Premenstrueel Syndroom (PMS)
Inleiding
In de jaren tachtig ontstond een toenemende belangstelling voor het premenstrueel syndroom, PMS of "dysforie tijdens het einde van de luteale fase". Dit heeft onder andere geleid tot een grote diversiteit aan middelen om de klachten te bestrijden.
Vanwege het ontbreken van een juiste definitie van PMS, onbekendheid met het syndroom en vanwege het miskennen van het bestaan van PMS blijven veel vrouwen onbehandeld of krijgen geen adequate behandeling.
Wat is PMS?
Een precieze definitie van PMS valt niet te geven. In de literatuur staan echter wel verschillende criteria waaraan voldaan moet worden om van PMS te kunnen spreken.
- Cyclische klachten
De symptomen beginnen in de laatste week voor de menstruatie (in de luteale fase) en verminderen één tot twee dagen na het begin van de menstruatie. (Bij niet menstruerende vrouwen die een baarmoederoperatie hebben ondergaan kan het optreden van de luteale fase vastgesteld worden door het bepalen van het in het bloed aanwezige geslachtshormonen).
- Ernst
Klachten treden bij de meeste menstruele cycli op en interfereren in ernstige mate met het werk, sociale activiteiten of relaties.
- Klachten
Tenminste een van de volgende kernsymptomen: emotionele labiliteit; woede of prikkelbaarheid; angst of spanning; depressieve stemming.
- Uitsluiting andere aandoening
De stoornis is niet slechts een verergering van de verschijnselen van een andere stoornis zoals depressie, paniekstoornis of een persoonlijkheidsstoornis. (Deze aandoeningen kunnen natuurlijk wel tegelijk optreden).
Klachten
Er bestaat een enorme verscheidenheid aan klachten en symptomen die in de literatuur worden toegeschreven aan PMS. De meest frequent optredende symptomen worden hieronder beschreven.
- Stoornissen van de stemming
Depressieve stemming, gevoel van hopeloosheid of zelfverwijt.
- Stoornissen van het gevoel
- Opvallende emotionele labiliteit
- Hardnekkige en opvallende woede of prikkelbaarheid
- Duidelijke angst, spanning of irritatie
- Lichamelijke klachten
- Slaapstoornissen
- Snel vermoeid of duidelijk tekort aan energie
- Opvallende verandering in eetlust: teveel eten of verlangen naar speciaal voedsel
- Overige lichamelijke klachten zoals: gevoelige of opgezette borsten, hoofdpijn, gewrichts- of spierpijnen, opgeblazen gevoel, gewichtstoename
- Overige klachten
- Afgenomen belangstelling in gebruikelijke bezigheden
- Subjectief gevoel van moeite met concentreren, vergeetachtig
Voorkomen
Circa 80% van de vrouwen hebben tenminste gedurende een bepaalde tijd van hun vruchtbare periode last van premenstruele klachten. Bij 3 tot 5% is er sprake van PMS, aangezien de klachten in ernstige mate met het werk, sociale activiteiten of relaties interfereren.
Geschat wordt dat 50 à 60% van de vrouwen met PMS ook andere lichamelijke of psychiatrische aandoeningen hebben.
Oorzaken
PMS komt niet voor bij vrouwen voor de menarche (begin van de menstruaties), na de menopauze (einde van de menstruaties) of zonder ovulatie (eisprong). Cyclische fluctuaties van hormonen uit de ovaria (eierstokken) worden wel verantwoordelijk gehouden voor veranderingen in overdracht van neurotransmitters, waardoor PMS ontstaat.
Twee weken voor de menstruatie is oestrogeenspiegel licht verhoogd en de progesteronspiegel is dan sterk verhoogd. Er is overigens geen verschil in deze spiegels tussen vrouwen met en vrouwen zonder PMS.
De cortisolspiegel (stresshormoon) is verlaagd bij vrouwen met een ernstige PMS. Dit lijkt echter meer gevolg dan oorzaak.
Differentiaal diagnose
Er zijn nogal wat andere aandoeningen die klachten kunnen geven die lijken op PMS:
- Psychiatrische stoornissen
Depressie, gegeneraliseerde angststoornis, paniekstoornis.
- Lichamelijke aandoeningen
Bloedarmoede, hypothyroïdie (te traag werkende schildklier), suikerziekte.
Therapie
Uitsluiten andere aandoening
- Psychiatrisch
Depressie, gegeneraliseerde angststoornis, paniekstoornis. - Lichamelijk
Bloedarmoede, hypothyroïdie (te traag werkende schildklier) en suikerziekte).
Veranderen levensstijl
Verminderen stress; conditietraining & fitness ; staken alcohol en cafeïne ; vetarm vegetarisch dieet
Medicijnen zonder recept verkrijgbaar
- Vitamine B6
Dosering tot 100 mg per dag - Calcium
Dosering 1000 mg per dag - Magnesium
Dosering 200 mg per dag - Naproxen
Dosering 550 mg (Naprosyne®, Femex®) tweemaal per dag - Teunisbloemolie
Dosering driemaal per dag 1000 mg, na het eten. De capsules moeten worden ingenomen drie dagen voor de klachten beginnen (voor de meeste vrouwen is dat ongeveer tien dagen voor de komende menstruatie) tot aan het begin van de menstruatie. Als de klachten na zo`n twee maanden duidelijk verbeteren, kun je proberen of je met minder toe kunt. Vaak is later een onderhoudsdosis van één of twee capsules per dag genoeg om vrijwel zonder klachten te leven. Teunisbloemolie bevat ongeveer 73% linolzuur, 9% gamma-linolzuur en 18% diverse andere vetzuren. Onverzadigde vetzuren zou effect hebben op de vorming prostaglandine, waardoor bepaalde effecten van prolactine zouden verminderen, hetgeen klachten bij PMS doet verminderen.
Medicijnen via arts
- Antidepressiva
Met SSRI's is het effect praktisch direct merkbaar, de doseringen zijn over het algemeen lager zijn dan bij depressies en behandeling is voldoende gedurende de luteale fase (ovulatie). Dat laatste is vastgesteld door onderzoekers voor citalopram en sertraline. Deze onderzoekers zijn overtuigd dat die intermitterende behandeling effectiever is dan continue behandeling. Het lijkt er op dat het om de serotonine heropnameremming gaat, want noradrenerg werkende antidepressiva zijn niet effectief.
clomipramine (Anafranil®) 25-75 mg per dag, 14 dagen voor menstruatie
fluoxetine (Prozac®)10 mg per dag
paroxetine (Seroxat®)10-30 mg per dag
sertraline (Zoloft®)50-150 mg per dag
- Anxiolytica
alprazolam (Xanax®) drie- à viermaal 0,25 mg per dag, 6 - 14 dagen voor menstruatie
buspiron (Buspar®) 25-60 mg per dag, 12 dagen voor menstruatie
- Progestagenen
Depo Provera (de "prikpil") om de 5 à 6 weken.
- Hypothalamushormoon
LH-RH (luteinzing hormone-releasing hormone) ook wel GnRH (gonadotropin-releasing
hormone) veroorzaakt een daling van de oestrogeenspiegel tot een niveau zoals voorkomt na de
menopauze.
Busereline neusspray 100 microgram per dag
Leuproreline depot 3.75 - 7.5 mg per maand
Verwijderen eierstokken en/of baarmoeder
Een radicale chirurgische ingreep, die niet geschikt is voor jonge vrouwen, maar wel leidt tot verminderen tot verdwijnen van de klachten.
Deel via