Deel via

Ik denk aan zelfmoord. Wat nu?

Gelukkig zijn, genieten van je oude dag, soms lijkt het wel alsof het voor iedereen vanzelfsprekend is. Maar dat is het niet, niet voor iedereen en niet altijd. Iedereen heeft wel eens een periode dat het wat minder gaat. Dat je weinig zin hebt om buiten te komen, niet weet wat te doen of twijfelt over de zin van het leven. En als je er dan al met iemand over durft praten, dan zeggen ze dat het wel over zal gaan. Maar soms duurt het langer dan je had gedacht, of zit het toch dieper en begint het je gedachten en je leven te beheersen. Soms komen er zelfs heel angstaanjagende, verwarrende of donkere gedachten in je op. Dan denk je dat het misschien beter zou zijn als je er niet meer bent, zou je liever dood willen zijn, er zelf een eind aan maken. Je denkt aan zelfmoord en je weet niet wat je met deze gedachten moet doen.

Komt deze situatie je bekend voor? Heb je zelf al zo’n periode doorgemaakt of ken je iemand in je omgeving waar het niet goed mee gaat? Zelfmoord en hoe je het kan voorkomen, bij jezelf en bij anderen, dat is waar deze pagina over gaat. We kijken eerst naar de feiten en cijfers over zelfdoding bij ouderen en vervolgens geven we enkele praktische handvaten om zelfmoord te voorkomen.

Feiten en cijfers

Zelfmoord komt relatief veel voor bij ouderen in Vlaanderen. Oudere mannen (75+) hebben in vergelijking met andere leeftijdsgroepen zelfs het hoogste risico om te overlijden door zelfdoding (zie onderstaande figuur).

Leeftijdsspecifieke sterftecijfers (per 100 000 inwoners) voor suïcide in Vlaanderen, volgens leeftijd en geslacht, 2013

Bron: sterftecertificaten alle overlijdens, Agentschap Zorg en Gezondheid, 2013

Belangrijke risicofactoren voor het ontwikkelen van zelfmoordgedachten zijn verlieservaringen en aanpassingsproblemen, bijvoorbeeld bij het overlijden van een partner, gezondheidsproblemen, pensioen of het verlies van de vertrouwde woonomgeving. Daarnaast spelen ook psychische problemen een rol. Dat zijn voornamelijk depressieve symptomen die minder snel herkend worden bij ouderen, omdat ze vaak toegeschreven worden aan de leeftijd of verward worden met ouderdomsverschijnselen.

Omgaan met zelfmoordgedachten

Signalen herkennen

Zelfmoordgedachten hebben vaak een impact op je gedrag. Wees dus alert voor veranderingen, zoals slecht slapen, minder onder de mensen komen, je niet kunnen concentreren, veel piekeren over zelfmoord, meer alcohol drinken of geen zin meer hebben in dingen die je anders wel leuk vindt.

Afleiding zoeken

Om te vermijden dat je begint te piekeren kan het soms helpen om je gedachten te proberen te verzetten. Bijvoorbeeld door een wandeling te maken, naar een film te kijken, een bad te nemen, te sporten of ontspanningsoefeningen te doen. Je kan ook met anderen dingen gaan doen zonder dat je hoeft te praten over je gevoelens. Bijvoorbeeld een terrasje doen met een oude klasgenoot of op bezoek gaan bij familie.

Erover praten

Alleen met je zelfmoordgedachten blijven zitten is geen goed idee. Hoewel het erg moeilijk kan lijken om met iemand te praten over zelfmoord, zal je merken dat dit oplucht en dat het kan helpen om terug wat grip te krijgen op je gedachten. Je kan praten met iemand uit je omgeving, zoals een vriend, familielid of (ex-)collega, maar je kan ook contact opnemen met de anonieme hulplijn Zelfmoordlijn 1813 of een professionele hulpverlener.

Online tools

Onderstaande online tools kunnen helpen bij het onder controle houden van je zelfmoordgedachten.

Zo kan een ‘safety plan’ of ‘veiligheidsplan’ bij je thuis steun geven op momenten waarop je in die mate overvallen wordt door zwarte gedachten dat je niet meer weet wat te doen. Op zo’n safety plan kan je terugvinden wat je tot rust kan brengen in een crisissituatie en wie je eventueel kan contacteren in geval van nood. Hier kan je gratis een safety plan opstellen en afdrukken.

BackUp is een mobiele app die verschillende tools bevat die je kunnen helpen om een crisis te overbruggen of een volgende crisis te voorkomen. Deze app is gratis te downloaden voor Apple en Android. Kijk hier voor meer info over BackUp.

Think Life is een gratis online zelfhulpcursus om te leren omgaan met zelfmoordgedachten. Het bestaat uit zes lessen die je op je eigen tempo, anoniem en zelfstandig kan volgen via internet. Klik hier voor meer informatie of om deel te nemen aan Think Life.

Anderen helpen

Signalen herkennen

Het oppikken van signalen is een eerste stap om zelfmoord bespreekbaar te maken en gepaste zorg op gang te brengen. Als je bezorgd bent om iemand, kunnen onderstaande signalen wijzen op de mogelijke aanwezigheid van zelfmoordgedachten bij die persoon.

Verbale boodschappen

  • “Ik ga er een einde aan maken.”
  • “Ik wil dood.”
  • “Het hoeft voor mij niet meer.”
  • “Het is beter als het gedaan is.”
  • “Ik zie het niet meer zitten.”
  • “Van mij zullen ze geen last meer hebben.”

Gedragsmatige signalen

  • Zich isoleren
  • Op zoek gaan naar methoden om zelfmoord te plegen
  • Verandering in gebruik van alcohol en/of medicatie
  • Slaapproblemen
  • Veel met de dood bezig zijn
  • Sterke gedragsveranderingen
  • Angst, hopeloosheid, boosheid, roekeloosheid

Erover praten

Als je signalen heb opgemerkt, durf dan te praten over de zelfmoordgedachten en het verlangen om te sterven. Zo kan je samen met de persoon in kwestie de ernst van de zelfmoorddreiging inschatten en toon je de ander dat je er wil zijn voor hem of haar. Door begripvol te luisteren en open over de zelfmoordgedachten te praten kan de ander meer inzicht krijgen in zijn of haar situatie en zal hij of zij zich beter begrepen voelen en misschien sneller de stap naar verdere hulp zetten.

Contact houden en omgeving betrekken

Sociale isolatie is een belangrijke risicofactor als het gaat om het werkelijk overgaan tot een zelfmoordpoging. Sociaal contact daarentegen heeft juist een grote beschermende werking. Het is dus goed om contact te houden met de persoon over wie je je zorgen maakt en regelmatig te vragen hoe het gaat en of hij of zij hulp nodig heeft. Je staat hier niet alleen voor. Betrek, in samenspraak met de ander, de omgeving van de persoon en probeer zo een netwerk rond de persoon op te bouwen.

Zoek hulp

Op lange termijn is enkel een gesprek met jou vaak onvoldoende om zelfdoding te voorkomen. Moedig de persoon aan om contact te zoeken met de Zelfmoordlijn of gespecialiseerde hulp wanneer je merkt dat hij of zij er zelf niet zal uit komen.

Vergeet bovendien niet om ook voor jezelf te zorgen. Doe niet meer dan wat je zelf aankan en zorg ervoor dat je zelf bij iemand terecht kan met je eigen vragen, je gevoelens van onmacht, ... . De Zelfmoordlijn staat ook voor jou klaar om je een luisterend oor te bieden en je vragen te beantwoorden.

Wil je meer weten over zelfmoord bij ouderen? Lees dan deze factsheet.

Vrijwilligerswerk

Heb je na het lezen van deze informatie zin om zelf de handen uit de mouwen te steken en wil je graag anderen helpen via telefoon, chat of e-mail? Dat kan! Stel je hier kandidaat om vrijwilliger te worden bij de Zelfmoordlijn. Een specifieke vooropleiding is niet nodig, je krijgt een uitgebreide opleiding vanuit het Centrum ter Preventie van Zelfdoding. De Zelfmoordlijn beantwoorden kan vanop locatie in Leuven of Brussel, maar ook van thuis uit.

Ook bij Werkgroep Verder, een organisatie die zich inzet voor nabestaanden na zelfdoding, kan je vrijwilligerswerk doen. Bijvoorbeeld deelnemen aan overleg, een gespreksgroep begeleiden, getuigenissen geven, mee evenementen organiseren of een infostand bemannen. Neem contact op met Werkgroep Verder voor meer informatie.

Klik hier voor meer info over het vrijwilligerswerk bij de Zelfmoordlijn en Werkgroep Verder.

Poll

De neuwe website van Seniorennet is intussen al enige tijd online. Vind je het....