Hoe ontstaan allergieën?

Zoals ik al besproken heb in mijn artikel over probiotica en de functie van de darm, is een allergie een reactie van het menselijk afweersysteem op bepaalde stoffen van buitenaf waarop het lichaam normaal gesproken niet heftig zou mogen reageren. In de darm zit namelijk een systeem dat niet-gevaarlijke stoffen herkent als niet gevaarlijk. Op bepaalde plekken in het darmslijmvlies, de zogenaamde plaques van Pleyer, kunnen grotere moleculen op gecontroleerde wijze het darmslijmvlies passeren. Zo leert het lichaam nieuwe stoffen tolereren zonder ertegen te reageren. Dat aanleren van nieuwe ongevaarlijke stoffen gebeurt zeer snel. Twee minuten nadat de stoffen aankomen aan de plaques van Pleyer is het hele lichaam al in staat zo’n nieuwe ‘veilige’ molecule te herkennen. Als het darmslijmvlies niet in optimale conditie verkeert kunnen er ontstekingen optreden. Die ontstekingen veroorzaken schade aan het darmslijmvlies en zogenaamde ‘lekken’. De lekken zullen verdere ontstekingen teweegbrengen, waardoor het systeem in een vicieuze cirkel terechtkomt. Als er dan een probleem optreedt bij het herkennen van ongevaarlijke stoffen zoals pollen, gluten ... kan dat aanleiding geven tot allergieën. 

Wat zijn allergenen?

Allergenen zijn stoffen die een allergische reactie kunnen veroorzaken. Het zijn niet enkel gras- en boompollen, maar ook eiwitten uit de huidschilfers van huisdieren of parasieten, bepaalde voedingswaren en stoffen zoals latex, nikkel, en een heleboel andere lichaamsvreemde stoffen.

Wanneer iemand een allergie ontwikkelt, maakt hij als reactie op de allergenen antistoffen aan. Die hechten zich op de mestcellen, een specifieke soort van witte bloedcellen. De vorming van antistoffen en het hechten aan de mestcellen vindt ongemerkt plaats en kan maanden tot jaren duren. Als mestcellen waaraan antistoffen gehecht zijn in contact komen met een allergeen, worden ze geprikkeld en geven ze verschillende stoffen af, waaronder histamine. Die actieve stoffen leiden uiteindelijk tot de gekende allergische reactie zoals neusloop, tranende ogen, darmklachten, huiduitslag …

Allergenen kan je in een zestal categorieën onderverdelen:

• Inhalatieallergenen (bijvoorbeeld pollen van grassen en bomen, huisstofmijten, haren of huidschilfers van huisdieren)
• Voedingsmiddelen (bijvoorbeeld koemelk, pinda’s, mosselen)
• Insectengif (bijvoorbeeld wespen- en bijengif)
• Geneesmiddelen (bijvoorbeeld bepaalde antibiotica)
• Contactallergenen (bijvoorbeeld nikkel in een ring of in wisselgeld)
• Beroepsallergenen (bijvoorbeeld latex handschoenen bij chirurgen, tarwebloem bij bakkers)

Welke maatregelen kan je treffen?

1. Preventie:

Het is belangrijk om kinderen van jongs af aan voldoende in contact te brengen met een zo breed mogelijke biodiversiteit ( planten, dieren, stof …) en zo weinig mogelijk met vervuiling zoals fijn stof en stikstofoxide. Verder is het heel nuttig om je huis dagelijks en bij voorkeur 's morgens goed te verluchten.

In de typische periodes met veel allergieën, zoals bij hooikoorts, kan je het best regelmatig de neus spoelen met een fysiologische zoutoplossing,

Nadat je ontdekt hebt op welke allergenen je reageert, is het uiteraard belangrijk om die stoffen zo veel mogelijk te vermijden. Wanneer je allergisch begint te reageren op de haren van je kat, zit er weinig anders op dan je kat te mijden, want de allergie zal bij elk contact erger worden.

Probiotica, vitamine D, het aminozuur L-glutamine en andere nutriënten worden onderzocht om te controleren of ze de herkenningsfunctie van niet-gevaarlijke stoffen in de darm ondersteunen.

2. Hyposensibiliseren of Specifieke Immunotherapie (SIT):

Dat houdt in dat je je lichaam laat wennen aan zeer kleine dosissen van het allergeen, en de minimale dosis telkens een klein beetje opdrijft. Gespecialiseerde farmaceutische firma's maken individuele geneesmiddelen op deze basis, op voorschrift van de arts, om onderhuids of onder de tong toe te dienen. Het doel is om je immuunsysteem zachtjes aan de steeds hogere dosissen te laten wennen.

3. Acute medicatie om de afscheiding van histamine uit de mestcellen te verminderen:

1. Hiervoor gebruikt men zgn. antihistaminica (bv. Cetirizine), stabilisatoren van de mestcellen en glucocorticoïden. Men start meestal met neussprays en oogdruppels, omdat zulke lokale toedieningsvormen minder bijwerkingen geven.
2. Men heeft veel onderzoek gedaan naar bepaalde plantextracten, zoals de Perilla fructescens. Deze plant bevat onder meer rosmarinezuur, een stof die de afscheiding van histamine uit de mestcel vermindert. Studies met deze plant geven veelbelovende resultaten. In tegenstelling tot andere geneesmiddelen heeft dit extract daarenboven geen nevenwerking. Ook andere planten leveren interessante resultaten op. Zo vond men goede resultaten met de Mandevilla longiflora, een inheemse Braziliaanse plant en Nigella sativa of zwarte komijn, maar verder onderzoek is nodig. Dat planten niet altijd ongevaarlijke nutriënten of geneesmiddelen opleveren bleek uit ander onderzoek. Bepaalde Petasitessoorten (Groot Hoefblad) zouden positieve effecten hebben bij allergieën maar zijn zo schadelijk voor de lever dat ze in heel Europa verboden werden. De voor- en nadelen moeten telkens worden afgewogen.
3. Nogal wat hooikoortspatiënten gebruiken homeopathische geneesmiddelen en zijn daar zeer tevreden over. Grote studies over de werking ervan spreken elkaar tegen. De homeopathie is een individuele geneeskunde waarvan je de patiënten moeilijk in dubbelblinde studies kan stoppen. Voor de werking en de principes verwijs ik naar een volgende nieuwsbrief.

Bronnen:

Biochem Biophys Res Commun. 2017 Jan 29;483(1):674-679. doi: 10.1016/j.bbrc.2016.12.083. Epub 2016 Dec 13. A flavanone derivative from the Asian medicinal herb (Perilla frutescens) potently suppresses IgE-mediated immediate hypersensitivity reactions.  
Kamei R1, Fujimura T1, Matsuda M1, Kakihara K1, Hirakawa N2, Baba K2, Ono K3, Arakawa K1, Kawamoto S4.
Asian Pac J Allergy Immunol. 2016 Dec;34(4):272-277. doi: 10.12932/AP0717.
Perilla leaf extract prevents atopic dermatitis induced by an extract of Dermatophagoides farinae in NC/Nga mice. Komatsu KI1, Takanari J2, Maeda T3, Kitadate K2, Sato T1, Mihara Y1, Uehara K4, Wakame K1.
J Agric Food Chem. 2014 Jan 29;62(4):885-92. doi: 10.1021/jf404318j. Epub 2014 Jan 15. Rosmarinic acid extract for antioxidant, antiallergic, and α-glucosidase inhibitory activities, isolated by supramolecular technique and solvent extraction from Perilla leaves. Zhu F1, Asada T, Sato A, Koi Y, Nishiwaki H, Tamura H.
J Ethnopharmacol. 2017 Mar 22;200:51-59. doi: 10.1016/j.jep.2017.02.015. Epub 2017 Feb 14.
Mandevilla longiflora (Desf.) Pichon improves airway inflammation in a murine model of allergic asthma. de Almeida DA1, Rosa SI1, da Cruz TC1, Pavan E1, Sabino Damazo A1, Soares IM2, Ascêncio SD2, Macho A1, Martins DT3. 
Pharm Biol. 2017 Dec;55(1):620-635.
A systematic review of the active saikosaponins and extracts isolated from Radix Bupleuri and their applications. Yuan B1, Yang R1, Ma Y1, Zhou S1, Zhang X1, Liu Y1.
Benef Microbes. 2016 Nov 30;7(5):649-658. Epub 2016 Sep 16.
Citrus juice fermented with Lactobacillus plantarum YIT 0132 alleviates symptoms of perennial allergic rhinitis in a double-blind, placebo-controlled trial. Harima-Mizusawa N1, Kano M1, Nozaki D2, Nonaka C2, Miyazaki K1, Enomoto T3.
Anti-allergic effect of Pleuran (β-glucan from Pleurotus ostreatus) in children with recurrent respiratory tract infections. Jesenak M, Hrubisko M, Majtan J, Rennerova Z, Banovcin P.
Phytother Res. 2014 Mar;28(3):471-4. doi: 10.1002/ptr.5020. Epub 2013 Jun 7.