Marketing of wetenschap?

Ook in onze apotheek stelden we ons onvermijdelijk de vraag naar de doeltreffendheid van deze vetzuren. Wat is marketing en wat is wetenschap? Zoals elk modefenomeen dat vanuit het wetenschappelijke discours vertrekt, is ook deze hype gebaseerd op een verrassende ontdekking: omega 3-vetzuren blijken een fundamentele rol te spelen in de ontwikkeling en de werking van de hersenen.

Die ontdekking heeft uiteraard verder onderzoek naar het effect van omega 3 gestimuleerd. Zo ging men onder andere na of omega 3-vetzuren een rol spelen in de algehele gezondheid en de ontwikkeling van verschillende ziektebeelden, zoals kanker, cardiovasculaire aandoeningen, depressie, ADHD en dementie. Na zeven vette jaren volgden echter zeven magere jaren. Het optimisme over de ‘magische vetzuren’ lijkt gezakt.

Vandaag is er dan ook heel wat minder publiciteit te vinden voor omega 3-vetzuren. Waarom stellen we ons dan nog de vraag naar de werking ervan? Ons antwoord is heel eenvoudig: ze zijn natuurlijk, hebben geen bijwerkingen en er valt zeker wat te zeggen over de positieve effecten!

De inname van extra omega 3-vetzuren vertraagt de cognitieve achteruitgangRecente veranderingen in onze eetgewoontes hebben echter geleid tot een lagere consumptie van enkele essentiële omega 3-vetzuren. Ook de Belgische overheid en andere officiële instanties benadrukken het belang van voldoende omega 3 in onze voeding. Zo zou de inname van extra omega 3-vetzuren de cognitieve achteruitgang vertragen [i]. Vette vis eten helpt in belangrijke mate, maar door te veel vette vis te eten, komen er dan weer te veel vetoplosbare pesticiden in je lichaam.

Omega 3: wondermiddel tegen dementie?

In een literatuurstudie uit 2009 door Amerikaanse wetenschappers[ii] waarschuwt men voor een al te eenvoudige visie op de impact van omega 3-vetzuren op cognitieve achteruitgang enerzijds, en Alzheimer of dementie anderzijds. Zij benadrukken dat omega 3-vetzuren essentieel zijn voor een normale hersenontwikkeling. Bij patiënten met Alzheimer of dementie is de hoeveelheid van die vetzuren in het lichaam namelijk sterk verminderd. Uit hun onderzoek blijkt ook dat omega 3-vetzuren een primaire rol spelen in het vertragen van cognitieve achteruitgang bij ouderen. Toch blijkt niet dat zij het risico op dementie significant kunnen verminderen. Deze resultaten zouden een verschil kunnen aanwijzen tussen reguliere cognitieve achteruitgang bij ouderen en dementie.

Zweedse onderzoekers vonden een grotere hoeveelheid verzadigde vetzuren en een kleinere hoeveelheid omega 3-vetzuren terug in enkele van de cruciale hersengebieden bij patiënten met de ziekte van Alzheimer[iii]. Britse wetenschappers kwamen in 2012 tot enkele interessante bevindingen in hun onderzoek naar ouderen met cognitieve achteruitgang[iv]. Bovendien bleek depressie vaak voor te komen bij patiënten met milde cognitieve achteruitgang, wat het risico op dementie bleek te vergroten. Zij legden de link tussen de inname van omega 3-vetzuren en de vermindering van het risico op depressie bij patiënten met milde cognitieve achteruitgang. Door dat lagere risico op depressie, wordt ook de kans op Alzheimer kleiner. Dat is een heel andere visie.

Een recentere studie uit 2015 wijst uit dat men voorzichtig moet zijn in het overhaast overboord gooien van deze omega 3-hypothese[v]. De onderzoekers merkten namelijk op dat een hogere inname van de vetzuren toch zou kunnen leiden tot een betere cognitieve flexibiliteit bij mensen die het risico lopen Alzheimer te ontwikkelen, deels omdat omega 3 een bepaald gebied in de hersenen[1] ondersteunt dat betrokken is met enkele cognitieve en emotionele verwerkingen. ‘Uit onderzoek is gebleken dat omega 3-vetzuren de cognitieve flexibiliteit verbeteren en dat cognitieve flexibiliteit gelinkt is aan deze specifieke hersenregio (...) Maar er is nog weinig onderzocht naar wat deze stukjes verbindt’, zegt een van de onderzoekers.

Geval per geval benaderen

Er is dus wel degelijk een link tussen de inname van omega 3-vetzuren en beter cognitief functioneren. Het verband tussen omega 3-vetzuren en het vertragen van cognitieve achteruitgang bij ouderen is duidelijk aangetoond. Daarnaast hebben studies ook aangetoond dat het risico op hart- en vaatziekten wordt verminderd door deze vetzuren in te nemen[vi]. Bovendien hebben ze ook een ontstekingsremmende werking en een positief effect op het immuunsysteem[vii]. Daarom wordt aangeraden om hoe dan ook de balans van omega 3-vetzuren in het lichaam op peil te houden. Dat kan door vis te eten, voldoende vlaszaadolie of dergelijke te gebruiken, of gewoonweg door elke dag een capsule met omega 3-olie in te nemen.

Cognitieve achteruitgang is iets wat iedereen meemaakt en begint tussen 30 en 40 jaar. Bij het ouder worden merkt men deze achteruitgang op door mild geheugenverlies, een troebele aandachtspanne of een vertraging van het denken. In het geval van dementie, echter, is de link niet eenduidig en blijken omega 3-vetzuren niet zo veel effect te hebben.

Bronnen:

 [1] Anterieure Cingulate Cortex

 [i] http://www.gezondheidenwetenschap.be/gezondheidsnieuws-onder-de-loep/zijn-omega-3-supplementen-goed-voor-de-hersenen

[ii] Fotuhi, Majid, Payam Mohassel, and Kristine Yaffe. "Fish consumption, long-chain omega-3 fatty acids and risk of cognitive decline or Alzheimer disease: a complex association." Nature Clinical Practice Neurology 5.3 (2009): 140-152.

[iii] Söderberg, M., et al. "Fatty acid composition of brain phospholipids in aging and in Alzheimer’s disease." Lipids 26.6 (1991): 421-425.

[iv] Sinn, Natalie, et al. "Effects of n-3 fatty acids, EPA v. DHA, on depressive symptoms, quality of life, memory and executive function in older adults with mild cognitive impairment: a 6-month randomised controlled trial." British Journal of Nutrition 107.11 (2012): 1682-1693.

[v] Minihane, Anne M., et al. "Consumption of Fish Oil Providing Amounts of Eicosapentaenoic Acid and Docosahexaenoic Acid That Can Be Obtained from the Diet Reduces Blood Pressure in Adults with Systolic Hypertension: A Retrospective Analysis." The Journal of nutrition 146.3 (2016): 516-523.

[vi] Kris-Etherton, Penny M., et al. "Fish consumption, fish oil, omega-3 fatty acids, and cardiovascular disease." circulation 106.21 (2002): 2747-2757.

[vii] Lee, Tak H., et al. "Effects of exogenous arachidonic, eicosapentaenoic, and docosahexaenoic acids on the generation of 5-lipoxygenase pathway products by ionophore-activated human neutrophils." Journal of clinical investigation74.6 (1984): 1922.