Tot de dood ons scheidt?

Een scheiding op latere leeftijd komt steeds vaker voor. De norm om hoe dan ook bij elkaar te blijven is niet meer zo uitgesproken. ‘Tot de dood ons scheidt’, komt meer en meer in het gedrang. De wetgeving heeft het ook makkelijker gemaakt om te scheiden, en vrouwen zijn onafhankelijker en zelfstandiger geworden.

Maar het gevoel dat zo’n stukgelopen relatie vaak teweeg brengt, heeft uiteraard niets met leeftijd te maken. Het ongeloof dat het je overkomt, het vertrouwen dat wordt bekrast, het achtergelaten worden, treurnis, kwaadheid, het gevoel van gedumpt te worden, niet goed genoeg meer zijn, nummer 1 af zijn.

Niet bij elkaar ‘voor de rest van de tijd’

We worden steeds ouder en ouder, en eigenlijk worden we pas op latere leeftijd ‘echt oud’. Omdat we langer leven, duurt ook de huwelijksrelatie langer.

Negatief geformuleerd klinkt het zo: langer leven is langer samen zijn, dus hoe langer een huwelijk duurt, hoe meer risico er is dat de relatie geen stand houdt.

Uiteraard kan je langer leven ook positief ervaren: langer leven betekent immers langer samen zijn, dus hoe langer een huwelijk duurt, hoe meer verweven partners met elkaar geraken en deugd hebben van de relatie.

Opvallend genoeg zijn er tal van koppels ouder dan 50 jaar die toch beslissen om niet bij elkaar te blijven ‘voor de rest van de tijd’. Ik hoor wel eens: ‘Statistisch heb ik nog 30 jaar leven voor de boeg. Ik stel me dan ook de vraag of ik nog eens 30 jaar bij mijn huidige partner wil blijven; het aantal jaren dat we getrouwd zijn’. Ze denken: ‘’t is nu of niet meer’. Je zou het kunnen vergelijken met ‘we zijn jong en we willen wel eens wat’.

Broer-zusrelatie

Het pensioen kan ervoor zorgen dat je relatie onder druk komt te staan omdat je weer constant samen bent Verscheidene koppels die naar mijn praktijk komen, hebben een broer-zusrelatie. Intimiteit is er niet meer, verstandhouding nog wel. Hoewel, het pensioen zorgt er vaak voor dat die verstandhouding, en de relatie, dan onder druk komt te staan. Koppels zitten dan als ’t ware weer op elkaars lip van ’s morgens vroeg tot ’s avonds laat. Wat een fijne nieuwe tijd samen zou kunnen zijn, krijgt een andere, onverwachte wending: een duidelijke communicatie ontbreekt, verwachtingen zijn verschillend, het gevoel van eindelijk tijd te hebben wordt dan ingevuld naar eigen plezier. Gelukkig is dat niet altijd het geval, maar de koppels die op latere leeftijd willen scheiden, halen dat vaak aan als reden van het spaak lopen van hun relatie.

Waarom scheiden koppels op latere leeftijd?

Scheidende koppels vertellen me vaak dat ze bij elkaar gebleven zijn tot de kinderen het huis uit gingen of de studies beëindigd hadden en op eigen benen zijn gaan staan. Daarna stellen ze vast dat er niet genoeg ‘cement’ meer is om nog bij elkaar te blijven.

Een vrouw vertelde tijdens een scheidingsbemiddeling het volgende:
‘We zijn 32 jaar getrouwd. Mijn man is nu 54 jaar en werd verliefd op een collega op het werk. Ik had nooit gedacht dat dit me zou overkomen. Ik was immers van mening dat onze relatie sterk (genoeg) was. Maar dat was fout gedacht. Ik herkende hem niet meer. Plots was wat we jaren samen hebben opgebouwd ondergeschikt aan zijn “nieuwe” toekomst. En hier sta ik dan: ik word door hem verlaten. Hij trekt in bij de veel jongere collega, 14 jaar jonger is ze en ze heeft nog drie puberende tieners in huis. Hij zal ’t geweten hebben, want ze wil nog een vierde kind. Ik ben benieuwd hoe lang hij het met een huilende baby uithoudt.'

Een onderzoek bij 50-plussers over scheidingen in Vlaanderen gaf inzicht in de belangrijkste redenen om te scheiden. Volgens de studie scoren de volgende drie redenen het hoogste: we zijn uit elkaar gegroeid, we pasten niet bij elkaar, tekort aan aandacht begrip en liefde.

Uit mijn eigen praktijk blijkt dat het vaak gaat over een gebrek aan communicatie, moeilijkheden met de opvoeding van de kinderen, de weg naar de carrière die de relatie verstikt, omgaan met geld en seksualiteit (andere verwachtingen en wensen, verschillende frequentie, geen onderwerp van gesprek).

Heel wat zaken worden met de mantel der liefde toegedekt: een soort diepvriespolitiekKoppels hebben het vaak lastig om kleine of grote meningsverschillen te bespreken. Zo worden heel wat zaken met de mantel der liefde toegedekt. Een soort van diepvriespolitiek noem ik dat, en dat wordt vlot (h)erkend door de partners. Een diepvries bewaart immers goed, je stopt daar alle onopgeloste moeilijkheden in. En die komen steevast tevoorschijn als het deksel wordt opgetild.

Met andere woorden: als bepaalde zaken waar het best wel eens wordt over gesproken, gewoon genegeerd worden, dan zorgt dat regelmatig voor spanningen. Worden al die zaken niet opgelost, dan leidt dat ertoe dat het koppel ofwel op de berg van het onuitgesprokene blijft zitten, met zo nu en dan een eruptie van de vulkaan, of dat het koppel de knoop doorhakt en beslist te scheiden.

Een goed sociaal vangnet is belangrijk om vereenzaming te voorkomen

Met een scheiding komen heel wat zaken in het gedrang.  Alles wat tot dan koppels met elkaar verbond, valt als losse stukken uit elkaar: het materiële wordt verdeeld, en soms kiezen de kinderen partij.

Een scheidend koppel laat heel wat achter: het huis wordt verkocht of wordt eigendom van één van beiden, de verdeelde inboedel, de helft van de gezamenlijke spaarcenten, de buurt waar je jaren hebt gewoond, gezamenlijke vrienden, het comfort dat werd opgebouwd, de tuin, het huisdier. Partners verliezen elkaar: hun echtgenoot, hun beste vriend/vriendin, hun vechtgenoot, hun bedgenoot, hun medestander, hun vluchtheuvel, hun toeverlaat, …

Voor partners die op latere leeftijd alleen komen te staan omdat hun partner besliste om de relatie te beëindigen, ligt eenzaamheid op de loer. Een goed sociaal vangnet kan dan veel doen, maar omwille van de scheiding is dat sociaal vangnet van gezamenlijke vrienden niet meer gewaarborgd. ‘Grijs’ scheiden wordt dan zwaarder, zo verwoordde een vrouw het eens:  ‘De nieuwe kandidaat-partner komt echt niet aan de deur aankloppen. Mannen zijn jagers naar ’t schijnt, wel, ik ben als prooi nog niet gevonden’.

Kiezen voor relatieherstel

Onlangs had ik een eerder gescheiden koppel op bezoek. De man was na 2 jaar scheiding tot het besef gekomen dat hij, in plaats van weg te gaan en de relatie na 33 jaar te beëindigen, beter al zijn energie had gestoken in het werken aan de relatie met zijn echtgenote. Samen hebben ze nu besloten, niet makkelijk, maar vastberaden, om terug op te nemen wat te vroeg was geëindigd. Geen alledaagse bemiddeling (die zijn er trouwens niet), maar ook die situaties komen voor in een praktijk van een bemiddelaar.

Dagelijks ‘genieten’ van het vertrouwen van mensen is een geschenk dat ik koester. Een geschenk dat me energie geeft om datgene te doen wat voor anderen soms zo moeilijk lijkt. Soms vragen ze me: ‘Eric, hoe hou je dat vol, elke dag die miserie en die problemen van anderen?’
Wel, dan zeg ik: ‘Ik ben op een positieve manier bezig met wat zich aandient, en ik help mensen samen op pad naar een nieuwe verstandhouding of naar de deur van de scheiding, met een overeenkomst die ze beiden hebben betracht. Mooi toch?’