Medische oogproblemen

Oogproblemen komen voor in verschillende vormen.
Zo ontstaan naast optische oogproblemen vaak ook problemen met de ogen die een medische oorzaak hebben.
Veel van deze problemen zorgen vaak voor een ernstige hinder in het dagelijks leven

Wat heel belangrijk bij deze oogziektes is, is snel reageren als je ernstige hinder ondervindt. Tijdig naar de oogarts gaan is dus de boodschap.

Een drietal medische oogproblemen die vooral bij ouderen voorkomen zijn:

1. Glaucoom

Glaucoom heeft een heel andere oorzaak. Hierbij staat de oogbol van binnenuit teveel onder druk, waardoor het netvlies wordt beschadigd en het gezichtsvermogen wordt aangetast.

Het is verstandig om regelmatig de oogdruk te laten meten door een optometrist, want in een vroeg stadium kan glaucoom succesvol worden behandeld met oogdruppels.

Is het resultaat van die druppels niet voldoende, dan kan een laserbehandeling of chirurgie volgen.

2. Cataract

Normaal gezien zijn onze ooglenzen helder en breken de lichtstralen zodat ze op het netvlies vallen.
Bij cataract geraakt diezelfde lens vertroebeld doordat de eiwitten in de ooglens samenklonteren en nemen we kleuren minder intens waar.

De gevolgen zijn niet te onderschatten: je hebt meer moeite om te lezen, letters worden minder duidelijk, de kleuren van de omgeving worden valer en je hebt steeds de indruk dat het mistig is.

Ook op de weg levert dit problemen op, vooral 's nachts wanneer het zicht sowieso al minder is. In zijn meest extreme vorm kan cataract leiden tot blindheid.

Hoe krijg je cataract?
Cataract is allesbehalve een zeldzame aandoening. Zeker vanaf een leeftijd van 55 jaar is cataract de voornaamste oorzaak van slechtziendheid. Mensen die ouder zijn dan 75, hebben zelfs 70 procent kans om cataract te krijgen.

Er zijn verschillende oorzaken vastgesteld van cataract, waaronder diabetes (vooral op jongere leeftijd), glaucoom, artritis en een verhoogde bloeddruk. Wie jarenlang cortisone genomen heeft, maakt ook meer kans op cataract. Verder rekent de medische wereld psoralenen en doodgewone aspirine tot risicomedicatie.
Af en toe een aspirientje kan geen kwaad, enkel intensief gebruik verhoogt de kans op cataract aanzienlijk

Wie cataract krijgt, heeft dat meestal niet aan zichzelf te danken. Zo kan het bijvoorbeeld aangeboren zijn. De hoogste risicogroep bestaat uit mensen wiens beide ouders ooit cataract gehad hebben. De aandoening manifesteert zich dan niet per definitie al bij de geboorte, wel op latere leeftijd.

Toch oppassen voor slechte gewoontes. Roken is een absolute afrader, en ook regelmatig bier drinken werkt cataract in de hand. Zonnebaders (vooral diegenen met een zonnebank) moeten ook opletten dat ze geen overdosis UV-licht binnenkrijgen. Een ongeval kan tenslotte ook cataract veroorzaken.

Soorten
In de geneeskunde worden drie soorten cataract onderscheiden:

1. Nucleaire cataract verstrooit het licht, werkt dubbelzicht in de hand en zorgt vaak voor bijziendheid
2. Corticaal cataract vervolgens treedt voor het eerst op in het buitenste gedeelte van de lens. Nadien breiden de opaciteiten zich uit naar het centrum van de lens, waardoor er gezichtsverlies optreedt
3. Achterste subcapsulair cataract tenslotte ontstaat in de vorm van een matte vlek in het midden van de lens. Diezelfde vlek breidt zich uit langzaam maar zeker uit.

Behandeling & preventie

Wat kan er tegen gedaan worden?
Cataract behandelen kan tegenwoordig erg eenvoudig. De patiënt ondergaat een operatie waarbij de natuurlijke ooglens wordt vervangen door een exemplaar in kunststof. Op papier klinkt het allemaal pijnlijk, in de praktijk is het dat allerminst.

De oogarts brengt via het hoornvlies een sonde aan in het oog die de natuurlijke lens verbrijzelt door middel van ultrasoon geluid. De 'scherven' worden uiteraard meteen verwijderd. In de lege lenskapsel wordt nadien een kunstlens aangebracht. Wanneer de patiënt gekozen heeft voor een multifocale lens, kan bovendien een deel van het gezichtsvermogen dat gedurende de voorgaande jaren verloren is gegaan, weer hersteld worden.

De operatie zelf is haast standaard, maar de patiënt moet de dagen nadien extra opletten. Het spreekt voor zich dat het behandelde oog of de ogen niet in contact mogen komen met vuil en stof. De oogarts schrijft oogdruppels voor en alle extra druk op het oog moet vermeden worden. Zo is zware fysieke inspanningen volstrekt af te raden, net zoals diep doorbuigen waardoor de druk op het hoofd stijgt. Misschien nog het pijnlijkst: je mag de dagen nadien niet lezen om je ogen niet nodeloos te vermoeien.

Bij oudere mensen is een operatie niet dringend. Enkel wanneer aangeboren cataract wordt vastgesteld bij kinderen, dringt een operatie zich op. Als je echt niet voor een operatie gewonnen bent, zijn er niet veel alternatieven. Een behandeling met medicatie bestaat (nog) niet en regelmatige brilaanpassingen zijn niet alleen duur maar vooral ook een tijdelijke oplossing.

Toch opletten
Een cataractoperatie is niet zaligmakend. Enkele jaren na de behandeling bestaat er een risico op nastaar. Het zicht vertroebelt opnieuw, maar geen paniek. Met een laser wordt in dat geval een opening in de achterste lenskapsel gemaakt en je ziet opnieuw als voorheen.

Preventie
Cataract volledig uitsluiten is nagenoeg onmogelijk, daarvoor zijn er teveel verschillende oorzaken. Toch kan je door middel van je gewoontes en gedrag al heel wat visuele ellende voorkomen. Zo is een zonnebril dragen nog het meest eenvoudige middeltje, zeker wanneer de zon fel schijnt.

Let, zoals al gezegd, op je alcohol- en sigarettenconsumptie en hou je cholesterol in het oog. Statines, de geneesmiddelen die een hoog cholesterolgehalte in het bloed tegengaan, doen het risico op cataract op lange termijn (minstens vijf jaar) dalen met zowat 45 procent. En nog het meest logische preventiemiddel van al: eet regelmatig fruit en groenten, zodat de aanwezige vitaminen de aangebrachte schade in de ogen kunnen herstellen.

3. Macula degeneratie

De meesten onder ons worden pas met de term macula degeneratie geconfronteerd in de praktijk van de oogarts, en dan is het meestal even schrikken.

Bij deze aandoening wordt de macula van het oog aangetast. Kleine lettertjes lezen wordt algauw moeilijker en ook gedetailleerd werk blijkt al snel een onmogelijke opgave. Niet het hele zicht wordt aangetast, wel dat deel waarmee je normaal gezien alle visuele details verwerkt.

Oorzaken
Net zoals bij cataract is macula degeneratie vaak het gevolg van veroudering, net zoals een rimpeltje meer of een grijzende bos haar.

Roken is een grote boosdoener en ook de familiale voorgeschiedenis speelt een rol. Als je ouders of grootouders op een bepaald moment in hun leven allemaal macula degeneratie hadden, heb jij ook een verhoogde kans op deze aandoening. Vrouwen moeten ook oppassen, zij hebben meer kans om dit op te lopen dan mannen.

Bij de ene patiënt manifesteert macula degeneratie zich in een periode van amper enkele weken, bij anderen kan dit proces jaren aanslepen. De aandoening wordt meestal herkend doordat letters moeilijker leesbaar zijn of zelfs helemaal schijnen te ontbreken, doordat rechte vlakken vervormd weergegeven worden of dat er een vlek verschijnt in het centrale zichtveld.

Soorten macula degeneratie
Macula degeneratie kan opgesplitst worden in twee groepen: droge en natte macula. De droge vorm komt het vaakst voor, in ruwweg 90 procent van alle gevallen. Daarbij verdunt het weefsel van de macula.

Bij de natte vorm  lekken broze bloedvaten vocht of bloed in de macula, waardoor die op zijn beurt beschadigd geraakt.

Behandeling & preventie

Als je regelmatig op controle gaat bij de oogarts, zal macula degeneratie in de meeste gevallen snel opgemerkt worden.

Spijtig genoeg kan droge macula degeneratie nog niet behandeld worden, al zorgen voedingssupplementen wel voor extra bescherming die de degeneratie tegenwerkt.

Natte macula degeneratie kan wel behandeld worden door de oogarts, op voorwaarde dat die op tijd vastgesteld wordt. Een laser schroeit dan de piepkleine lekkende bloedvaatjes in de buurt van de macula toe, waardoor het zicht weer herstelt.

Helemaal scherp zal je nadien natuurlijk niet zien, maar de laserbehandeling vertraagt wel de verdere achteruitgang. Die laser heeft wel één nadeel: hij laat een litteken achter op de macula, waardoor er een permanente blinde vlek ontstaat.

Naast de thermische laser is een fotodynamische therapie een andere optie. De stof verteporfine wordt in de arm ingespoten en hoopt zich uiteindelijk in de macula op. Wanneer de macula vervolgens bestraald wordt, plakt die straal de bloedvaten dicht.
Wanneer de natte macula te ver gevorderd is, kiest men vaak voor een operatie. Daarbij verwijdert de oogarts het bloed onder het netvlies en de bloedvaatjes die voor de bloedingen verantwoordelijk zijn.

Preventie
Een kleine oefening kan heel wat zichtproblemen voorkomen. Verdeel een blad in rechte gelijkmatige vlakken en teken centraal een dik zwart punt. Wanneer je je concentreert op datzelfde punt mogen de andere rechte lijnen niet vervormd worden weergegeven. Indien je twijfelt, dringt een bezoek aan de oogarts zich op.

Net zoals bij veel andere aandoeningen, is een gezonde hoeveelheid groenten al afdoende om het macula degeneratieproces tegen te gaan. Vooral groene groenten als broccoli, kool, spinazie of andijvie bevatten de juiste stoffen om een positief effect teweeg te brengen. Verder verhoogt het risico bij een hoge bloeddruk en hartaandoeningen. Zeker in de zomer hou je best een zonnebril bij de hand.