SWUK-laureaat presenteert vol overgave zijn cd Gypsy in Gentse Miryzaal

Het Pianotrio Impression staat bij Klassiek Centraal al een poosje op de radar. Tijdens het honderdste OP STAPEL-concert verzorgde dit drietal mee de feestelijkheden en deed dat met gevoel, finesse en een flinke dosis inlevingsvermogen. Anderhalf jaar en enkele prijzen later werd het ensemble, met Dirk Vermeulen als hun coach aan het Koninklijk Conservatorium Brussel, door SWUK Vlaanderen als laureaat geselecteerd. Deze vzw ondersteunt veelbelovend muzikaal talent aan het begin van hun carrière. Anneleen Lenaerts, Stephanie Proot, Liebrecht Vanbeckevoort of ook nog Korneel Bernolet: allen kregen ze van SWUK een welgekomen duwtje in de rug. Daartoe behoort ook het realiseren van een cd, en dus trok het Pianotrio Impression enige tijd geleden met veel enthousiasme naar de Academiezaal in Sint-Truiden voor de opname van Gypsy, haar debuutalbum op het Nederlandse label Aliud Records. Uit het rijke repertoire distilleerden het strijkende zussenpaar Fien en Riet Van den Fonteyne en pianist Florestan Bataillie een programma met een duidelijk Slavische stempel. Bekende namen als Dvořák en Haydn – met zijn zogenoemde Zigeunertrio, diens populairste worp als vader van het genre waar het schijfje zijn naam aan ontleent – staan broederlijk naast minder vaak gespeeld werk van de Tsjechische componisten Martinů en Suk. Om deze nieuwe uitgave de nodige – jawel – luister bij te zetten, werd in de gezellige Miryzaal een releaseconcert georganiseerd. Een opvallend groot aantal toehoorders – waaronder familie, vrienden én de ex-leerkracht wiskunde van de Van den Fonteynes – vond op die manier zijn weg naar Gent voor deze heuglijke gebeurtenis.

Gedurfd lijfstuk

Na alle euforie en snedige stoerdoenerij werd er op het eind onverwacht gas teruggenomen, en dat leverde een bijzonder smaakvol moment van gratie opUiteraard kreeg het grote publiek deze namiddag een flinke proeve van wat het op plaat mocht verwachten. Het trio beet de spits af met Haydn en liet nogmaals horen waarom diens Gypsy-trio (ca. 1795) met recht en rede als een lijfstuk van het ensemble mag worden beschouwd. Net als tijdens het reeds vernoemde OP STAPEL-concert liet het Poco adagio, een ronduit hemelse romance, een sterk doorvoelde en bij momenten heerlijk zangerige indruk na. Er werd veel zorg besteed aan de fraseringen en de beide strijkers creëerden niet alleen breekbare schoonheid, maar durfden ook iets assertiever uit de hoek te komen. De hoekdelen werden dan weer gekenmerkt door schuwe speelsheid (Andante) en een pittig geaccentueerd en tegelijk helder gearticuleerd Rondo all’Ongarese (Presto). In de opmerkelijke variatiereeks waarmee het werk van start gaat, haakten de verschillende partijen gevat bij elkaar in. Het resultaat was een hecht klankbeeld met een zachtjes wiegende puls. De grootste verrassing zat hem evenwel in de zinderende en hoogst originele finale. Na alle euforie en snedige stoerdoenerij werd er op het eind onverwacht gas teruggenomen, en dat leverde een bijzonder smaakvol moment van gratie op. Het zijn gedurfde passages als deze waarvoor een mens naar de concertzaal komt en die een grote vertrouwdheid met de partituur verraden. Voeg daar nog het aanstekelijke spelplezier aan toe – onverbloemd, zoals bijvoorbeeld bleek uit de lach op het gezicht van celliste Riet – en we hebben zonet een topuitvoering meegemaakt die beslist naar meer deed verlangen.      

Na de opwindende folk-tunes van Haydn volgde het, eveneens driedelige, tweede pianotrio (1950/51) van veelschrijver Bohuslav Martinů. Deze man was allesbehalve wat je een modelstudent zou noemen. En aan het Praagse conservatorium werd hij zelfs geschorst omwille van zijn onverbeterlijke luiheid, zo vertelde de ‘sociale pianist’ Bataillie met veel flair tijdens een van zijn korte introducties. Het zou hem uiteindelijk niet echt deren, want Martinů liet een zeer omvangrijk oeuvre na, bestaande uit enkele honderden werken en tientallen stukken kamermuziek. Maar dat veel muziek schrijven nog geen garantie is voor succes in de concertzaal, dat weten jij en ik al sinds pakweg Schubert. En dat geldt helaas ook voor de composities van deze onvolprezen toondichter. Chapeau dus dat Pianotrio Impression op deze wijze een onbekend (en dus onbemind), maar daarom zeker niet minder boeiend werk op de voorgrond plaatst. Over hoe het drietal dat tijdens dit concert precies deed, valt wederom veel goeds te vertellen. Zo groeiden de mysterieus klinkende openingsmaten van de eerste beweging (Allegro moderato) tot een niettemin expliciet en soms spannend muzikaal vertoog uit. Met een exemplarisch engagement en veel wederzijdse begrip – de musici hadden zowel oor als oog voor elkaar – werd er bijwijlen op het scherpst van de snee samengespeeld. Beide buitendelen werden met een beklijvende energieke inzet en veel aandacht voor dynamiek doordesemd. Het contrasterende middendeel (Andante) overtuigde met een gevarieerde rijkdom aan timbres en een tempo dat raak werd getroffen. De toetsenist toonde zich eens fijnzinnig, dan weer krachtig, maar was hoe dan ook altijd attent in het klankweefsel aanwezig. In één woord: knap. Het capricieuze slot (Allegro) was het sein voor deze jonge spring-in-’t-velds om de remmen nog eens los te gooien, maar dan wel zonder de articulatie te verwaarlozen. ‘In dit speciale werk kunnen we lijf en leden kwijt en daarom spelen we het enorm graag’, klinkt het na afloop uit de mond van Bataillie. Quoted for truth, neemt u dat van mij aan.  

Hoop doet dansen

In de afsluitende polka (Allegro non tanto) wisselden intense passages en enkele meer bedaarde
maten elkaar zonder verpinken afNa alweer een kort inleidend woordje speelde het Pianotrio Impression vervolgens zijn laatste muzikale troefkaart uit: Dvořáks pianotrio in sol-klein (1876). Sieren diens twee latere trio’s, en dan nog vooral het beroemde Dumky-trio, regelmatig de pupiters, dan staat deze ingenieuze vierakter meer in de schaduw. Onterecht, zo konden de aanwezigen ervaren. Want zoals wel vaker schuwt de Boheemse slagerszoon in dit eerst nog melancholisch-mijmerend, maar later vooral hoopgevende werk de rasechte volksdans niet. En of de schwung er in de laatste twee delen wel degelijk inzat ... Het van bij aanvang bruisende scherzo (Presto) werd enkel door een zeer verzorgd, lichtjes hikkend en gracieus trio onderbroken. En in de afsluitende polka (Allegro non tanto) wisselden intense passages en enkele meer bedaarde maten elkaar zonder verpinken af. Toch werd het Largo als meest memorabele moment in mijn geheugen gegrift. De schitterende cantilene verhuisde vlot van instrument naar instrument en werd steeds opnieuw met veel stemming uitgewerkt. Hoe dat klonk? Eenvoudigweg prachtig. Het enige voorbehoud bij deze uitvoering zat hem in het uitgesponnen openingsdeel (Allegro moderato). Niet alle details van deze gecondenseerde beweging werden in de verf gezet. De muzikale texturen klonken soms te wollig. En de conversatie onder vrienden, zoals een pianotrio ook wel eens werd genoemd, mocht gerust nog iets meer ad rem gevoerd worden. Het hield het publiek weliswaar niet tegen om de musici – met recht en rede overigens – op een staande ovatie te trakteren.

Als vermeldenswaardig bedankje pakte Pianotrio Impression met een zelf gecomponeerde encore uit. De zwierige tango die Bataillie schreef, liet een heel ander, kundig opgebouwd klankidioom horen. Eentje dat met zijn markante stiltes ook een fijne dosis humor bezat. ‘We hebben bij deze opname niet alleen veel plezier beleefd, maar ook geprobeerd om ons de muziek echt eigen te maken’, getuigt een trotse Bataillie tijdens het korte interview na het concert. En dat willen we na deze prestatie niet alleen graag aannemen, maar ook nog eens in geschreven vorm bevestigen. Met een cd en een geweldige concertervaring rijker trok ik dus goedgeluimd huiswaarts. Dit drietal musiceerde vol overgave en liet eens te meer een solide indruk. Mooiere reclame voor een gloednieuwe opname kan een sympathiek ensemble als dit moeilijk maken.

PS: Heb je dit concert helaas moeten missen? Wel, geen nood, want op woensdag 18 mei is het Pianotrio Impression bij Euterpe in Kortrijk te gast. Dan staat onder meer het indrukwekkende eerste pianotrio van Franz Schubert op het programma. 

Coverfoto: Pianotrio Impression © Luc Monsaert, foto 1: ©Aliud Records, foto 2: Bohuslav Martinů (1890-1959) © Archive CMB Policka, foto 3: © Klassiek Centraal