange ondergrondse wortels met energievoorraad uiteindelijk wel uitgeput geraken en verdwijnen. Pak je deze onkruidsoorten niet aan, dan zullen ze de tuin overwoekeren en zich jaar na jaar meer meester van de tuin maken.

Zevenblad is voor de tuinliefhebber het meest irriterende onkruid

Je kunt deze hardnekkige soorten ook met de spitriek aanpakken, maar dat vraagt heel veel tijd en werk om alle wortelstukjes uit de grond te halen. Vergeet je toch stukjes van de ondergrondse worteluitlopers, dan zullen die stuk voor stuk terug opschieten. Geef dan zeker de moed niet op en hak ze tijdig weg. Het is wel belangrijk dat je de jonge onkruiden niet de kans geeft om terug goed boven de grond te komen met massa's bladeren. Eenmaal de planten bladeren hebben, kunnen ze terug aan fotosynthese doen en energie aanmaken om te groeien maar ook om in de ondergrondse delen op te slaan... Het is dus een kwestie van die bovengrondse fabrieken tijdig te vernietigen zodat ze ondergronds zonder voorraad geraken. :-)

Heermoes of de paardestaart heeft meters diepe ondergrondse wortelstok waardoor de plant moeilijk te bestrijden is.

Zit je met enorm veel van een van die woekerende bijna niet uit te putten onkruiden dan kun je de plaats die door het zevenblad, heermoes of hagewinde vergeven is leeg maken en er gazon van maken. Als je dan gedurende 1 a 2 jaar dat gazon regelmatig afrijdt, dan worden die onkruiden in feite ook bijna wekelijks afgehakt door de maaimessen en op die manier raken ze ondergronds ook uitgeput. Daarna kun je van dat stukje gazon terug een plantenborder maken.
Indien het een grote onkruidplaats is in een border die je toch niet in gazon kan zaaien, dan kun ze eerst afhakken en de bodem netjes zaaiklaar leggen om er daarna een zwarte antiworteldoek overheen te spannen. Sommige tuiniers leggen ook soms een laag kartondozen. Als die kartondozen na een jaar verteerd zijn, zullen de onkruiden die op die plaats stonden ook grotendeels verdwenen zijn.

Zevenblad als (on)kruid

onkruid afbeeldingen

Onkruid: heermoes

Velen proberen deze diepwortelende onkruiden te bestrijden met chemische sproeistoffen. Denk er dan aan dat je ook met pesticiden meermaals deze zeer hardnekkige onkruiden zal moeten bestrijden. De chemische actieve stoffen gaan nooit diep genoeg in de ondergrondse delen waardoor ze eveneens net zoals bij het hakken meermaals terug bovengronds komen vooraleer ze uitgeput geraken. Indien het over kleine oppervlaktes gaat, dan zijn deze al afgehakt vooraleer je de rugsproeier met de juiste dosis hebt gevuld. Daarnaast is het goedkoper en milieuvriendelijker.

Hagewinde woekert en klimt om zich heen.

Op de vierde plaats treffen we de klavers (Trifolium) aan als meest irriterende onkruid. Ook dat is te begrijpen als je bedenkt dat de meeste tuineigenaars een gazon hebben en dat daarin wel eens klavers durven verschijnen. Daar waar klavers verschijnen is dit echter meestal een teken dat het gazon te weinig voedsel heeft gekregen. Klaver is dan zelfs nuttig, want die halen stikstof uit de lucht en slaan deze op in knolletjes onder de grond.

Op de vijfde en zesde plaats staan dan weer netels (Urtica dioica) en distels. Ja, dat zijn letterlijk zeer irritante onkruiden voor in het geval je ze moet verwijderen. Een prik van een brandnetel is nog te doen, maar distels steken dwars door dikke handschoenen heen en zijn vrij pijnlijk. Distels komen gelukkig niet zo veelvuldig voor als de brandnetels. Netels hebben ook lange, geelachtige ondergrondse wortelgestellen waardoor ze snel grote groepen kunnen vormen. Doordat deze wortels vrij oppervlakkig liggen kun je ze bij vochtig weer vrij goed uittrekken.
Let vooral op met mest van kippen, duiven,... Daar waar stikstofrijke kippenmest als mest werd aangebracht zie je heel vaak massa's kleine brandnetels verschijnen. Met de gerooide brandnetels kan brandnetelgier worden gemaakt. De gezeefde brandnetelgier kun je dan in de tuin gebruiken als biologisch bestrijdingsmiddel tegen bladluizen. Daarenboven is de gier stikstofrijk en kan het net als gier van heermoes als  biologische meststof gebruikt worden.
 

Koken met paardebloemen

Op de zevende plaats treffen we de paardebloem (Taraxacum officinale) aan. Deze plant vormt een diepe penwortel en een bladrozet die laag tegen de grond aan blijft ook tijdens het maaien. Doordat je ze bij het maaien weinig schade kan berokkenen aan hun bladeren, geraken ze ook niet uitgeput en blijven ze doodleuk in het gazon aanwezig. Als je niet veel paardebloemen in het gazon hebt, kun je deze vrij eenvoudig verwijderen met een scherp mesje of met een penwortelsteker. Met dit daarvoor speciaal ontworpen gereedschap kun je de lange en diepe penwortel in één keer uitsteken. Rustend op de bolle kant kan de wortel zonder veel inspanning worden opgewipt door het handvat naar beneden te drukken.

Kleefkruid (Galium aparine) is de nummer acht en kan in de zomer zeer snel groeien. Ze trekken echter zeer gemakkelijk uit, maar zijn wel vervelend als ze aan de kousen,.. blijven kleven. Trek kleefkruid uit en gooi het bij de kippen. Ze zijn er verzot op en leggen daardoor eieren met dikkere schalen.

Kleefkruid.

Peemgras of kweekgras (Elytriga repens) is dat gras dat veel breder van bladhalm is en ook een stuk sneller groeit en anders van groen is dan het fijnere gazongras. Het groeit meestal in kleine toefjes, maar verspreidt zich zeer snel via de ondergrondse uitlopers. Voor de liefhebber van een net gazon kan het dan ook een doorn in het oog zijn die zich niet zo gemakkelijk laat bestrijden. In de plantenborder is het nog te rooien met een spitriek.

Vogelmuur (Stellaria media) sluit de top 10 af. Dit onkruid groeit weelderig op plaatsen met een hoog stikstofgehalte. Bv. op plaatsen waar je een dikke laag compostgrond of stalmest hebt aangebracht. In feite duidt dit onkruid op een goede, rijke bodem. Trek het met de hand uit of hak het uit en laat het zeker niet in bloei komen. Geef het aan de kippen of aan de kanaries of parkieten, want die zijn er verzot op.

Let er ook op als je planten wisselt of krijgt van een andere plantenliefhebber dat je ook niet alle onkruidsoorten mee naar jouw tuin neemt.

Vossaert Kurt