Historie van Nederland

[majke]

In de loop van de jaren werden diverse plannen voor die verbinding gemaakt. In eerste instantie werd gedacht aan een brug, maar die zou zeer hoog moeten worden om de zeescheepvaart niet te hinderen. Latere plannen voorzagen in een brug-tunnelcombinatie, een brug naar een zandplaat in het midden van de rivier en vervolgens een tunnel onder de hoofdvaargeul. Uiteindelijk werd besloten tot volledige ondertunneling van de Westerschelde. Nadat nog lang was gesteggeld over de plaats waar de tunnel moest komen en over de financiering werd uiteindelijk in 1998 begonnen met de bouw. In 2003 kon de tunnel worden geopend, waarmee de veerdienst Kruiningen-Perkpolder werd gestaakt.
*
Met ruim 6,5 kilometer is de Westerscheldetunnel de langste autotunnel van Nederland. Het is een geboorde tunnel, wat heel bijzonder is voor Nederland omdat tot dan toe dergelijke tunnels altijd werden gebouwd door het afzinken van geprefabriceerde tunnelelementen in een sleuf die in de waterbodem werd uitgebaggerd. Door de opening van de tunnel is Zeeuws-Vlaanderen, dat stukje Nederland dat eigenlijk bij België zou moeten horen, een stuk dichterbij gekomen. Al zal er de eerste 30 jaar wel tol moeten worden betaald om er te komen.
*
Ik ga naar Kruiningen om te zien of er, twee jaar na het opheffen van de beruchte veerdienst, nog iets van over is. Dat is er inderdaad. Nadat ik de afslag Kruiningen van de snelweg A58 heb genomen kom ik op een groot kruispunt, vanwaar een brede, uit meerdere rijstroken bestaande weg naar het zuiden leidt. Alle wegwijzers die me zouden kunnen zeggen waarheen die weg leidt zijn weggehaald. Er is geen twijfel mogelijk: hier moet ik zijn.
*
Na een paar honderd meter blijken de hoofdrijbanen afgesloten met de bekende roodwitte hekken, maar via een ventweg kan ik verder rijden. Een paar minuten later ben ik bij de veerhaven en dat is een bijzonder vreemde ervaring. Het immense opstelterrein is totaal verlaten. Waar een paar jaar geleden nog dagelijks honderden auto's in rijen stonden te wachten op de volgende pont schiet nu het onkruid op tussen de klinkers. De dubbeldeks oprijbruggen zijn er nog, afgesloten met stevige hekken. Een dichtgetimmerde houten snackbar, kapotte stoplichten, afgebroken slagbomen, het gebouwtje voor de kaartverkoop waarvan alle ramen zijn stukgeslagen, het draagt allemaal bij aan de desolate sfeer op deze vreemde plaats. Één ding is wel duidelijk: de veerdienst Kruiningen-Perkpolder is uit de vaart genomen, en dit keer voorgoed.
*
De boot gemist!
***
Juist als ik deze desolate plek wil verlaten komt een Belgische auto aanrijden die vlak bij mij stopt, waarna de bestuurder me vraagt of er vandaag nog een veerboot gaat. Door mijn antwoord dat de veerdienst al twee jaar is opgeheven is hij danig uit het veld geslagen. Op de vraag hoe hij dan "aan d'n overkant moet gaan geraken" vertel ik hem van de nieuwe tunnel. Ik kan niet aanwijzen hoe hij daar moet komen op de kaart die zijn vrouw op schoot heeft, want daar staat de tunnel helemaal niet op. Die kaart, duidelijk al van een jaar of wat geleden, vermeldt alleen het veer Kruiningen-Perkpolder.
*
.
Het verlaten opstel terrein voor de veerhaven
van Kreunigen.
**
.
Snackbar De Lekkeren Hap
heeft duidelijk niet veel meer te bieden.
***
.
De oprijbruggen naar de dubbeldeks veerboten zijn er nog .
***
.
Het kaartverkoopgebouwtje biedt een troosteloze aanblik.
****
Het is slechts acht kilometer van Kruiningen aan de Westerschelde naar Yerseke aan de Oosterschelde, dwars door de 'Hals' van Zuid-Beveland. Ook Yerseke is een bekende naam. Het is al sinds de vijftiende eeuw het centrum van de schelpdiervisserij in Nederland. Hier in Yerseke staat zelfs de enige mosselveiling ter wereld. Oorspronkelijk werden de schelpdieren alleen gevangen en hier aan land gebracht om te worden verhandeld. Maar in de tweede helft van de negentiende eeuw is men begonnen met het kunstmatig kweken van mosselen en oesters.
****
http://islas.ruudbijlsma.nl/

[majke]

vervolg van Zuid-Beveland
***
Dat kweken is een ingewikkeld proces dat deels in de Waddenzee en deels in de Oosterschelde plaatsvindt. Met name de oesterteelt luistert erg nauw. In juni, wanneer het zeewater warmer is dan 18° C is, laten de oesters hun zaad los. De kwekers leggen dan mossel- of kokkelschelpen op de bodem waarop de oesterlarven zich kunnen hechten. In april en mei van het volgende jaar worden de broedsels weer opgevist en vervolgens uitgezaaid op speciale kweekpercelen in de Oosterschelde, de zogenaamde oesterbanken. Daar moeten ze dan nog drie tot vier jaar groeien voordat ze geschikt zijn voor de consumptie. Als het zover is worden ze in afwachting van de verkoop opgeslagen in de oesterputten, die vanaf 1870 even buiten het dorp langs de Oosterschelde gebouwd werden.
**
De oesterteelt is erg gevoelig voor invloeden van buitenaf, zoals de kwaliteit en de temperatuur van het zeewater. De uitzonderlijk strenge winter van 1963 bijvoorbeeld vernietigde bijna de gehele oesterpopulatie in de Oosterschelde. Het duurde jaren voor Yerseke die klap te boven was gekomen. Ook allerlei ziektes brachten de oesterteelt regelmatig zware schade toe.
***
Toen in de jaren zeventig van de vorige eeuw de afsluiting van de Oosterschelde in het kader van het Deltaplan steeds dichterbij kwam leek ook het definitieve einde van de oester- en mosselcultuur in Yerseke nabij. Immers, door de afsluiting zou het milieu in de zeearm ingrijpend veranderen. Het getij zou verdwijnen en het zoute water zou, door de aanvoer van rivierwater, brak en vervolgens zoet worden. Het is dus te begrijpen dat de oester- en mosselkwekers van Yerseke zich van harte aansloten bij de milieuactivisten die ijverden voor het openhouden van de Oosterschelde.
**
Zij kregen uiteindelijk hun zin. Na jaren van discussie en van het afwegen van de verschillende belangen als veiligheid, milieu, economie en kosten besloot het parlement in 1976 tot afsluiting van de Oosterschelde door middel van een open stormvloedkering, die alleen bij zware storm in combinatie met extreem hoge waterstanden gesloten wordt. Zo kon het milieu van de Oosterschelde behouden worden terwijl toch de veiligheid van de bewoners in het gebied gegarandeerd was. En de oester- en mosselcultuur van Yerseke was gered.
**
.
Oesterputtenlangs de Oosterschelde bij Yerseke
**
.
De oesterputtenmet de 19 eeuwse bedrijfsgebouwtjes
zijn nu aangewezen als beschermd
industrieel monument.
***
.
Gepoetst en opgeruimd ligt de mosselvloot klaar
voor net een nieuwe seizoen
in de haven van Yerseke.
***
.
De Oosterschelde bij Yerseke.
****
Yerseke is in 1970 opgegaan in de fusiegemeente Reimerswaal, een verwijzing naar oude tijden toen hier een welvarende havenstad met dezelfde naam lag. Qua grootte en belangrijkheid zelfs de derde stad van Zeeland, na Middelburg en Zierikzee. Niets is er van overgebleven dan een golvende watervlakte die nu de 'Kom' van de Oosterschelde wordt genoemd, maar die op landkaarten nog altijd wordt aangeduid als 'Het Verdronken Land van Zuid-Beveland'.
**
http://islas.ruudbijlsma.nl/

[majke]

De ondergang van Reimerswaal is nog altijd omgeven met veel mythen en legenden. Zo zouden vissers al eeuwenlang hier hun netten scheuren aan de overblijfselen van de vroegere trotse stad. Bij zware storm op de Oosterschelde zou je het gelui van de kerkklokken van de verzonken stad nog kunnen horen, en tijdens doodstille nachten zouden de gebeden om vergeving voor hun hoogmoed van de verdronken inwoners opstijgen naar het wateroppervlak. De werkelijkheid is echter heel wat prozaïscher
***
Het verhaal van de rijke handelsstad Reimerswaal die verzwolgen werd door de zee doet natuurlijk denken aan het legendarische Atlantis. De feiten vertellen echter een ander verhaal. In tegenstelling tot wat veel mensen denken werd Reimerswaal niet in één klap vernietigd. De ondergang voltrok zich in ruim anderhalve eeuw. Zeven overstromingen, diverse branden, oorlog, een pestepidemie en financieel wanbeleid waren de voornaamste oorzaken. In 1632 werd Reimerswaal officieel bankroet verklaard en verlieten de laatste bewoners de stad. De meeste bouwwerken werden afgebroken om te gelde te worden gemaakt. In 1696 was er niets meer van over dan een verlaten eilandje met wat steenhopen, dat een paar jaar later door gebrek aan onderhoud helemaal onder water verdween. De overblijfselen liggen sinds 1981 voorgoed begraven onder het schutsluizencomplex in de Oesterdam.
****
Ik verlaat Yerseke en zet koers naar Wemeldinge, een paar kilometer verderop aan de Oosterschelde. Ook dit is zo'n naam met een bekende klank, tenminste als je op de basisschool nog 'ouderwetse' topografie hebt gehad. Wemeldinge dient in één adem genoemd te worden met Hansweert, want beide plaatsen worden met elkaar verbonden door het al eerder genoemde Kanaal door Zuid-Beveland. Een kanaal dat, ook na de opening van de nieuwe Schelde-Rijnverbinding in 1976, nog altijd een belangrijke schakel is in het scheepvaartverkeer.
**
.
Het vroegere schutsluizencomplex bij Wemeldinge
is nu in gebruik als jachthaven.
***
In de jaren zeventig en tachtig van de vorige eeuw werd het kanaal aanzienlijk verbeterd; het werd verbreed en de monding aan de kant van de Oosterschelde werd wat naar het oosten verlegd, zodat het schutsluizencomplex bij Wemeldinge kon vervallen. Het is nu in gebruik als jachthaven. Een ander knelpunt, de brug in de autosnelweg A58 over het kanaal, werd vervangen door de 1.400 meter lange Vlaketunnel in 1975.
**
Wemeldinge dankt veel van zijn welvaart aan het Kanaal, maar het is veel ouder en was zelfs in de Middeleeuwen al een niet onbelangrijke plaats, met een eigen parochie en een klooster. Het bezit een mooie, met leilindes omzoomde dorpsstraat, een monumentale kerk, twee nog werkende korenmolens en de hoogste vliedberg van Zeeland. Deze 12 meter hoge vluchtheuvel werd opgeworpen als schuilplaats voor mens en dier bij hoog water.
.
De twe korenmolens 'Aeolus'en 'De Hoop'
in Wemeldinge.
***
Mijn volgende reisdoel is Goes, de 'hoofdstad' van Zuid-Beveland en tevens, na de teloorgang van Reimerswaal, de enige echte stad die het eiland nog telt. Met ruim 36.000 inwoners is het ook verreweg de grootste plaats, met de nodige voorzieningen op het gebied van detailhandel, sport en recreatie, onderwijs en cultuur om een centrumfunctie te vervullen voor de hele regio.
****
http://islas.ruudbijlsma.nl/

[majke]

Goes is veel minder bekend dan andere Zeeuwse steden als Middelburg, Vlissingen, Zierikzee en Veere. Dat is niet helemaal terecht, want ook Goes kan bogen op een lange en rijke historie, die teruggaat tot in de twaalfde eeuw toen hier, aan de oever van de kreek Korte Gos, al een kleine nederzetting lag. Het is waarschijnlijk dat de stad hieraan zijn naam dankt en niet aan de gans, hoewel deze vogel vaak in verband gebracht wordt met Goes en ook in het stadswapen voorkomt.
*
In 1405 kreeg Goes stadsrechten en in 1417 verleende de Hollandse gravin Jacoba van Beieren de stad toestemming voor de aanleg van verdedigingswerken. De stad beschikte toen over een omvangrijke handelsvloot die op alle West-Europese havens voer. Uit deze periode dateert ook de Maria Magdalenakerk of Grote Kerk, een imposante laat-gotische kruisbasiliek en een van de meest opvallende gebouwen in de binnenstad. Andere bezienswaardigheden zijn het 17e-eeuwse Manhuis en het stadhuis aan de Grote Markt uit 1775.
*
.
De Maria Magdalenakerk in Goes
gezien vanaf de Grote Markt.
***
.
Hofje met tuin en muziektent
bij het Manhuis in Goes.
***
.
Het 18e-eeuwse stadhuis aan de Grote Markt.
***
.
Een karateristiek straatje in Goes.
*******
Mijn eendaagse bliksembezoek aan Zuid-Beveland laat me geen tijd om langer rond te dwalen door de stad. Bovendien is mijn parkeertijd bijna verstreken, want moderne verworvenheden als betaald parkeren zijn ook aan Goes niet voorbijgegaan, als om te bewijzen dat ook een historisch stadje met zijn tijd mee moet gaan.
*
Ik verlaat Goes in zuidelijke richting en kruis de autosnelweg A58, die als een soort ruggengraat van oost naar west over het hele eiland loopt. Het gebied dat ik nu binnenrijd wordt de 'Zak van Zuid-Beveland' genoemd; een blik op de kaart maakt meteen duidelijk waar die bijnaam vandaan komt. Het bestond in de Middeleeuwen uit verschillende kleine en wat grotere eilandjes, die in de eeuwen daarna door bedijking naar elkaar toe groeiden en uiteindelijk één geheel werden.
*
De vlag van Zuid-Beveland
**
De vlag van Zuid-Beveland bestaat niet, want op geen enkel moment in de geschiedenis is het eiland een samenhangende bestuurlijke eenheid geweest. De kans dat dat in de toekomst nog eens zal gebeuren is gering; daarvoor zijn de huidige vier gemeenten Reimerswaal, Goes, Kapelle en Borsele te groot.
************
http://islas.ruudbijlsma.nl/

[air]

Oei Majke, nu ontdek ik de 'bergen' informatie over de provinciën. Heel interessante reisverslagen met mooie foto's.
Misschien nog even mijn vraagje(die ik apart in deze rubriek heb gepost), gezien uw kennis op dat gebied, nl: hoe reisde een gezin met vijf kinderen van Vlissingen naar Gent, eind 19de eeuw?
Misschien dat u daar kan op antwoorden? Alvast bedankt.