Financiële zorgvraag 11:

Wat als ... je zorgenkind niet in staat is om geld te beheren, maar wel zelfstandig wilt blijven?

Als een rechterlijke beschermingsmaatregel niet noodzakelijk is voor je zorgenkind, maar het toch problemen heeft om zijn budget en schulden onder controle te houden, dan kun je een beroep doen op het OCMW. Het OCMW kan preventief optreden via budgetbegeleiding of -beheer.

Budgetbegeleiding

Als Sarah problemen heeft om haar uitgaven onder controle te houden, dan kan budgetbegeleiding een oplossing zijn. Het doel van budgetbegeleiding is dat je goed leert hoe je inkomsten en uitgaven moet beheren. Sarah kan hiervoor terecht bij het OCMW van de gemeente waar ze woont, of bij een CAW (Centrum Algemeen Welzijn). Omdat ze nu al in een beschutte woning verblijft, krijgt ze al via dit statuut budgetbegeleiding aangeboden als dat nodig is.

Bij budgetbegeleiding beheert Sarah zelf haar budget. Een maatschappelijk werker staat haar daar wel in raad en daad voor bij. Ze ontvangt dan zelf de inkomsten en voert zelf alle betalingen uit. De maatschappelijk werker helpt om een budgetplan op te stellen, een inventaris van eventuele schulden te maken, en geeft advies en persoonlijke ondersteuning. Dankzij dat budgetplan, kan Sarah uitgaven plannen en eventuele schulden afbetalen. Het voordeel van budgetbegeleiding is dat je zorgenkind dankzij de hulp van de maatschappelijk werker zelf nog betalingen kan uitvoeren en een budgetplan volgen. Het nadeel van budgetbegeleiding is dat je zorgenkind zelf verantwoordelijk is als het nalaat betalingen uit te voeren of het budgetplan op te volgen.

Budgetbeheer

Mocht Sarah problemen ondervinden om zelfstandig haar rekeningen te betalen, haar administratie bij te houden en het budgetplan te volgen, dan is budgetbeheer misschien meer aangewezen. Het doel van budgetbeheer is hetzelfde als dat van budgetbegeleiding: je leert hoe je inkomsten en uitgaven moet beheren, maar met budgetbeheer ben je zeker dat alle rekeningen juist betaald worden. Ook voor budgetbeheer bestaat een aanspreekpunt bij het OCMW van de gemeente waar je woont of bij een CAW in jouw regio. Wie beschut woont, krijgt, als dat nodig is, via dat statuut al budgetbeheer aangeboden.

Budgetbeheer gaat nog iets verder dan budgetbegeleiding. Een maatschappelijk werker maakt samen met je zorgenkind een inventaris van de eventuele schulden en stelt een budgetplan op. Maar bij budgetbeheer ontvangt niet je kind, maar wel de maatschappelijk werker de inkomsten. Hij of zij betaalt daarmee ook de vaste kosten en schulden. Je zorgenkind krijgt leefgeld om eten mee te kopen of andere noodzakelijke aankopen te betalen. Het voordeel van budgetbeheer is dat je zeker bent dat alle rekeningen correct en tijdig betaald worden en je zorgenkind geen onverantwoorde uitgaven meer kan doen. Het nadeel van budgetbeheer is dat je zorgenkind een deel van zijn vrijheid verliest omdat de maatschappelijk werker de inkomsten ontvangt.

Soms is het al te laat om nog preventief te kunnen ingrijpen. Als je het OCMW pas inschakelt nadat er al een schuldenprobleem is, kan de dienst tot schuldbemiddeling of collectieve schuldenregeling overgaan.

Schuldbemiddeling

In het geval van schuldbemiddeling onderhandelt het OCMW, in naam van en in samenspraak met je zorgenkind, met de schuldeisers over een afbetalingsplan. Dat gebeurt altijd in een volledige vrijwillig akkoord tussen alle partijen.

Collectieve schuldenregeling

Een collectieve schuldenregeling is wel een juridische en dwingende procedure, en staat open voor elke fysieke persoon (die geen handelaar is, of toch tenminste niet meer sinds zes maanden) die gedurende lange tijd in de onmogelijkheid verkeert zijn schulden af te betalen en die zijn insolvabiliteit of onvermogen om geld te beheren, niet zelf heeft georganiseerd. Hiervoor stelt het OCMW een procedure in bij de Arbeidsrechtbank om er zo voor te zorgen dat je zorgenkind onder waardige leefomstandigheden zijn schulden kan afbetalen. Als de rechtbank dat goedkeurt, worden de inningsprocedures opgeschort en lopen de nalatigheidsintresten niet meer op. Is een realistisch afbetalingsplan niet mogelijk wegens een te hoge schuldenberg, dan kan de rechtbank zelfs besluiten tot een gehele of gedeeltelijke kwijtschelding van de schulden, eventueel met de verkoop van de in beslag genomen goederen. De schuldeisers zullen moeten instemmen met de procedure die de Arbeidsrechtbank instelt.

Zolang die procedure loopt, mag je zorgenkind zijn vermogen niet meer zelf beheren. Zijn inkomsten komen op een rekening van een aangestelde bemiddelaar terecht (een advocaat, notaris, deurwaarder, het OCMW, een erkende schuldbemiddelingsdienst) die, na aftrek van de bedragen voor de afbetaling van de schuldeisers en de kosten van de schuldbemiddeling, het bedrag doorstort waar je zorgenkind zijn lopende betalingen mee mag regelen. Intussen krijgt je kind het verbod nieuwe schulden te maken en moet het samenwerken met de bemiddelaar. Doet het dat niet, dan wordt het afbetalingsplan ingetrokken.

Je zou als ouder in je zorgplanning de preventieve diensten van het OCMW, namelijk de budgetbegeleiding en het budgetbeheer, kunnen opnemen om je zorgenkind financieel te begeleiden. Hierbij kun je dan zowel de inkomsten van je kind zelf als de inkomsten uit erfenissen betrekken. De nadelen zijn echter dat je zorgenkind vrijwillig moet meewerken en dat de maatregel ook tijdelijk van aard is: eens de rechter oordeelt dat je kind voldoende zelfstandig is om zelf zijn budget te beheren, stopt die maatregel.

Via een ‘omweg’, namelijk een zogenaamd alternatief of strafbeding in je testament, zou je eventueel je kind toch kunnen ‘aanporren’ om mee te werken met de begeleiding door het OCMW (zie casus 13 in het boek Financiële zorgvragen, in goede en kwade dagen).

Dit artikel werd genomen uit Financiële zorgvragen, in goede en kwade dagen.
Auteurs: Ingrid Stevens, Rik Deblauwe, Karl Ruts, Jo Stremersch, Johan Verstraete, Ingrid Verstringe, m.m.v. Herman Nys.
Gepubliceerd door KnopsPublishing.

Het boek is verkrijgbaar in Standaard Boekhandel, ISBN: 9789460354427.

Met dank aan www.financielezorgvragen.be.

Vond je dit artikel nuttig? Laat het ons weten in de reacties!