Deel via

Reusachtige voedselverspilling terwijl massaal honger wordt geleden

May 2017
Nog steeds verdwijnt bij nagenoeg iedereen een gigantische hoeveelheid voedsel gewoon in de vuilnisbak, terwijl wereldwijd nog duizenden en duizenden mensen de hongerdood sterven. Maar liefst 88 miljoen ton voedsel wordt naar schatting elk jaar verspild in de EU. Het Europees Parlement wil dat hallucinante cijfer nu gehalveerd zien tegen 2030, een ambitieus plan dat volgens onze columnist Jan Schils een drastische ommekeer vereist.

Waarom geen luchtbrug?

De vraag die mij bij dit gigantische menselijke probleem al jarenlang bezighoudt is, waarom de rijke en zelfs iets minder rijke landen het niet kunnen waarmaken of (erger nog) niet bereid zijn om honderdduizenden mensen structureel van de hongerdood te redden. Er worden in de hele wereld samen honderden miljarden dollars en euro’s aan oorlogen en ander geweld besteed. Een deel daarvan zou genoeg zijn om de voedselproductie voorgoed te verbeteren in gebieden die steeds door hongersnood getroffen worden.

foodEn waarom zetten de rijke landen niet massaal een permanent operationele luchtbrug in om veel meer voedsel, medicijnen en andere hulpgoederen te bezorgen aan gebieden die door hongersnood en andere rampen getroffen zijn, waar ook ter wereld? Een dergelijk optreden zou immers een grote kans op slagen hebben, want die landen hebben er de vliegtuigcapaciteit, de financiële middelen en het benodigde personeel voor. Dat het niet op noodzakelijke schaal gebeurt, heeft vooral te maken met een gebrek aan politieke wil en het vermogen om zich in de rampspoed van andere mensen te verplaatsen. Dat is (wanneer je het tot de kern van de zaak terugbrengt) het gevolg van het alom heersende nationale en persoonlijke egoïsme, dat het leed van een ander of niet ziet of niet wil zien. En als er toch financiële bijdragen nodig zouden zijn naast die van de overheid en de hulporganisaties, is de eerste die daarvoor in aanmerking komt de supermachtige voedselindustrie.

'Beperkingen opheffen'

Ook het Europees Parlement (EP) is nu in actie gekomen en stelt een halvering van de voedselverspilling in de EU voor, die 88 miljoen ton per jaar bedraagt. Dat staat te lezen in een verslag van het Vlaams Instituut voor Land- en Tuinbouw (VILT), waaraan hieronder enkele bijzonderheden ontleend zijn.

Zo nam het EP zopas met een overweldigende meerderheid een resolutie aan waarin het de Europese Commissie (het dagelijks bestuur van de Unie) aanmaant om bestaande beperkingen op voedseldonaties op te heffen en om een einde te maken aan de verwarring tussen de aanduidingen ‘tenminste houdbaar tot’ en ‘te gebruiken tot’. Daarnaast wordt er voorgesteld een Europees jaar tegen voedselverspilling te organiseren. 

etenIn tegenstelling tot de situatie in verschillende ontwikkelingslanden, waar onder meer de wegeninfrastructuur en het gebrek aan gekoelde opslagruimte voor grote verliezen zorgt, wordt voedsel in Europa vooral verspild aan het einde van de keten, bij de distributie en consumptie, zo zegt het VILT-verslag. ‘Iedereen heeft een verantwoordelijkheid om dit aan te pakken’, zo staat dan weer in de resolutie van het EP. Daarin wordt voorts opgemerkt dat een gecoördineerd beleid op het terrein van etikettering, aansprakelijkheid en voorlichting nodig is, omdat de meeste consumenten niet de precieze betekenis kennen van de aanduidingen 'tenminste houdbaar tot' en 'te gebruiken tot'.

Ook de tekortkomingen van de huidige EU-wetgeving moeten worden aangepakt voor zover zij voedseldonaties in de weg staan. Het EP wil dat alle EU-lidstaten streven naar een vermindering van de voedselverspilling ten opzichte van 2014 met 30 procent tegen 2025 en met 50 procent tegen 2030. Volgens het verslag moet ook een wijziging van de btw-richtlijn hiertoe bijdragen, waarmee uitdrukkelijk toestemming wordt gegeven aan belastingvrijstellingen voor voedseldonaties. Het Europees Fonds voor de meest behoeftigen (FEAD) zou gebruikt moeten worden om het ophalen, vervoeren en distribueren van voedseldonaties te financieren.

België het slechtst na Nederland

De voedselverspilling in de EU wordt geschat op ongeveer 88 miljoen ton of 173 kg per hoofd van de bevolking per jaar. Om dat voedsel te produceren en daarna gewoon te verwerken als afval wordt er maar liefst 170 miljoen ton CO² uitgestoten en 261 miljoen ton aan natuurlijke hulpbronnen gebruikt. Met een voedselverspilling van 345 kg voedsel per persoon per jaar is België na Nederland trouwens de slechtste leerling van de klas in Europa. Slovenië daarentegen kent ‘slechts’ een voedselverspilling van 72 kg per persoon per jaar, al blijft dat cijfer choquerend als je weet dat wereldwijd 795 miljoen mensen honger lijden, zo merkt het VILT op.

Met een voedselverspilling van 345 kg voedsel per persoon per jaar is België na Nederland de slechtste leerling
van de klas in Europa

Jaarlijks gooit elke Belg circa 630 euro aan voedsel weg. Met dat geld zou een gezin heel wat meer kunnen doen! Het creëren van een échte circulaire economie en dus onder meer komaf maken met verspilling van voedsel, zal een gedragswijziging vergen van iedereen. De resolutie van het EP bevat enkele interessante aanbevelingen zoals de mogelijkheid om in heel Europa de btw af te schaffen voor voedselschenkingen, door supermarkten bijvoorbeeld. In België is dat sedert de invoering van het nultarief een succes. VILT: ‘Verder is het belangrijk dat we voldoende ambitieus zijn. Het voorstel van het EP is lovenswaardig maar het blijft maar een aanbeveling. Op termijn moet Europa durven te denken aan een echte verplichting.’ 

Goed voor klimaat

winkelHet terugdringen van de voedselverspilling zal de economische situatie van gezinnen verbeteren en ook bijdragen tot een beter klimaat’, zo tekent het VILT op uit de mond van Europarlementslid Hilde Vautmans. ‘Het is onwaarschijnlijk dat vandaag meer dan de helft (53 procent) van de voedselverspilling door de gezinnen gebeurt. We moeten in de eerste plaats consumenten duidelijkere informatie geven en hen bewustmaken over voedselveiligheid en voedselverspilling. Volgens de Eurobarometer zijn consumenten zich er wel van bewust dat ze zelf een rol spelen bij het tegengaan van voedselverspilling, alleen weten ze niet wat de oorzaken zijn en dus niet hoe ze het kunnen aanpakken. Een Europees jaar tegen voedselverspilling zou in dit kader een goed initiatief zijn.’ Ze kan niet langer aanvaarden dat voedseloverschotten zonder meer eindigen als voedselafval wanneer ze nog bruikbaar zijn voor menselijke voeding. Daarom zijn voedseldonaties zo belangrijk. Ze verminderen het voedselafval en helpen tegelijkertijd mensen in nood.

Vuist maken

Ook Europarlementslid Bart Staes van de groene fractie is volgens VILT tevreden: ‘Dit rapport vraagt terecht dat de Europese Unie de strijd tegen voedselverlies opdrijft. De Europese Rekenkamer gaf in een recent rapport al aan dat de Europese Commissie niet ambitieus genoeg is en dat er nood is aan een meer gecoördineerd beleid en bindende doelstellingen om het voedselverlies te verminderen. Reeds in dat jaar 2014 lag er zo’n actieplan klaar op Europees niveau, maar door allerlei lobby’s werd dat in de kiem gesmoord en nooit gepubliceerd.’ Staes meent dat de beleidsmakers een vuist moeten durven maken tegen de industriële landbouwlobby ‘die stelt dat alleen zij de wereld kunnen voeden en dat we meer voedsel moeten produceren’.

Aangezien de wereldbevolking volgens verschillende prognoses ook de komende decennia zal blijven stijgen, is de optie van de groene partijen om juist minder voedsel te gaan produceren, op zijn zachtst gezegd, wat naïef, lijkt mij. Het zou beter zijn om eens grondig en zonder belangenvermenging op internationale schaal te onderzoeken welk soort voedsel waar (in welke landen) en in welke hoeveelheid het best geproduceerd zou kunnen worden, rekening houdend met het milieu. Ik bedoel bijvoorbeeld grosso modo: tomaten, paprika’s, bepaalde mediterrane groenten- en fruitsoorten in het zuiden van Europa, bepaalde akkerbouwproducten als granen, aardappelen, suikerbieten en dergelijke in het westen en noorden van Europa. Daarvoor is echter een totale omslag noodzakelijk in het individuele en nationale denken, maar de bereidheid daartoe zal ongetwijfeld heel erg klein zijn. Welk land zou zijn nationale soevereiniteit op het gebied van voedsel en voedselproductie deels naar andere landen willen overdragen? In goede tijden zou dat misschien kunnen, maar wat gebeurt er bij misoogsten, natuurrampen of conflicten?  

Auteur: Jan Schils

21 reacties

karel2
Goed artikel, maar een oplossing is nog niet in zicht de lobby is een geldmonster dat moet worden aangepakt, wat misschien een begin kan zijn is de reclame van het teveel kopen: 2+1 gratis 3+1 gratis heb je soms zowiezo teveel, er moet inderdaad nog veel gebeuren.
23/05/17 11:52 REAGEER
VGGerrit
Niemand is verplicht om twee of drie stuks van iets te kopen om het gratis artikel dat hij niet nodig heeft te "krijgen" toch ?
En er is al evenmin een probleem met een gratis product dat lang houdbaar is. Tenzij we in de toekomst zo klein en dicht op elkaar zullen moeten gaan wonen, waar sommigen voor pleiten, dat je geen plaats hebt in huis voor een extra pak pasta.
23/05/17 14:07 REAGEER
Robifoto
Beste Jan, Weerom een artikel die, al is het "Godgeklaagd" , al eeuwen een probleem is... India-Bangladesh-Somalië-Afghanistan-Ethiopië-Congo enz. noem ze maar allemaal op... Mijn grootouders hadden het er al over en neen Mijnheer "Karel2" 2+1 of 3+1 maakt hier niet de verspilling uit!
Jan haalt het zo mooi woordelijk aan in de zinnen onder "Waarom".
De onwil van alle regeringen in de betere landen dat maakt het onderscheid. Aan schenkingen is niets te verdienen, groot kapitaal is egoïsme in de ware zin van het woord... het raakt hun koude kleren niet...dan toch maar weer een zoveelste commissie oprichten om dat alles eens op een rijtje te zetten... Jaren van bla bla bla, geldverspilling en vriendjespolitiek en weer eens aankloppen bij jan-met-de-pet, die zich blauw ergert aan de hoge piefen nutteloze uitgaven waar geen enkel resultaat zichtbaar van is en als alle zakken gevuld zijn staat een peloton andere graaiers op de uitkijk en slaat ons om de oren met zogenaamde goede voornemens en alles begint van vooraf aan.
Het is bij momenten om van te kotsen! Zie maar eens, na al die jaren in Tahiti klagen de hulpverleners nog alle dagen op de nodige steun, die uitblijft door onwil en/of bureaucratie. Het geld is al lang opgehaald en waarom wordt het versplintert in diverse groeperingen en niet doorgestuurd naar wie er behoefte aan heeft. Dat stuit tegen de borst.
Ach ja in mijn uitbundigheid zou ik de kern van de zaak vergeten..."voedselverspilling" ... Gaat het daarover? man man man wat zijn wij toch kortzichtig: Geld daar gaat het over niet? De honderden tonnen fruit die elk jaar wordt vernietigt om de prijzenmarkt stabiel te houden... hoe is het mogelijk?... klagen dat ik een aardappel teveel op mijn, bord had en weggooi?... kom op zeg, je reinste onzin ! Doe iets concreet en begin aan de bron! Geef de boeren wat meer ruggensteun zodat arbeid adelt en als er overproductie is stuur het naar de landen die er nood aan hebben... Weg de honger of leve de oorlog.........? aan dat laatste is meer te verdienen ! Al heeeeeeeeel lang geërgerd, en hou op met de pieren uit onze neus te halen heren politici, want eens raakt ook ons geduld op !
23/05/17 12:28 REAGEER
Gregory
Zaterdag nog meegemaakt op de B.B.Q.Wij zaten waar de afvalcontainers stonden.Tientallen saté's en niet ingebeten (lekkere) broodjes werden daarin gegooid.Ook de worsten en ander lekkers werd daarin gegooid.Hierbij maakte ik bij mezelf de opmerking:Waarom?Er is hongersnood in tientallen landen en hier staan ze er gewoon niet bij stil.Onbegrijpelijk.
23/05/17 12:55 REAGEER
VGGerrit
We worden gehersenspoeld met overdreven hygiënische aanbevelingen.
Zelfs als er een vlieg op onzen boterham landt zouden we hem al moeten weggooien.
Geen wonder dat men een B.B.Q. overschot niet meer DURFT te bewaren voor de dag nadien.
23/05/17 14:12 REAGEER
rudi65
Wil jij het daarheen brengen dan Gregory? Woon zelf in Mexico en zie hier dat men koffieplanten verstrekt,gratis,inclusief kunstmest en noodzakelijke bestrijdingsmiddelen.
Zie dat velen met grond om te planten alles trachten te verkopen omdat het gewoon beroepslammelingen zijn,ook mijn zwagers hier.
23/05/17 23:26 REAGEER
Cupido
DITO !!!
U neemt me de woorden uit de mond ! mooi verwoord !
25/05/17 15:36 REAGEER
Hugoo
Inderdaad, maar voorlopig is het nog vechten tegen de (georganiseerde) bierkaai... En ik vrees dat het zo blijft.
26/05/17 17:12 REAGEER
Gert
Het is mijns inziens een foute redenering om voedselverspilling en hongersnood aan elkaar te koppelen. Voedselverspilling heeft vele aspecten, één ervan is de subsidiëring van bijvoorbeeld de vlees- en zuivelproductie. Ik zie ook in mijn omgeving tal van verspilling, gewoon door foute keuzes, slechte organisatie en teveel te willen aanbieden. In supermarkten worden vaak te grote porties aangeboden, men zou dit kunnen verbeteren door fruit altijd per stuk of gewicht aan te beiden en bv. nooit voorverpakt per zes appels. Maar hongersnood is meestal niet het gevolg van een te kort aan voeding maar wel van politieke systemen en godsdienstwaanzin die lijden tot oorlogen en conflicten waardoor voedselproductie en verdeling onmogelijk wordt.
23/05/17 13:17 REAGEER
rudi65
Gert jij slaat de spijker op zijn kop.
23/05/17 23:18 REAGEER
dirknobels
Dat men al eens begint met de voorwaardenbom voedsel binnen te brengen of aan te biedenbin Europa.
Een banaan "moet"die kromming hebben en "mag" niet groter zijn dan dat..... En zo zijn er veel regeltjes.
23/05/17 14:32 REAGEER
aronjaco
Hongersnood en/of voedseltekort , wel dat is slechts op te lossen door de mensen zelf daar ter plaatse waar het probleem zich stelt . Waarom ? Wel omdat er in geen geval kan gerekend worden op solidariteit van al die anderen om de honger te bestrijden. Solidariteit houdt in dat individuen inzien dat het verdedigen of het verder helpen van andermans belangen uiteindelijk in het belang van het individu zelf is. Echter , wij met ons allen ( bijna) denken slechts aan eigen voordeel en het lot van die anderen kan ons helemaal niets schelen , tenzij om fondsen ( in vooral eigen belang dus ) te verwerven. Enkel solidariteit binnen de eigen groep , hier deze met voedseltekort, kan soelaas brengen. Dit veronderstelt dus een cultuur van gelijkheid van alle individuen die deel uitmaken van bewuste gemeenschap. Dat ltste kan nooit worden bereikt met te leunen op de steun van maatschappijen waar enkel het individu en zijn of haar vrijheden als belangrijkste streefdoel worden gehanteerd. Voorbeeld : zie je al iedereen binnen de individueel gestructureerde maatschappijen gezamenlijk weigeren nog peren of tomaten te eten ? Die producten kortweg , die het voorwerp zijn van uitermate grote verspilling , wegwerpartikelen , ten voordele van de producent . Geeft men die zaken gratis weg , wel dan blijft bedoeld individu, de producent , met lege handen. Neen dus , wegwerpen , vernietigen is de boodschap. Gewetensproblemen zijn daarbij niet aan de orde . Dus : wat men zelf doet , in een cultuur van solidariteit , dat doet men beter.
23/05/17 15:29 REAGEER
lodewijk1302
De eerste zin stoort mij enorm.
'Nog steeds verdwijnt bij nagenoeg iedereen een gigantische hoeveelheid voedsel gewoon in de vuilnisbak.'
Vooral het woord 'iedereen' En dat heeft mij niet aangespoord om het hele artikel te lezen.
Bij ons worden geen gigantische hoeveelheden weggegooid.
Dat er gigantische (?) hoeveelheden worden weggegooid zal ik niet ontkennen maar veralgemenen naar 'iedereen' vind ik fout.
23/05/17 20:00 REAGEER
geryanimo
Groot gelijk! ik kom uit een groot gezin, zeven kinderen (2 tweelingen) vader werd invalide, door zijn veel te harde werk met 2 jobs, om het gezin in leven te houden. en moeder die op den duur is ingestort. Als kinderen werkten wij reeds mee in het gezin vanaf onze eerste communie en als oudste werk ik reeds van mijn 14 jaar. Bij ons werd er geen eten weggegooid!
wij weten maar al te goed wat honger is! daarom hebben wij geleerd, om nooit eten weg te gooien. er bestaan manieren genoeg, om als er wat over is, dat te houden voor de volgende maaltijd. er bestaan voldoende conserveringsmiddelen. En als de sla (indien er over is) echt niet meer te eten valt, dan hebben wij nog altijd kippen, die op hun beurt dan weer eieren leggen.
als er te veel eieren gelegd worden en mijn vrouw weet echt niet meer wat ze zal bakken, dan kennen wij mensen genoeg om die eieren te geven.
men mag ook niet vergeten, dat er hier ook veel armoede en honger heerst, allen zijn veel mensen gewoon te trots, om dat toe te geven.
respect voor eenieder, die dit probleem helpt aan te pakken. (o.a. Poverello .) als iedereen zijn of haar duit in het zakje zou doen, dan denk ik dat er zelfs geen probleem of hongersnood zou heersen op deze wondermooie aarde!
Gery
23/05/17 23:40 REAGEER
rudi65
Koop alleen lang houdbare producten ruim in en alleen als ze in de aanbieding zijn.
Normaal bereid eten koop ik per keer en gooi er niets van weg.
Wie niet wil komt het de volgende dag weer tegen wat wil zeggen dat er dan alleen iets anders is voor degene die de dag ervoor normaal gegeten hebben.
Havermout die over de datum is eet ik nog minstens 1 maand zoniet langer,geloof niet in die houdbaarheids flauwekul en als het naar mijn gevoel normaal smaakt is het goed.
Wat eten betreft.... soep en verschillende andere dingen stinken als ze niet meer goed zijn. Er zijn ook een hoop gerechten dei de volgende dag beter smaken.
23/05/17 23:00 REAGEER
rudi65
O ja eten wat over is naar de andere kant van de wereld sturen (al gauw 10000 km)lijkt me toch ook erg overdreven.
23/05/17 23:04 REAGEER
Ik gooi zelden iets weg, sommige gerechten maak ik voor voor 2 dagen. Voedsel dat ik niet zoveel lust, daar de smaak mij niet bevalt, gaat naar mijn buurvrouw. Zij is 'n alleseter, en neemt alles graag aan. Niet dat zij 'n sukkel is, ze heeft 15 eigendommen. Ze gooit nooit iets weg, vandaar dat ze rijk is, en ik niet. Ik eet niets tegen mijn zin, liever minder en lekker dan ect. Idd de verpakkingen zijn soms te groot voor 'n alleenstaande, ik koop meestal in bulk. :))))) Nicky
24/05/17 03:50 REAGEER
Hugoo
Dit artikel, zoals dergelijke artikels gewoonlijk doen, suggereert weer eens dat hongersnood de schuld is van de (spilzuchtige) gewone, westerse man. Vergeet het maar !
De honger in de wereld heeft een twintigtal oorzaken. GEBREK AAN VOEDSEL is NIET één daarvan.. Men kan zelfs stellen dat het een georganiseerde toestand is.
DAAROM zijn de bananen krom...
24/05/17 16:28 REAGEER
yolanded
Mijn man en ik gooien enkel wat harde korstjes brood voor de vogels in de tuin. Voor de rest kan ik zeggen dat wij praktisch nooit iets moeten weg gooien. Ik begrijp echt niet waarom er zoveel voedsel verspilling is. We zijn blij als we in een warenhuis een 2 plus 1 gratis is (of een andere aanbieding)., krijgen want het leven is al duur genoeg. We letten bij het kopen heel goed op en dus vooral naar het gewicht. Er zijn zoveel mogelijkheden qua gewicht en we kopen enkel voedingswaren (vooral dus vlees en vis) aan die gepast zijn voor één of eventueel twee maaltijden. Is dat niet mogelijk, dan kopen we een ander voedingsmiddel dat qua gewicht wél past. We kijken ook heel goed naar de houdbaarheidsdatum. Het meest spijtige is echter niet wat de consument weg gooit, maar vooral wat de warenhuizen in de afvalcontainer gooien. Dat diegene die daar iets uit haalt wat nog (eventueel net! ) eetbaar is zou niet mogen gestraft worden. Maar hygiëne is in dit geval wél het grootste gevaar. Vraag de warenhuizen (en ook de gewone winkel) om de overschotten of wat nog juist iets over tijd is aan één of andere instelling te geven. Wat dikwijls in promotie staat is een product dat nog net dezelfde dag of kort daarna nog mag verkocht worden. Is het dezelfde dag nog aanwezig en dus net op het nippertje! (één dag ouder geeft wellicht geen enkel probleem), plaats als winkel of warenhuis die producten na sluitingstijd in een speciaal daarvoor bedoelde koelkast buiten! Wat die avond of nacht niet opgehaald is, dan moet het inderdaad in een af te sluiten container..
25/05/17 12:49 REAGEER
Julieke
Yolanded,

Een goed alternatief maar ik denk dat het hier in België niet mag, De warenhuizen MOETEN alles in containers dumpen. (voor de veiligheid).
Ikzelf maak "eenpan" gerechten daar is NOOIT iets over.
26/05/17 11:54 REAGEER
Jeffrem12345678
BIj ons tegenover is een supermarkt en alle brood van een dag wordt zomaar weg gegooid, gebakjes franse broden alles in zakken en weg. Alleen God weet hoeveel voesel er elk dag in grootwaren huizen wordt weg gegooid.Dit noem ik echt verspilling
21/06/17 01:11 REAGEER

Login Registreer

Jan Schils

Columnist
Columnist
Column Jan Schils
Week- en dagbladjournalist Jan Schils bericht en duidt al 30 jaar de Europese en Belgische economie en financiën. Onder meer voor transport, energie en milieu.

Meer artikels van Jan Schils

Recente Artikels

Gerelateerde Artikels