Halkidiki : Een schiereiland in Macedonië met drie landtongen

De aantrekkingskracht van Griekenland heeft zeker iets te maken met die blauwe zee, die nooit veraf is. Kusten die niet mooi afgelijnd zijn, maar grillig met rotsformaties en baaien, die telkens voor nieuwe verrassingen zorgen. Ook nu weer was dat het geval met het schilderachtig schiereiland Halkidiki. De afwisseling van zee, rotsen, wijngaarden en oude olijfbomen doet dromen en terugdenken aan lang geleden toen Griekenland een bakermat was in de westerse wereld.

Kouzina 2023: Fier op hun authentiek cultuur en traditionele Griekse keuken

Een andere charme van Griekenland in het algemeen en Haldikidi in het bijzonder is dat ze, ondanks de toenemende globalisering, gehecht blijven aan hun authentieke cultuur en traditionele Griekse keuken. Het is het thema van menig gastronomisch festival, dat terug gaat tot de tijd van Aristoteles. Zo ook het Festival van Kouzina 2023 in Neochori waar een groep journalisten als eregast bij de opening wordt uitgenodigd.

Neochori is een oud dorp uit de 16^e eeuw, gelegen midden een groot dennenbos. Op het dorpsplein, in de schaduw van de oude platanen, schuiven we aan aan één van de lange tafels.

In vergelijking met de dansers van de bevriende volksdansgroepen uit Macedonië en Bulgarije, die uitgedost zijn in kleurrijke klederdrachten, zien wij er een beetje saai en kleurloos uit.

Folkloremuziek

Na de speeches van de plaatselijke autoriteiten start het volks feest met opwekkende folkloremuziek. De groepen dansen er een voor een – elk op hun eigen manier – de Lesnoto horo, een typische volksdans waarmee ze de doortocht van hun held Alexander de Grote blijven herdenken. Alexander de Grote was amper 21 toen zijn vader Philip werd vermoord en hij hem opvolgde als koning van Macedonië. Dank zij het ervaren leger breidde hij het machtig koninkrijk uit en veroverde het Perzisch rijk tot aan de Indus. Mede door een belangrijke haven – nu de stad Kavala – werden ze eveneens een bloeien handelscentrum. Alexander de Grote kreeg de beste politieke en militaire opvoeding en vanaf zijn 13de werd – de toen al bekende en geprezen –  Aristoteles zijn privé leraar.

Als feestmaal krijgen we een stoofpotje– zoals in de tijd van Alexander – met het vlees van een zwart varken met vijgen, walnoten, kastanjes, pruimen, wijn en rozemarijn. Als dessert een stuk cake doordrenkt met heerlijke honing, een specialiteit van de streek, die je in een gespecialiseerde winkel in Neochori kunt kopen. 

Vrouwen verenigden zich om hun tradities in ere te houden

 Dat het vooral de vrouwen zijn die de tradities in ere houden, merken we op de tweede avond van het Kouzina festival. We worden uitgenodigd in het grote dennenbos – waar jaarlijks heel wat kerstbomen worden omgehakt en uitgevoerd naar verschillende landen – om mee enkele nieuwe dennenbomen te planten. In een open ruimte midden het bos staat een grote tafel met banken klaar.

We zouden er getrakteerd worden op luvidia dé specialiteit van het dorp. Het is een soort stoofpotje, weer op basis van het vlees van het zwarte varken, maar ditmaal klaargemaakt met een soort bonen. Het is een jaarlijkse traditie, als eerbetoon aan Mary Valodimou, de stichtster van de vrouwenbeweging in het dorp, die vijf jaar geleden stierf en ook het speciale recept ontwierp. Spijtig genoeg begint het hard te regenen en trekken we naar een nabijgelegen weekendhuisje van één van die vrouwen. Ook de zwarte Ethiopische Betty, die getrouwd is met een man uit het dorp is er weer bij. Lachend vertelt ze ons dat ze goed werd opgenomen in die kleine dorpsgemeenschap.

Athos, een kloosterrepubliek waar alleen mannen welkom zijn

 Athos is naast Kassandra en Sithonia één van de drie landtongen van het schiereiland Halkidiki.

Het is een apart land dat sinds 1054 een autonoom statuut heeft en waar vrouwen en kinderen niet zijn toegelaten. Ons plan, om ons als man te verkleden, zal niet lukken want je hebt een visum nodig om binnen te geraken. Slechts één vrouw mag er afgebeeld en aanbeden worden dat is Maria, de moeder van Jezus. Katholieke mannen mogen er zelfs niet meer dan twee dagen verblijven. Er met de boot rondvaren en de Byzantijnse orthodoxe kloosters bewonderen, die dicht bij de oevers staan, lukt wel.

De kloosterrepubliek heeft een lange geschiedenis, die teruggaat tot 800 na Christus en gesticht werd tijdens het Byzantijnse tijdperk.

Alle landen die de Orthodoxe Byzantijnse godsdienst belijden, hebben er hun eigen klooster gebouwd. Momenteel zijn er dat een 20-tal die bewoond worden door zo’n 1400 monniken. Sommige kloosters hebben iconenscholen, bibliotheken met zeldzame manuscripten en kunstwerken van onschatbare waarde. Vanwege zijn lange geschiedenis van religieus belang, de goed bewaarde agrarische architectuur binnen de kloosters en het behoud van de flora en fauna rond de berg, werd de berg Athos op de Werelderfgoedlijst van Unesco geplaatst.

Een passie voor wijn maken

Wat die monniken in elk geval goed kunnen, is wijn en olijfolie maken. Verschillende kloosters hebben hun eigen wijngaarden. Hun witte wijn, die alleen te verkrijgen is in lokale hotels en restaurants, maar ook hun olijfolie zijn echte aanraders. Waarschijnlijk heeft het ook met de bodem en het klimaat te maken, vernemen we van de gepassioneerde wijnboer Megali Panagia, die op zijn twaalf hectare grond biologische wijnen produceert. Hij behoort tot de vijfde generatie van wijnbouwers. Zijn vader kwam hier terecht om in de mijnen te werken, maar schakelde vlug over op zijn ware passie: wijn maken, een microbe die nu ook zijn zoon Megali te pakken heeft. De vulkanische ondergrond, maar ook de leistenen en de kleigrond zorgen voor een uitzonderlijk smaakpalet dat vooral bij de Assyrtiko wijn tot uiting komt.

.. en mosselen kweken

Nog zo’n gepassioneerd man is Dimitris Anastasiou, die zonder ingrepen maar op natuurlijke wijze mosselen kweekt. De vrouwtjes leggen hun eitjes en de mannetjes lozen hun sperma in het water. De vruchten zoeken houvast en dat biedt de mosselman aan door palen met gaas in het water te plaatsen waaraan de piepkleine mosselen zich kunnen vasthaken. Na vierentwintig maanden zijn ze volgroeid en kunnen geoogst worden. Zijn ‘mussels of Olympiada’ staan bekend als de allerlekkerste en zijn zeer gegeerd bij de betere restaurants.

In de voetsporen van Aristoteles

Het festival Kouzina waar de mars van Alexander De Grote naar de Aemos Peninsula werd herdacht, leerde ons reeds dat de  Grieken geen ‘Canon van Griekenland’ nodig hebben om hun geschiedenis te kennen. Ook zijn leermeester Aristoteles, een van de grondleggers van de westerse filosofie, blijft verder leven in het collectief geheugen. Zo is er een 15 km lang wandelpad waarin men in de voetsporen van Aristoteles loopt. Je wandelt dan van Olympiada, die tevens de naam van de moeder van Alexander de Grote was, naar Stagira waar Aristoteles werd geboren. Filip de vader van Alexander de Grote verwoestte in de strijd Stagira, maar liet de stad later heropbouwen ter ere van Aristoteles. Tijd om die wandeling te maken is er niet, maar wel om de oude Stagira te bezoeken.

Op een eenzame klif, die uitsteekt in de Egeïsche Zee ontdekken we die indrukwekkende ruïnes. Eeuwenlang was het overgroeid en verlaten. Het werd pas in de jaren negentig ontdekt en bij de opgravingen zagen stukken van het huis van een van ‘s werelds meest invloedrijke mannen opnieuw het levenslicht, naast een vestingsmuur, een overdekte zuilengalerij enkele fundamenten van klassieke huizen, een citadel en torenresten met zijn mozaïekvloer.

Met een beetje verbeelding zie je hier Aristoteles zijn kennis over de natuurwetenschappen aan de man  brengen.

Interessant is ook het park van Aristoteles waar je via ludieke spelen inzicht krijgt in wetenschappelijke bevindingen, een display met instrumenten waaronder een zonneklok, lens en een kompas. De toegang is gratis en alleen de ligging is al een bezoek waard. Het park is omringd door geurige dennen- en cipressenbossen op de zuidelijke hellingen van de Stratonikosberg met uitzicht op de golf van Ierissos.

Praktische informatie

 Hoe er naartoe?

Verschillende vliegtuigmaatschappijen vliegen van Brussel-Zaventem of Brussel-Charleroi rechtstreeks of via een tussenstop naar Thessaloniki.

Eten en slapen

 Mount Athos Resort

Het nieuwe vijfsterrenhotel Mount Athos Resort, gelegen in een prachtig park met zicht op de Egeïsche Zee, wordt zelfs de meest kieskeurige toerist in de watten gelegd.

In het Leukokochill restaurant weet chef kok met regionale producten en de traditionele recepten tot een culinair niveau te verheffen vaak met levensverse vis recht uit de zee.

 Op het schiereiland schijnt het ook in de andere restaurant een regel te zijn om regionale producten te gebruiken en op die manier de lokale gemeenschap te steunen

https://mountathosresort.com/en

www.visit-easternhalkidiki.gr/places-to-visit

www.dimosaristoteli.gr

Tekst en foto’s: Miet Waes