Eerste sporen

Een eerste verwijzing naar de paashaas kwam er in een middeleeuws boek van een zekere Beda, een 7^de -eeuwse Angelsaksische monnik. Beda (of Venerabilis zoals zijn bijnaam luidde) verwijst naar een heidense godin genaamd Eostre. Deze godin van de lente werd steeds vergezeld van een haas. Wilde Beda hiermee het oorspronkelijke paasfeest mixen met tradities van de heidenen, in een poging hen te kerstenen? De paashaas zou als mythische figuur in het hele verhaal duiken en Eostre kan je dan terugvinden in het Engelse woord voor Pasen: Easter. Deze verklaring werd voor waar aangenomen, maar schrijver Adrian Bott verwierp deze these. Bott beweert dat de haas pas in 1682 aan het verhaal werd toegevoegd en dus onmogelijk de oorsprong van de paashaas kan verklaren.

Volgens Bott is er een andere verklaring voor de figuur van de paashaas en de gekleurde eieren. Hij wijst naar het aloude feest Pascha, dat al gevierd werd door de oude Grieken, de Joden en de Romeinen aan het begin van de lente. Tijdens dit feest werden er vaak eieren gegeten, aangezien die symbool stonden voor wedergeboorte en vruchtbaarheid. Er zou ook dikwijls konijn of haas op het menu gestaan hebben. Volgens Bott verklaart dat ook waarom Pasen steeds gevierd wordt op de eerste zondag na de eerste volle maan van het voorjaar. Dat was en is namelijk ook de dag waarop Pascha gevierd wordt.

Recentere geruchten

Nog een andere verklaring wordt aangehaald door sommige onderzoekers. Zij beweren dat de gekleurde eieren uit de Victoriaanse tijd stammen. De rijke burgers wilden iets nieuws toevoegen aan het paasfeest, en hiervoor grepen ze terug naar hun voorouders, de Kelten. Die vierden enkele grote feesten doorheen het jaar. Zo plukten ze in het najaar de vruchten van de bomen en hielden ze een soort van oogstfeest. In het voorjaar slachtten ze een jong dier zoals een lam of een big en maakten ze dat feestelijk klaar. Daarbij werden eieren geserveerd die werden beschilderd met tekeningen om hun goden te eren. Dit ritueel werd dan in de Victoriaanse tijd opnieuw in gebruik genomen, zij het dan zonder de verering van de Keltische goden, maar van Christus.

Het mysterie blijft bestaan

Het is niet honderd procent duidelijk welk van de bovenstaande verklaringen nu exact de juiste is. Wellicht gaat het om een mix van allerlei zaken: het feest van Pascha en de oeroude Keltische gebruiken die samen het beeld hebben gevormd van het hedendaagse paasfeest. Net als bij Kerstmis hebben die heidense taferelen zich vermengd met de christelijke verering. En net als bij dat andere grote katholieke feest hebben deze tradities het oorspronkelijke doel van Pasen naar de achtergrond gedreven: de verrijzenis van Jezus Christus.