Enkele weken geleden had ik het genoegen een interview af te nemen van Dirk De Wachter. De bekende psychiater zit niet verlegen om krasse uitspraken of boude meningen als het over zorg, welzijn en onze maatschappij gaat. En daar heeft hij alle reden toe. Vanuit zijn functie bij het Universitair Psychiatrisch Centrum van Kortenberg ervaart hij dagelijks de gevolgen van een vervreemde maatschappij en een ontspoord zorgbeleid.

Liefde is niet te koop

Die inzichten bundelde De Wachter in twee boeken: Borderline Times en Liefde, een onmogelijk verlangen?. Heel boeiende lectuur voor mensen die interesse hebben in psychologie en maatschappijfilosofie. Als kind van een geseculariseerde samenleving waren sommige stellingen voor mij wel even slikken. Maar als je dieper op de materie ingaat, kan je niet anders dan toegeven dat De Wachter gelijk heeft. Zijn uitspraak over God die uit de hemel is neergeschoten, verwijst naar het feit dat de traditionele zingeving van het geloof is afgebrokkeld. Niet dat De Wachter de mensen terug naar de kerk wil sturen. Maar hij poneert wel dat de huidige mens op zoek moet naar andere manieren om die zingeving in te vullen. Nu beantwoorden we de huidige maatschappelijke chaos met simpliciteit, terwijl de werkelijkheid net erg ingewikkeld geworden is. Zo bezorgen we onszelf een illusie van doorgedreven maakbaarheid. Met alle gevolgen van dien. De kerken zijn leeggelopen, maar de wachtzalen van psychiaters en psychologen puilen uit.

Zo lang de liefde niet gecommercialiseerd wordt, kunnen wij een zinvol bestaan leiden De remedie is volgens Dirk De Wachter even simpel als voor de hand liggend: de liefde. Zijn tweede boek Liefde, een onmogelijk verlangen? is dan ook een pamflet om de liefde in ere te herstellen. Liefde valt immers buiten de categorie van maakbaarheid. Het is een mysterieus gegeven dat men niet kan vatten. Voor sommigen zal dat best frustrerend zijn, maar dat maakt ze net zo mooi. Liefde valt niet te kopen of te organiseren. Het zou onrechtvaardig zijn mochten rijke mensen meer kans hebben op liefde en geluk dan armere. Zolang we deze elementaire basisgevoelens niet commercialiseren, kunnen we een zinvol leven leiden.

Nood aan warme, menselijke zorg

Dit kritische beeld over zingeving in onze huidige Westerse maatschappij is niet het enige pijnpunt dat De Wachter aanhaalt. Ook over de hedendaagse zorg maakt hij zich, met excuses voor de woordspeling, zorgen. De zorgverlening vervreemdt steeds meer. Ziekenhuizen en verzorgingsinstellingen zijn vaak grote industriële complexen geworden, waar patiënten gereduceerd worden tot een stuk vlees. Het menselijke ‘zijn’, toch hét cruciale element binnen de zorg, wordt vervlakt tot een louter lichamelijk verhaal. Bovendien komt de aandacht teveel op technologie te liggen, los van het menselijke aspect. Ook in deze stelling kan ik niet anders dan De Wachter gelijk geven…

Mensen die dagelijks bezig zijn met de zorg voor hun patiënten, die luisteren en aandacht schenken; dat zijn de echte heldenTijdens mijn interview herhaalde De Wachter meermaals de volgende gedachte: voor hem zijn de echte helden nog altijd de huisarts en de verzorgenden: mensen die dagelijks met zorg voor hun patiënten bezig zijn. Die er zijn voor de mensen die eenzaam en verdrietig thuis zitten. En geen nood hebben aan de laatste nieuwe snufjes, maar aan menselijke warmte en aandacht. Aan dokters die niet alleen pillen voorschrijven, maar ook kunnen luisteren, nadenken en loslaten.

Dirk De Wachter besloot ons gesprek met de mededeling dat hij een diepe bewondering koestert voor de medewerkers van Familiehulp. Omdat zij dagelijks hun uiterste best doen om als gewone mensen voor andere gewone mensen te zorgen. Daar ligt voor hem de basis van het menselijk samenleven en de oorsprong van zorgverlening. Het illustreert volgens hem ook het toenemende belang van de thuiszorg, met een nauwe relatie tussen patiënt en verzorgende. Een mooier compliment kon ik mij bij het afscheid niet inbeelden …