Vredig Vindolanda

In de jaren 20 werd het oude Romeinse fort Vindolanda ontdekt, vlakbij de Muur van Hadrianus. Het fort diende om het uiterst noordelijke punt van het Romeinse Rijk te verdedigen tegen aanvallen van Keltische barbaren. De legionairs die er gestationeerd waren, waren voornamelijk Gallische huursoldaten uit veroverde gebieden zoals Frankrijk, België en Zwitserland. Het fort werd geleid door een prefect, een Romeinse legeraanvoerder die zijn laatste dienstjaren hier kwam doorbrengen.

Naarmate men verder onderzoek voerde, kwam aan het licht dat Vindolanda niet zomaar een fort was. Het was een volledig dorp. Niet alleen de legionairs leefden er, ook hun gezinnen waren er thuis. In feite hadden deze mensen weinig zorgen: ze hadden een goede thuis, ze waren beschermd, er was door het leger werkzekerheid en ze vielen onder de Romeinse wetten, die destijds het meest gestructureerd waren. In vergelijking met hun voorouders leefden deze legionairs in luxe. Het was echt een plaats waar, buiten Keltische aanvallen ten noorden van de Muur, weinig of geen problemen waren. Een plek om oud te worden, zo dachten onderzoekers.

Geheime ontdekking

In het schijnbaar vredelievende dorp Vindolanda gebeurde een geheime, gruwelijke moord Een vreemde ontdekking jaren later deed toch een ander licht schijnen over deze vreedzame plek. Toen men één van de barakken waar de soldaten sliepen onderzocht, stootte men op een skelet. Nadat het skelet werd uitgegraven, bleek al snel dat deze persoon vermoord was en snel begraven werd om niet ontdekt te worden. En: het ging om een kind! Dat bleek al snel toen men de grootte van het skelet bekeek en het feit dat er een oude knuffel bij lag. Bovendien zaten de schoentjes nog om de voeten. Nog een bewijs dat het kind haastig begraven werd. Degene die dit op zijn geweten had, moet in paniek geweest zijn. Maar wat is er precies gebeurd?

Verrassende onthulling

Eerst en vooral wilde men weten hoe oud dit kind was en van waar het afkomstig was. Was het een kind van één van de huurlingen of was het een Romeins kind? Deze uitkomst kon al het één en ander verklaren. Kinderen stierven toen in die streken immers geregeld, maar men keek er niet erg naar om als dit het kind van een huursoldaat was. Zoiets kon nu eenmaal gebeuren. Als het om een Romeins kind ging, was er een groter probleem, want dit kon enkel een kind van de prefect, diens naaste medewerkers of een bezoeker uit Rome zijn. Als er zo’n kind kwam te sterven in Vindolanda, wees er dan maar zeker van dat men de onderste steen naar boven zou halen om de waarheid te weten te komen. Wie de dader ook was, diens laatste uur had zonder twijfel geslagen.

Nader onderzoek bracht aan het licht dat het kind een jaar of tien geweest moet zijn. Qua afkomst was het ook duidelijk: dit kind kwam uit een welgestelde familie en had een zuiders DNA. Het was zonder twijfel een kind uit de streek rond Zuid-Europa en dus was de kans groot dat het om een Romeins kind ging. Het geslacht kon men niet bepalen, omdat het skelet nog niet volledig ontwikkeld was en men meestal naar de heupen kijkt om het geslacht alsnog te kunnen achterhalen.

Het skelet was haastig begraven, wat duidt op paniek bij de daderHet feit dat het kind in een snelle haast was begraven, duidde op paniek bij de dader. Dat het om een Romeins kind gaat, verklaart deze paniek grotendeels. De dader wist dat als deze moord uitkwam, hij meteen ter dood veroordeeld zou worden. Dat het skelet gevonden werd in één van de barakken, doet vermoeden dat de dader een huurling was.

Paniek

Na deze ontdekkingen kon men over allerlei theorieën beginnen te speculeren. Wat was er precies gebeurd en wie was de moordenaar? Alle sporen waren zowat gewist. Het enige dat men nog had, was het skelet. Was er slechts één dader of waren er meerdere? Was het een roofmoord, een seksueel vergrijp dat uitmondde in moord, een uit de hand gelopen ruzie of een stom ongeval? Het enige dat men met zekerheid kon zeggen, was dat de dader in volle paniek het lichaam snel in één van de barakken begraven had. Wellicht de barak waarin hij sliep, tenminste als de dader een huursoldaat was. Laat ons daar eerst eens vanuit gaan.

Speculaties

Eerst even wat dieper ingaan op het leven van deze huursoldaten. Zij waren mannen van een overwonnen volk, die zich bij de Romeinse meesters aangesloten hadden. In ruil voor een vast loon en een veilige thuis moesten ze de Muur van Hadrianus bewaken tegen aanvallen van Kelten en patrouilleren in de omliggende streken. Ondanks dat hun families ook in Vindolanda woonden, zagen ze die nauwelijks. Enkel op hun vrije dag of als er gefeest werd, zagen de mannen hun vrouw en kind(eren).

Ondanks het schijnbaar luxueuze leven dat in Vindolanda geleid werd, was de job van huurling geen lachertje. Het was een zwaar leven en het minste foutje werd genadeloos afgestraft. Dit waren immers geen Romeinse burgers. Hun leven was nog altijd minder waard dan dat van een Romeinse nietsnut. Het is dus niet ondenkbaar dat deze mannen weleens geprikkeld rondliepen.

Was de moord het gevolg van een roofmoord, een fatale verkrachting, een uit de hand gelopen ruzie of een ongeval? Zo kon het kind een verwend Romeins kind geweest zijn, dat het ettertje kwam uithangen en de soldaten op de zenuwen werkte. Als er dan één huurling was die even zijn zelfbeheersing verloor, was het snel gebeurd. Een te harde klap, het kind te hevig dooreenschudden of een zwaard dat te dicht binnen handbereik was en in een vlaag van woede werd gebruikt: het zijn maar enkele scenario’s. Meteen daarna beseffend wat een gruwelijke fout hij gemaakt had, begroef de soldaat het lichaam snel onder de grond in één van de barakken. Hopend dat zijn misdaad nooit zou uitkomen ...

Het kan ook anders gelopen zijn. Doordat de mannen voornamelijk hun tijd en leven met elkaar doorbrachten, stond hun seksuele leven op een laag pitje. Van de Spartanen, toch beroemd en berucht om hun stoere en harde levensstijl, is geweten dat ze het vaak met elkaar deden. Het is niet ondenkbaar dat dit ook het geval was voor Romeinse soldaten of mannen in dienst van Rome. Stel dan dat één van hen dit beu was. Er was geen prostitutie rond Vindolanda, dus dat was geen optie. Naar huis gaan kon enkel op hun vrije dag. Wat als die soldaat dan plots perverse ideeën kreeg als er een onschuldig kind voorbij liep? Pedofilie is, helaas, iets van alle tijden. Wat als deze man zijn lusten niet meer kan bedwingen en het kind plotseling vastgrijpt en naar binnen sleurt voor een wansmakelijke daad? De zaak loopt uit de hand en het kind sterft tijdens het vergrijp. De soldaat panikeert en begraaft het snel. Ook dat is een mogelijk scenario. Tenminste, als de dader een soldaat was. Want wat als we de dader elders moeten zoeken?

Ongeval?

Stel dat er helemaal geen dader was, maar dat het ging om een stom ongeval. Het is gekend dat kinderen vaak soldaatje speelden, omdat ze enorm opkeken naar het garnizoen. Wat als dit Romeinse kind dodelijk gewond raakte tijdens het spel? Of wat als het niet aanvaard werd door de andere kinderen, die zagen dat dit kind in luxe leefde en erg verwend was? De andere kinderen pestten het Romeinse kind dat op de loop ging en verongelukte. De kinderen gingen één van de soldaten halen die het Romeinse kind begroef. Ook dat behoort tot de opties. En zo is er nog een heel populaire theorie, die misschien erg ongeloofwaardig klinkt, maar daarom niet onmogelijk is.

Familiedrama?

Tot nu toe hebben we de ‘dader’ steeds in het kamp van de huurlingen of diens familie gezocht. Wat als de dader echter niet tot die kring behoorde, maar wel tot die van de Romeinen zelf? Dat is ook een mogelijkheid. Wat men zeker weet, is dat het kind tijdens zijn leven goed verzorgd werd. Geen rotte kiezen, geen rugproblemen door het heffen van zware lasten en geen ziektes gevonden in het nog aanwezige beenmerg. Het was dus van goede en mogelijk zelfs van hogere afkomst. Misschien was het een kind van een bezoekende Romeinse heer of was het een kind van de prefect zelf. In ieder geval was het kind erg verwend tijdens zijn jonge leven. En verwende kinderen kunnen wel eens vervelend uit de hoek komen, zeker als ze hun zin een keertje niet krijgen.

Stel dat het kind al de hele dag liep te zeuren. Zoiets begint iedereen, zelfs de meest liefhebbende ouder, na een tijd op de zenuwen te werken. Stel dat één van zijn ouders eventjes zijn zelfbeheersing verloor en het kind een oorvijg gaf. Het kind kan daardoor zwaar gevallen zijn of op de loop gegaan zijn en dan bijvoorbeeld van de trap gevallen zijn. Toen de ouder zich over het kind ontfermde, ademde het niet meer. Het meest onmogelijke onder ogen ziend, beseft de ouder dat het kind gestorven is.

Hoewel het een ongeval kon zijn geweest, weet iedereen dat zulke situaties meestal niet goed aflopen voor de ‘dader’. Zelfs een Romeinse heer of prefect zou hier niet ongestraft onderuit komen en straffen in de tijd van de Romeinen waren bijna steevast fysiek van aard. Zeker als de misdaad kindermoord was.

In volle paniek ontstaat het plan om het kind in één van de barakken te begraven. Het kind wordt als vermist opgegeven. Er wordt een zoektocht naar gevoerd, maar het kind zal nooit meer gevonden worden tot in de jaren 20. Mocht het destijds toch nog ontdekt worden, was het heel simpel: de dader was één van de huursoldaten die in die bewuste barak sliepen.

We hebben nu de meest populaire theorieën overlopen. Dit zijn gissingen over wat zich bijna 2000 jaar geleden (367) in Vindolanda heeft afgespeeld. We zullen nooit met zekerheid kunnen zeggen wat er precies gebeurde. We kunnen dit kind enkel nog een afscheid geven, iets dat het 2000 jaar geleden niet gekregen heeft.