Amelrik Pynnock

Het kasteel van Horst ken je waarschijnlijk het beste als de thuisbasis van De Rode Ridder, het stripfiguur van Willy Vandersteen. Wel, in de jaren 1300 werd het kasteel ook echt bewoond door ridders, namelijk de ridders van Horst, ook wel de heren van Rode genoemd. Ze leidden hun gebied met veel respect voor het land en de inwoners, en ook hun rol als leenheer namen zij perfect op zich. Niemand klaagde over hun beleid, wat hen een hoog aanzien opleverde bij andere belangrijke families. Zo konden ze onder andere op de vriendschap van de hertog van Aarschot rekenen. 

Eén van de heren van Rode was Amelrik Pynnock. Hij was, net als zijn voorgangers, een geliefd man, ook al had hij een ietwat moeilijkere persoonlijkheid. Zo was hij snel gepikeerd en kon hij erg argwanend uit de hoek komen. Bovendien liet hij graag merken dat hij de baas was, en duldde daarom weinig of geen streken. Hij huwde met een jonge en aantrekkelijke vrouw, niet wetende dat dit zijn ondergang zou betekenen.

De jonge barones was zeer geliefd bij het volk. Met haar zachte hand probeerde zij haar strenge gemaal zo veel mogelijk te kalmeren. Dat lukte haar enigszins, behalve als hij een slechte dag had. Dan kwam zijn opvliegende karakter opnieuw bovendrijven, en toonde hij voor niemand enig medeleven. Zo werd Amelrik snel jaloers als iemand naar zijn vrouw keek. Hoewel de jonge barones hem meermaals trouw zwoer, bleef die jaloezie hem parten spelen.

Op een dag werd in de bossen van de kasteelheer een jonge stroper op heterdaad betrapt. De jongeman werd naar het kasteel gebracht, waar hij voor Amelrik verscheen. De baron was weer eens in een kwade bui en veroordeelde de jongeman tot de galg. Terwijl hij zijn terechtstelling afwachtte, kreeg hij bezoek van de barones en de kapelaan. Daar vertelde de jongen dat hij op het punt stond te trouwen met zijn geliefde, en hij smeekte hen om hem vrij te krijgen. De barones en de kapelaan probeerden Amelrik met alle mogelijke middelen te overtuigen van de goedheid van de jongeman, waarop de kasteelheer uiteindelijk zwichtte en hem vrijliet.

Voor hij gedood werd, sprak de kapelaan een vloek uit over Amelrik. En zo ontstond de legende
van de SpookkarosEnkele dagen later trok het gezelschap op bezoek naar de hertog van Aarschot. Toen ze onderweg het bos doorreden, stootten ze op de huwelijksstoet van de jonge stroper en zijn geliefde. Deze laatste had het relaas van haar man gehoord en gooide uit dankbaarheid haar bloemenruiker naar de barones. Zij keek met een blik van verstandhouding naar de kapelaan en deed teken dat hij moest zwijgen. Dat ontging Amelrik echter niet en jaloers als hij was, zocht hij er meteen een complot achter. Over wat er dan precies gebeurd is, bestaan verschillende verhalen. Zo zou Amelrik volgens het ene verhaal de kapelaan onmiddellijk te lijf gegaan zijn om hem te doden met een dolk. Een ander gaat dat de baron wachtte tot het gezelschap terug in Horst was om dan de kapelaan te doden. Nog een ander verhaal vertelt dat er nog iets anders aan de hand was, namelijk dat Amelrik later te biecht ging bij de kapelaan omwille van zijn jaloezie jegens zijn vrouw. De kapelaan antwoordde echter dat hij hiervoor geen vergiffenis kon schenken, want dat Amelrik dat zelf moest zien op te lossen. Woedend om die reactie trok de kasteelheer zijn dolk en doodde hij de kapelaan in de kerk. Hoe het precies gegaan is, is dus niet zeker, maar over het vervolg is elk verhaal het eens: de kapelaan sprak een vloek uit over Amelrik. En op die vloek is net de hele legende gebaseerd.

De legende begint

Na de dood van de kapelaan nam het leven van Amelrik Pynnock een triestige wending. Opnieuw gaan de verhalen verschillende kanten uit, behalve over hetvolgende: de jonge barones werd gek en stierf enkele weken na het drama. Daarna zou Amelrik zich ofwel voor altijd opgesloten hebben in de slottoren om een eenzame dood te sterven, ofwel trok hij naar de slag bij Woeringen om er eervol te sneuvelen. Toen hij daar de dood niet vond, vertrok hij te voet op pelgrimstocht naar Rome, maar onderweg werd hij op mysterieuze wijze neergebliksemd.

Op welke manier Amelrik aan z’n eind kwam, blijft onduidelijk, maar zijn dood betekende wel het begin van de legende van de Spookkaros.

Op een avond was een man door de bossen van Horst aan het wandelen, toen hij opeens een felgroen lichtschijnsel vanuit de Lindendreef naar het kasteel van Horst zag trekken. Hoe dichterbij het licht kwam, hoe onbehaaglijker de man zich voelde. Hij wilde zich uit de voeten maken, maar kon zich niet meer bewegen. Hij hoorde het oorverdovende geluid van razende paarden en een loodzware karos. En inderdaad, een zwarte karos, getrokken door zes zwarte paarden, flitste hem voorbij.

De inwoners wisten dat hun oude kasteelheer hen geen kwaad wilde doenOok kasteelbewoners zouden rond diezelfde tijd een ‘spookachtig fenomeen’ hebben waargenomen dat ‘duidelijk niet aards was’. Opvallend is dat de inwoners aanvankelijk wel bang waren voor de karos (wat koets betekent), tot ze er later van overtuigd waren dat ze niets te vrezen hadden. Het was namelijk hun oude kasteelheer in de koets die hen geen kwaad wilde doen. Hij zou zelfs aan een van hen hebben toevertrouwd dat het door de vloek van de kapelaan was dat hij nooit meer rust zou hebben. Daarom kwam hij geregeld een kijkje nemen of alles nog in orde was in zijn oude woonplaats.

De legende leeft nog steeds

Die hele legende klinkt misschien nogal vergezocht, en het is mogelijk dat er ook heel wat van verzonnen werd. Toch zijn de beschrijvingen van hoe de karos telkens verscheen erg gelijklopend en zelfs akelig dezelfde: vanuit de oude drukkerij in het bos, over de Lindendreef tot op de binnenkoer van Horst. En dat is nog niet alles. Zelfs tot in de vorige eeuw bleef men de Spookkaros waarnemen. Tot diep in de jaren 1900 daagden er getuigen op die beweerden de karos te hebben zien rondvliegen in de lucht, zwevend boven het kasteel van Horst. Fantasie of werkelijkheid? Dat kan je pas echt zeggen als je het met je eigen ogen hebt gezien.

Eeuwen later is de Spookkaros in ieder geval nog steeds een bron voor verschillende volksverhalen in ons land. Zelfs nu nog spelen toneelgezelschappen het verhaal van Pynnock na, met het kasteel van Horst als achtergrond. Ook in de stripreeks De Rode Ridder speelt de legende op een gegeven moment de hoofdrol. Willy Vandersteen combineerde in het album De Spookkaros alle verschillende varianten tot één verhaal, maar laat de barones wel in leven. Samen met haar gemaal trok zij mee de karos in, waardoor ze voor altijd samen bleven.