National Geographic heeft er het handje van weg om geregeld met spraakmakend nieuws uit te pakken.  Carrie Arnold bracht verslag uit over een van de meest spraakmakende recente onderzoeken van de National Academy of Science die onlangs werd voorgesteld. In dit onderzoek werd het boeiende leven van de orka in kaart gebracht.

Vrouwtjes worden veel ouder

Wetenschappers zijn al tientallen jaren bezig met in de noordwestelijke Atlantische Oceaan het leven en het gedrag van orka's te bestuderen. Bij deze studie werd onder meer ook specifiek gezocht naar een verklaring waarom vrouwelijke orka's gemiddeld heel wat ouder worden dan de mannelijke orka's: tot 90 jaar voor de vrouwen en bij de mannen tot 50 jaar.

Zorg voor de kleintjes

Bij het onderzoek stelden de wetenschappers vast dat jonge orka's ('kalfjes') met grootmoeders een hogere kans op overleven hebben dan orka's van wie de grootmoeder al overleden is. Meer zelfs, wanneer de grootmoeder overlijdt stijgt de kans dat het kalfje binnen de twee jaar ook sterft met 35%.

"Zoekend naar een verklaring kwamen de researchers met de hypothese dat binnen de matriarchale maatschappij die een orkagroep is de grootmoeders een essentiële rol spelen bij het doorgeven van cruciale kennis over voedselplekken.

Dit stelt Dan Franks, een ecologist van de universiteit van het Engelse York. Met andere woorden, de oudere orkavrouwen leven niet zozeer langer voor zichzelf, maar wel voor het welzijn van de kleintjes.

Familiegevoel

Orka's leven in groepen van enkele tientallen in een gebied dat zich uitstrekt van de poolgebieden tot de evenaar. Deze roofdieren hebben een sterk familiegevoel en jagen in groep op verschillende prooien zoals vissen en walvissen, afhankelijk van waar ze hun territorium hebben. Doorgaans blijven zowel de mannelijke als de vrouwelijke exemplaren in hetzelfde gebied leven, maar er zijn uitzonderingen. Zo ontdekten onderzoekers dat op geregelde tijdstippen beide geslachten op zoek gaan naar partners in andere gebieden, dit wellicht om inteelt in de groep tegen te gaan.

Steeds minder orka's

De wetenschappers trekken ook aan de alarmbel. Volgens data van de International Union for Conservation of Nature is de populatie orka's op alarmerende wijze in verval. Als oorzaken wordt onder meer de blootstelling aan giftige chemische stoffen zoals PCB's naar voor geschoven.

Nog veel meer onderzoek nodig

"Met dit onderzoek hebben we nog maar het tipje van de ijsberg blootgelegd", zegt Janet Mann van de Georgetown universiteit van Washington. "De dood van een grootmoeder binnen een orkagemeenschap verdient inderdaad verder onderzoek", aldus Dan Franks. "Dit heeft een niet te onderschatten invloed op de groep. De grootmoeders langer in leven houden kan een belangrijk instrument zijn om de orka's te ondersteunen."