Geheimen

Welke geheimen bewaart het Vaticaan al eeuwenlang? Ligt de waarheid dichtbij de geruchten? Of wordt er al die jaren totaal verkeerd gekeken naar wat er zich achter de muren van deze stad afspeelt? Laat ons eens een paar thema’s aansnijden…

Geheim archief

Als er iets is wat tot ieders verbeelding spreekt, dan is het wel het Geheime Archief van het Vaticaan. Hier worden, naar eigen zeggen, alle akten uitgevaardigd door de Heilige Stoel bewaard. Er zouden ook andere documenten, verslagen en briefwisselingen door de eeuwen heen zijn in bewaard. Zo gaan de geruchten dat er brieven van Michelangelo en Kublai Khan worden bewaard, net als het verzoek van Hendrik VIII om zijn huwelijk te ontbinden en het document waarin paus Gregorius VII bepaalde claims legt op de pauselijke macht zoals het alleenrecht om bisschoppen te benoemen en af te zetten. Dit document lag later voor een groot deel aan de basis van de Investituurstrijd, de strijd om de macht tussen de Rooms-Duitse keizer en de paus in de 11^de en 12^de eeuw om de benoeming van hogere geestelijken en abten. Naast deze ‘saaie’ documenten zou ook het allereerste seksboekje in dit archief liggen. Het meest tot de verbeelding sprekende object dat in het Geheim Archief zou worden bewaard, is echter de Heilige Graal. Enige bevestiging omtrent al deze geruchten is er echter nooit geweest.  

Er wordt gesproken over Geheim Archief, maar eigenlijk is dit een foute vertaling. Het Italiaanse Archivo Segreto betekent niet alleen geheim, maar ook privé archief. En dat was ook de bedoeling: het archief werd oorspronkelijk bedoeld als privé archief van de paus. Het archief is wel degelijk toegankelijk, maar je hebt er wel een toelating voor nodig. Dat is in het verleden reeds een aantal keer gebeurd voor groepen journalisten. Het archief kreeg publiekelijk vooral belangstelling dankzij de boeken van auteur Dan Brown die zijn hoofdpersonage Robert Langdon het archief in laat duiken op zoek naar verborgen informatie.

Roberto Calvi

Als er één naam is waar het Vaticaan liever niet aan wordt gelinkt, dan is het wellicht die van Roberto Calvi. Calvi was een bankier die aan het hoofd stond van de Banco Ambrosiano, één van de grootste banken van Italië. De bank werd in de 19^de eeuw gesticht door Rooms-Katholieke geestelijken. Omdat deze bank zo’n band had met het Vaticaan, werd Calvi destijds ook ‘Gods Bankier’ genoemd. In de 20^ste eeuw zou de bank veel geld van zowel de Kerk als de maffia hebben belegd in Zuid-Amerika, maar de schuldenlast stapelde zich wel op. In 1982 ging de bank failliet met een schuldenlast die tussen de 700 miljoen en anderhalf miljard dollar werd geschat.

Na de officiële bekendmaking van het faillissement ging Roberto Calvi op de vlucht. Ondertussen ontkenden het Vaticaan en in het bijzonder de Amerikaanse aartsbisschop Paul Marcinkus iedere betrokkenheid bij het schandaal van het faillissement. Die laatste had samen met Calvi de leiding over een louche bank op de Bahama’s waarlangs cocaïnegeld uit Latijns-Amerika werd witgewassen.  Niemand wist waar Calvi naartoe was gevlucht maar daar kwam in juni 1982 verandering in toen hij opgehangen werd gevonden onderaan een brug in Londen. Vreemd genoeg verongelukte diezelfde dag ook zijn voormalige secretaresse bij de val uit een raam van de Banco Ambrosiano. Sommigen vinden dit alleszins geen toeval. De Britse politie classificeerde de dood van Calvi in eerste instantie echter als zelfmoord, terwijl zijn handen gebonden waren en zijn zakken met stenen waren gevuld.

Daders?

Dat men eerst dacht aan zelfmoord, deed sommigen vermoeden dat heel deze zaak wel eens een doofpotaffaire zou kunnen worden. Pas na onderzoek in 1993 werd de zaak behandeld als een moordzaak. Ondertussen kwamen heel wat zaken en theorieën naar boven.

Zo had Calvi heel wat spookbanken opgericht, meer dan 200 zelfs. Dat deed hij om zijn duistere praktijken te verdoezelen. Hij zou ook lid zijn geweest van de vrijmetselaarsloge P2 die onder leiding stond van een zekere Licio Gelli. Deze man stond bij het gerecht bekend als de Poppenspeler omdat hij volgens de Italianen de sterke man achter de schermen was bij veel louche zaken. Sowieso was Gelli als jonge kerel lid van de Zwarthemden van Mussolini en werd hij naar Spanje gestuurd om de troepen van generaal Franco te steunen tijdens de Spaanse Burgeroorlog. Hij werd tijdens WO II ook verbindingsofficier met nazi-Duitsland en had nauwe contacten met onder meer Hermann Göring. Na WO II is hij bij de CIA in dienst gekomen na aanbeveling van de Italiaanse geheime dienst en zou hij een rol hebben gespeeld in Operatie Gladio om een eventuele machtsovername van communisten te verhinderen door het verzet te organiseren. Hetzelfde doen bij een Russische inval in een ander land behoorde ook tot de taakverdeling.

Uiteraard was Gelli ook verdachte in de zaak rond Calvi. In 2005 werd hij aangeklaagd voor de Italiaanse rechtbank, maar legde hij daar in zijn verklaring de schuld bij personen die via Calvi’s bank betrokken waren bij de financiering van een Poolse anticommunistische verzetsbeweging.

Een andere en nog meer voor de hand liggende verdachte was uiteraard de maffia. Het is zo goed als zeker dat Calvi met zijn bank heel wat geld van de maffia was kwijtgeraakt en die laten dat niet zomaar ongestraft gebeuren. Op 19 april 2005 werden dan ook vier verdachten aangeklaagd voor de moord op Calvi. Eén van hen was zijn voormalige vriendin. Alle vier hadden ze vermeende banden met de maffia.

Dan was er uiteraard nog het Vaticaan zelf. Hier en daar werd er gefluisterd dat het faillissement en alle schandalen errond verband zouden houden met de dood van paus Johannes Paulus I. Volgens speculaties wilde deze paus schoon schip maken, hetgeen een bedreiging vormde voor de Romeinse Curie. 33 dagen na zijn aanstelling stierf de paus onder voor sommigen verdachte omstandigheden. Bewijzen om deze geruchten te staven, waren er echter niet.

Wie ook de schuldige is, het hele verhaal rond Roberto Calvi zal altijd een duister randje blijven hebben. Gods Bankier was misschien geen heilige, maar ook hij verdient gerechtigheid.

Emanuela Orlandi

Nog een naam die onlosmakelijk met het Vaticaan is verbonden, is die van het 15-jarig meisje Emanuela Orlandi. Een naam die jarenlang geen belletje deed rinkelen, maar sinds kort dankzij een documentaire op Netflix wereldberoemd is geworden.

Emanuela maakte deel uit van een gezin van zeven. Ze woonde samen met haar ouders, broers en zussen in Vaticaanstad omdat haar vader daar bij de bank werkte. Op 22 juni 1983 ging Emanuela naar de muziekles, maar kwam daar die dag te laat aan. Later legde ze via de telefoon aan haar zus uit dat dit kwam omdat ze onderweg van iemand een job kreeg aangeboden. Die man zei dat hij vertegenwoordiger was van Avon Cosmetica. Na de les sprak ze hierover nog met een vriendin om daarna op de bus te wachten in het gezelschap van een ander meisje. Ze werd voor het laatst gezien toen ze instapte in een donkerkleurige BMW. Om 15 uur belden haar ouders naar de muziekschool om te vragen waar hun dochter bleef, maar toen ze daar te horen kregen dat die allang was vertrokken, brak er paniek uit. Nog diezelfde dag werd Orlandi als vermist opgegeven en ging de politie prompt naar haar op zoek. Het was het begin van een zaak die tot op vandaag onopgelost is gebleven.

Geruchten

Vrij snel na de verdwijning kwam de geruchtenmolen op gang. Zo zou Emanuela ontvoerd zijn om als pasmunt te dienen voor de Turk Mehmet Ali Agca. Die had twee jaar daarvoor de beruchte aanslag gepleegd op paus Johannes Paulus II. In een interview met de Italiaanse staatsomroep RAI zei Agca zelf dat het meisje wellicht ontvoerd was door de Grijze Wolven, een extreemrechtse Turkse groep. In een ander interview beweerde Agca dan weer dat het Vaticaan zelf achter haar verdwijning zat en dat ze ergens in een slotklooster in Centraal-Europa verbleef.

Nog een gerucht is dat de verdwijning opgezet was door een misdaadorganisatie: de Bende van Magliana, genoemd naar een Romeinse wijk. Dit heeft dan te maken met dat andere schimmige verhaal dat we hierboven hebben besproken, met name het failliet van de Banco Ambrosiano en de daaraan gelinkte moord op bankier Roberto Calvi. Zoals gezegd verloor die bank heel wat geld dat tot de maffia behoorde en deze Romeinse bende kon daar niet om lachen. Via deze ontvoering zou de bende druk willen zetten hebben op de vader, die in de Vaticaanse Bank werkte, en het Vaticaan zelf. Dit spoor werd in 2011 bevestigd door een spijtoptant, maar concrete aanwijzingen werden jammer genoeg niet gevonden. 

De hamvraag is wie de geheimzinnige persoon was die Emanuela had aangesproken toen ze naar de muziekles ging? Was hij echt een vertegenwoordiger van een cosmeticabedrijf? Wellicht niet. En wie zat er achter het stuur van de donkerkleurige BMW waar Emanuela instapte en die men later vond op een parking?

Eén gerucht zegt dat het hier om een agent ging van Vaticaanstad en dat hij het meisje had ontvoerd voor specifieke doeleinden, met name om als seksslavin te dienen op geheime feestjes waar heel wat hoge geestelijken van het Vaticaan én topdiplomaten aanwezig zouden zijn. En dat Emanuela niet de enige was die hiervoor werd ontvoerd. Zo verdween een maand voor Orlandi nog een ander 15-jarig meisje uit Rome, een zekere Mirella Gregori. Zij had thuis op het appartement van haar ouders met iemand gesproken via parlofoon. Ze zei toen dat het een schoolvriendin was en dat ze samen hadden afgesproken in de stad. Mirella vertrok kort nadien thuis om nooit meer terug te keren. Volgens sommigen omdat ook zij op diezelfde seksfeestjes zou dienen.

Dit lijkt wel erg vergezocht en laat ons hopen dat dit niet het geval was. Maar kort voor haar verdwijning zei Emanuela nog tegen een vriendin dat iemand ongewenste avances had gemaakt bij haar. Een naam had ze toen niet genoemd, maar wel dat het om een hoge geestelijke ging… 

Aanwijzingen

In 2015 werd de zaak afgesloten, jammer genoeg zonder enig resultaat. Van Emanuela werd geen spoor meer gevonden. Maar toch duikt de zaak af en toe nog wel eens op.

In 2018 vonden bouwvakkers menselijke resten in een villa waar ze renovatiewerken aan het uitvoeren waren. Meteen werd de link met de zaak Orlandi gelegd, want de villa was eigendom van het Vaticaan. Deze resten hadden echter niks met Emanuela te maken, want ze waren reeds meer dan vijftien eeuwen oud. Spijtig voor de familie van de tiener die, hoe pijnlijk ook, op afsluiting hadden gehoopt. Maar er volgde nog een aanwijzing.

Een jaar later kondigde het Vaticaan zelf aan dat er onderzoek werd gedaan op basis van een anonieme brief waarin stond dat er moest gezocht worden naar de plek ‘waar de engel naartoe wijst.’ Zo kwam men uit op een kerkhof van het Vaticaan waar een groot marmeren beeld van een wijzende engel staat. Deze wijst naar twee graven waarin twee Duitse prinsessen zouden begraven liggen. Er werd gegraven, maar niks gevonden. Daags na de opgraving verklaarde de woordvoerder van het Vaticaan dat er wel menselijke resten werden ontdekt, maar niet van Emanuela Orlandi. Wellicht ging het om de twee Duitse prinsessen.

Deze tips geven de familie Orlandi wel weer hoop. Broer Pietro reageerde met de boodschap dat zijn zus gerechtigheid en waarheid verdient. Vandaar wellicht zijn medewerking aan de Netflix reeks over het ‘Vaticaanmeisje’ dat vorig jaar op het scherm verscheen.