Vakbondsacties: hooliganisme?

De drie vakbonden van dit land hebben dezer dagen het sociaal overleg met de federale regering opgeblazen en plannen een nieuwe golf van protestacties en stakingen, die volgens Voka-baas Hans Mertens de laatste tijd steeds meer op hooliganisme zijn gaan lijken.

De breuk heeft echter weinig te maken met de problemen rond het sociaal overleg. De vakbonden staan aan de vooravond van de sociale verkiezingen en zijn de laatste maanden het voorwerp van hevige kritiek geweest. Ze proberen de schade nu te beperken door zich te profileren tegenover een publieke opinie, die hun stakingen en onbesuisde acties kan missen als kiespijn, meent onze columnist Jan Schils.

Illegaal optreden

Hij geeft toe dat de kwalificatie ‘hooliganisme’ voor sommige vakbondsacties een zwaar beladen woord is, maar helaas op zijn plaats. Want sommige acties waren totaal illegaal en daardoor onaanvaardbaar in een democratisch land. De politie mag er van hogerhand (lees: de geestverwante politieke partijen) niet tegen optreden om de vakbonden, die zich kennelijk boven de wet wanen, niet te misnoegen.

Sommige vakbondsacties waren totaal illegaal en daardoor onaanvaardbaar in een democratisch landBij het illegaal optreden van de vakbonden denken we aan het afsluiten van bedrijven en bedrijfsterreinen, het verhinderen (vaak onder bedreiging met fysiek geweld) dat werkwilligen hun recht op werken kunnen uitoefenen, het blokkeren van snel- en andere wegen, hetgeen onlangs iemand het leven kostte doordat de ziekenwagen, die deze patiënt vervoerde, door wegblokkades niet tijdig het ziekenhuis kon bereiken.

Stakingsrecht

Naar aanleiding van deze incidenten is de discussie over het stakingsrecht dan ook weer hevig opgelaaid. Maar overleg tussen regering en vakbonden over een herziening van het stakingsrecht heeft (nog) geen concrete resultaten opgeleverd. Dat is evenmin het geval met de discussie over de vraag of het onderhand geen tijd wordt de vakbonden rechtspersoonlijkheid toe te kennen. In dat geval kunnen ze eindelijk verantwoordelijk worden gesteld voor hun daden, hetgeen in een normale democratische samenleving de gewoonste zaak van de wereld zou moeten zijn. Dan zouden ze ook opening van zaken moeten geven over hun financiële handel en wandel. Het feit dat de vakbonden zich als een duivel in een wijwatersvat tegen deze financiële responsabiliteit verzetten, doet bij velen het vermoeden rijzen dat ze wat te verbergen hebben.

Het is toch wel opmerkelijk dat de bruggen tussen de federale regering en de vakbonden werden opgeblazen naar aanleiding van de discussie in de Groep van Tien (waarin regering en sociale partners vertegenwoordigd zijn) over regeringsvoorstellen over flexibeler werken. Dat komt volgens de vakbonden neer op de afschaffing van de 38-uren werkweek. Daar is geen sprake van, repliceerden de werkgevers. Het gaat om de mogelijkheid voor bedrijven om werknemers minder of meer uren te laten werken naargelang de behoefte van het bedrijf om de productie aan te passen aan de vraag. De vakbonden vroegen in de Groep van Tien of de werkgevers over de kwestie wilden onderhandelen. Die zouden dat verzoek van de vakbonden weggehoond hebben en zich zelfs voor verdergaande maatregelen hebben uitgesproken. Aan vakbondzijde werd dat als een ‘provocatie’ beschouwd. Het gevolg was een breuk, die de vakbonden in een brief aan premier Charles Michel en minister van Werk Kris Peeters toelichtten met de verklaring dat ze verder pasten voor ‘schijnoverleg’. Ook de regering kreeg een verwijt te slikken. Ze zou het sociaal overleg ontwijken. De vakbonden eisten ook duidelijkheid over de ‘echte bedoelingen’ van de regering, onder andere over de herinvoering van de proeftijd voor werknemers die een baan aanvaarden.

Verkiezingen

Dat de vakbonden het sociaal overleg hebben opgeblazen, heeft weinig te maken met de hierboven beschreven meningsverschillen, maar alles met de sociale verkiezingen over de oprichting en vernieuwing van de ondernemingsraden en de comités voor preventie en bescherming op het werk. Die verkiezingen worden gehouden van 9 tot 22 mei. Ook al wil een recent onderzoek in opdracht van de vakbonden anders doen geloven, hebben zij de laatste jaren aan populariteit ingeboet en is het moeilijk om jonge mensen te vinden voor hun kandidatenlijsten. Dat is de prijs die ze betalen voor hun stakings- en andere acties waarbij ze steeds opnieuw het publiek gijzelen, vooral in het openbaar vervoer, waar ze zelfs niet van een beperkte dienstverlening willen weten.

Geen hecht front

Het zwakke punt van de federale regering is dat zij geen hecht front tegen de vakbonden kan vormenHet zwakke punt van de federale regering is dat zij geen hecht front tegen de vakbonden kan vormen. Daarom is er eerder sprake van een vechtrelatie dan van een consensusrelatie. Voordat de regering-Michel aantrad, was het circa dertig jaar geleden dat er een centrumrechts kabinet aan de macht was. Voor de vakbonden was het dus wel even wennen. Binnen de huidige regering is er maar een enkele partij (CD&V) die als een soort vijfde kolonne een speciale relatie met de christelijke vakbond ACV onderhoudt. Dat blijkt o.a. uit het feit dat Kris Peeters zich herhaaldelijk afzet tegen de N-VA en regeringsbeslissingen achteraf ter discussie stelt als het ACV er kritiek op heeft. De Vlaamse socialisten (sp.a) hebben geen enkel aansprekingspunt binnen de federale regering, evenmin als de socialistische vakbond ABVV.

Aan Franstalige kant heeft de socialistische vakbond FGTB samen met de PS gekozen voor een voortdurende oorlog met de regering-Michel. In dat kamp heerste aanvankelijk de overtuiging dat de regering-Michel bij de eerste grote staking of onderlinge ruzie in elkaar zou storten, maar dat is een misrekening gebleken. Het zal waarschijnlijk zo gaan, dat de huidige coalitie nooit op de goodwill van de vakbonden zal kunnen rekenen voor de noodzakelijke hervormingen. Maar ze is er toch in geslaagd om bepaalde akkoorden met de bonden af te sluiten. Toch zal deze coalitie ertoe gedoemd zijn tot het einde van de legislatuur in woelig vaarwater haar weg te vinden.