Verkoudheid

Inleiding

Het hele jaar door, maar vooral in de herfst- en winterperiode, zijn er enorm veel mensen verkouden. Het is één van de meest voorkomende gezondheidsklachten in ons land. Het is dus geen wonder dat er ontzettend veel middeltjes tegen deze kwaal op de markt zijn. Maar wat is nu echt effectief tegen verkoudheid?

Om deze vraag te beantwoorden, is het belangrijk te weten wat verkoudheid is en waardoor het wordt veroorzaakt. De neus neemt in de luchtweg een belangrijke plaats in. Het zorgt voor de reiniging van de lucht die op weg is naar de longen. Door de bouw van de neus is het mogelijk de hoeveelheid aangeboden lucht goed te reguleren. De ademhaling verloopt hierdoor optimaal. Als virussen en bacteriën in contact met het slijmvlies komen, dan worden ze meestal ter plekke onschadelijk gemaakt. Ze blijven aan de oppervlakte en worden door het trilhaarsysteem naar de keel afgevoerd. Vervolgens worden ze doorgeslikt. U wordt dan niet verkouden. Als deze microscopisch kleine beestjes wél doordringen in het slijmvlies, dan moet het afweermechanisme in actie komen. Het gevolg is een weefselreactie met slijmvlieszwelling en de afscheiding van vocht neemt toe. Normaal herstelt dit zich na een paar dagen weer. Dit noemen we verkoudheid.

Ongemak

Verkoudheid is dus een infectie van de neus, de neusbijholten en de keelholte en ontstaat meestal in zeer korte tijd. Zij kan veel ongemak veroorzaken: de neus zwelt dicht, de ogen worden rood doorlopen, de keel is ruw en pijnlijk en er ontstaat soms heesheid. Ook druk op het hoofd en hoofdpijn kunnen klachten zijn. Na een tijdje gaat ook de neus nog "lopen", ontstaan er niesbuien en moet je hoesten. Je voelt je gammel en je bent koortsig. Soms spreken we dan van griep. Maar die ziekte heeft meer verschijnselen, zoals pijn aan andere lichaamsdelen en hoge koorts.

De verwekkers van verkoudheid en griep zijn allebei virussen die zich in de cellen van het slijmvlies vermeerderen, maar het zijn verschillende soorten.

Rhinovirussen

De nogal goedaardige verkoudheidsvirussen zijn meestal rhinovirussen. "Rhino" slaat op neus. Denkt u hierbij maar aan het woord "rhinoceros" dat neushoorn betekent. Deze rhinovirussen beschadigen plaatselijk de slijmvliescellen waardoor de weerstand tegen allerlei onvermijdelijke binnendringende bacteriën en allergieën afneemt. Een gewone verkoudheid kan dan uitmonden in een bijholteontsteking, een bronchitis of een allergie. Gelukkig hebben de meeste mensen voldoende weerstand om na enkele dagen de virussen onschadelijk te maken. Kinderen daarentegen missen de eerste jaren vaak die weerstand, waardoor zij vaker en langer, soms voortdurend, verkouden zijn. Vooral als ze in de crèche of op school door contact met andere kinderen de virussen binnenkrijgen.

Voorkomen

Vaccins tegen verkoudheid zijn er niet. Daarvoor zijn er te veel verschillende soorten virussen. Er zijn bijvoorbeeld al meer dan 200 soorten rhinovirussen bekend. Het ontlopen van deze virussen is onmogelijk. Ze zitten overal en kunnen altijd de neus binnenkomen. Bijvoorbeeld via de ingeademde lucht, maar ook als u met uw handen een stoel beetpakt en vervolgens uw neus aanraakt. Of de virussen ook daadwerkelijk een verkoudheid veroorzaken, hangt af van uw weerstand.

Wel kunt u een verkoudheid voorkomen door het slijmvlies onbeschadigd te houden. Dit gebeurt als u de slijmlaag in tact houdt, zodat de slijmvliezen hun normale functie kunnen uitvoeren. Dit valt alleen niet mee. Als wij mensen iets voelen, zoals koude of verontreinigende lucht, hebben wij de aandrang hierop te reageren. Bijvoorbeeld door in onze neus te peuteren, onze neus te snuiten en door te sniffen. Dit noemen wij mechanische irritatie. Het is raadzaam dit niet of zo weinig mogelijk te doen. Onder normale omstandigheden slikt u per dag automatisch een halve liter snot door. Dat kleine beetje extra bij een verkoudheid kan daar nog wel bij. U hoeft dit dus niet te verwijderen. De neus flink ophalen biedt geen oplossing. U mag natuurlijk wel uw neus afvegen als er een druppel aanhangt. Een andere mogelijkheid om de slijmlaag in tact te houden, is het "gewoontehoesten" af te leren. Ook door hoesten ontstaan beschadigingen aan het slijmvlies en het longweefsel.

Huismiddeltjes

Als u, ondanks alle moeite, toch verkouden wordt, is het van groot belang dat u de weerstand van het lichaam zo goed mogelijk in stand houdt. Neem hiervoor voldoende rust. Een paar dagen vroeg naar bed doet vaak al wonderen. Daarnaast kunt u allerlei huismiddeltjes toepassen. Hiervan is helaas de werking vaak moeilijk aan te tonen. Wel is bekend dat hitte de groei van virussen doet afnemen. Stoombaden en de zogenaamde "rhinothermbehandeling" zijn hiervoor goede middelen.

Wees voorzichtig met neusdruppels. De neus wordt er wel open door, maar de poriën in het slijmvlies gaan ook openstaan. Hierdoor kunnen bacteriën gemakkelijker binnendringen. Het snotteren, hoe lastig ook, heeft het voordeel dat de grote stroom slijm de binnengedrongen virussen en bacteriën versneld afvoert. Een soort afweerreactie van het lichaam dus. Normaal gesproken gaat een verkoudheid vanzelf over. Alleen als de verkoudheid wordt overgenomen door een bacterie-infectie kunnen er allerlei aandoeningen ontstaan. Bijvoorbeeld bijholteontstekingen, bronchitis en longontsteking. Dit is het moment om de huisarts te bezoeken.