Subtiele aanpassingen

Het blijkt niet meer gepast te spreken over ‘atleten met een handicap’. Het moet nu ‘sporters met een beperking’ zijn, taalgebruik dat men dan ook moet uitbreiden naar de doorsnee burger. Je hebt dus geen gehandicapte buurvrouw, wel een dame met een beperking die naast je woont.

Ik kan daar, in die zogezegd subtiele aanpassingen niet heel goed mee, maar ik plooi me graag naar die nieuwe regels, graag omdat ik de grootste bewondering heb voor de mensen die fysiek of mentaal niet met dezelfde troeven op de wereld gekomen zijn als jij en ik.

Nog meer afzien

Ik zeg zelfs meer: ik heb het vaak moeilijk om naar hun competities te kijken, omdat het mezelf pijn doet vast te stellen dat ze in bepaalde disciplines nog meer afzien dan de coureur in de bergen of de loper in de marathon. Het is gewoon niet in te geloven hoe ver die mensen over de grens van hun mogelijkheden kunnen gaan.

Met al dat begrip en al dat medeleven, heb ik het toch moeilijk de juiste toon te vinden als ik al eens met een van hen geconfronteerd word. In welk geval ik alleen maar wil helpen als ik denk dat ze het even in de problemen zitten, niet in de competitie maar gewoon in het dagelijkse leven.

Pijnlijk incident

Ik herinner nog een pijnlijk incident uit mijn loopbaan als journalist in het wielrennen. Reporters van mijn generatie gingen nogal vaak bij coureurs thuis op interview en die jongens woonden over het algemeen ver op ‘den buiten’, zoals gezegd wordt.

We hadden toen nog geen gps en de weg vragen aan een of andere dorpeling was niet evident, omdat die nu niet direct in drommen door de straten liepen. Die dag regende het, waardoor het nog minder evident was iemand te vinden die je op het rechte pad kon zetten. Eentje was er wel. Ik stopte, stapte uit en vroeg hoe ik in die ene, welbepaalde straat kon geraken. Ik zag de man aarzelen, om dan te beginnen aan een bijzonder gecompliceerde uitleg. Het werkte mij wel wat op de zenuwen en vroeg nogal brutaal of het ‘in die richting was?’ Daarbij wees ik en kreeg direct op mijn donder.

-Kun jij niet zien dat ik blind ben? Ja meneer, dat ben ik en heb er dus geen idee van wat je daar allemaal aan het uitspoken bent!

Te laat merkte ik dat hij zijn witte stok achter zijn rug hield, bedankte en stapte weer in mijn auto. Beschaamd over wat ik wangedrag van mezelf noemde.

De vraag die ik mij altijd stel is of je gehandicapte – of mensen met een beperking - plezier doet, bijvoorbeeld met enige hulp bij het oversteken van de straat, via het zebrapad.

Neem nu medeburgers die moeilijk ter been zijn en van wie verondersteld wordt dat ze, in de korte tijd die hen en ons gegund wordt aan de meeste kruispunten, amper aan de overkant geraken. Een uitgestoken arm kan dan helpen bij het opdrijven van het tempo. Ik heb het al vaak voorgesteld om niet altijd even vriendelijk afgewezen te worden. Meer dan eens werd ik teruggefloten met die, mij toegesnauwde afwijzing

-Ik kan dat wel alleen hoor vent! Je moet niet denken dat ik zo’n sukkel ben. Of zie ik er zo uit?

In welk geval ik afdruip, beschaamd omdat ik het duidelijk weer niet goed aangepakt heb.

Vinnige vlotheid

Een bepaalde vorm van ‘beperkt zijn’ heeft mij altijd geïntrigeerd: niet kunnen horen, niet kunnen spreken! Ik sta of zit altijd verbaasd te kijken als ik hen ZIE praten, praten wat je normaliter HOORT. De vinnige vlotheid waarmee dan handen door de lucht gaan en vingers woorden de zogezegde conversatie injagen, komt mij telkens weer als totaal onwaarschijnlijk voor.

Ik zat onlangs op een terras in de nabijheid van een koppel dat met die geciteerde beperking door het leven moet. Ik vroeg mij, zomaar eens, af of die mensen ook kunnen… lachen, met andere woorden of zij met die blijkbaar zeer begrijpelijke bewegingen ook… moppen kunnen vertellen.

Ongepast?

Even nadat die overweging door mijn hoofd was gegaan, gebeurde het. Het stelletje schaterde. Zo trokken de vrouw en de man nog meer mijn aandacht en stelde ik vast dat voor hen een van de vroeg ingehamerde wellevendheidsregels blijkbaar niet geldt. Vanaf het moment dat het kind nog maar enkele woordjes kan verstaan en ook uitspreken, hoort het al van de ouders dat hij of zij ‘”niet mag praten met een volle mond”. Dat geldt blijkbaar niet voor de doofstomme medemens. Als die aan het converseren gaat, bewegen niet alleen de aangehaalde handen en vingers, maar ook en ongeveer elke spier op het gelaat, inbegrepen die van rond de mond. Die schijnt dan, zonder klank uiteraard, open en dichtgaand elk woord weer te geven, ook al moet er op dat ogenblik nog een behoorlijk brok voedsel doorgeslikt worden. Maar ja, zij hebben vader of moeder natuurlijk nooit horen zeggen dat zoiets uiterst ongepast is. Wat deze laatste opmerking van mij misschien ook wel zal zijn…