Veelvoorkomende misverstanden

Misverstand 1: Successieplanning is enkel weggelegd voor mensen met een groot vermogen

Wat mensen vaak vergeten, is dat je successie plannen, hoe groot of klein je vermogen ook is, niet enkel gaat over de verdeling ervan. Ook wie een deel van je vermogen krijgt, is van belang.

Wie van jou zal erven, is wettelijk vastgelegd volgens het systeem van de ‘wettelijke devolutie’. In de eerste plaats erven je kinderen. Heb je geen kinderen, dan erven je broers of zussen, vervolgens je ouders … Soms hebben mensen echter geen contact meer met broers, zussen, ouders of noem maar op. Dankzij successieplanning kan je in dat geval die wettelijke volgorde doorbreken door bijvoorbeeld een testament op te stellen. Zo kies je zelf wie een deel van jouw vermogen zal erven, op voorwaarde dat het testament zowel formeel als inhoudelijk in overeenstemming is met de wet. 

Misverstand 2: Successieplanning is iets waar je bij moet stilstaan op een oudere leeftijd

Erfrecht is iets waarmee je in iedere belangrijke fase in je leven rekening moet houden, zelfs al ben je niet meteen van plan je successie te regelen. Iedere belangrijke stap die je neemt, zoals trouwen, een huis kopen, een bedrijf opstarten, aan kinderen beginnen …, heeft bepaalde gevolgen voor je vermogen en de manier waarop het verdeeld zal worden. Een gezamenlijke aankoop van een huis bijvoorbeeld is méér dan een nieuwe woning delen: het is een stukje vermogen en een financiële bescherming voor je partner. Het bedrijf dat je opstart, heeft méér dan enkel patrimoniale gevolgen voor jou: het betreft ook het vermogen van je echtgeno(o)t(e). Wettelijk samenwonen is méér dan een gezamenlijke fiscale aangifte doen: het is ook de toekenning van een erfrecht, namelijk het vruchtgebruik van de gezinswoning.

Misverstand 3: Successieplanning gaat over wat op mijn rekening staat

Successieplanning gaat enkel over geld en aandelen? Helemaal niet. Je vermogen kan immers ook bestaan uit een woning, een kleine familiale onderneming, of bepaalde goederen die je nauw aan het hart liggen. Ook over die zaken kan je beslissingen nemen. Familiale ondernemingen kunnen in Vlaanderen, onder bepaalde voorwaarden, voordelig geërfd worden en zelfs belastingvrij geschonken worden.

Via successieplanning kan je ook beslissingen nemen over een woning, onderneming of bepaalde goederen.De gezinswoning is voor de meeste mensen een belangrijk, zo niet het belangrijkste, bestanddeel van hun vermogen. Weet dat ‘de gezinswoning’ in het erfrecht onderworpen is aan speciale regels. Zo zal de getrouwde partner altijd recht hebben op het vruchtgebruik van de gezinswoning. De wettelijk samenwonende partner in principe ook, maar dat recht kan hem of haar via testament ontnomen worden. Bovendien worden er op de gezinswoning, zowel in Vlaanderen als in Brussel, sinds een aantal jaren géén successierechten meer geheven.

Successieplanning heeft trouwens niet altijd te maken met patrimoniale wensen. Zo kan je in een testament ook bepaalde wensen over je uitvaart opnemen. Ben je bang dat je later niet meer in staat zal zijn om je vermogen te beheren, dan kan je bij de notaris een ‘zorgvolmacht’ opstellen. Met een zorgvolmacht kan je personen aanwijzen die bepaalde beslissingen mogen nemen in verband met je goederen en je vermogen, voor het geval jij dat niet meer zou kunnen.

Misverstand 4: Successieplanning laat mij toe om eender welke beslissing te nemen omtrent mijn vermogen

Successieplanning laat mensen de vrijheid om bepaalde keuzes te maken over de bestemming van hun vermogen na hun overlijden. Daar zijn echter beperkingen aan. Op de eerste plaats genieten sommige familieleden van een bepaalde reserve, zoals de kinderen (en op dit moment nog soms zelfs de ouders, maar dat verandert vanaf september 2018). Je kan dus maar vrij beschikken over een bepaald deel van je erfenis. Dat beschikbaar deel is nu afhankelijk van het aantal kinderen dat je hebt, maar vanaf september 2018 zal het beschikbaar deel hoe dan ook de helft bedragen, ongeacht het aantal kinderen dat je hebt. Bij een schenking of het opstellen van een testament zal je daar altijd rekening mee moeten houden. De regels over de reserve en het beschikbaar deel zijn ingewikkeld. De notaris zal je meer advies kunnen geven over wat kan en wat niet.  

Weet bovendien dat je in de huidige stand van de wetgeving niet op eigen houtje overeenkomsten kan opstellen over de verdeling van je vermogen na je overlijden. Vanaf 1 september 2018 zal dat wel mogelijk zijn, dan wel onder strikte voorwaarden.

Misverstand 5: Successieplanning zal mij veel geld kosten

Successieplanning is een kleine investering die heel wat voordelen opbrengt: gemoedsrust voor jezelf, minder kans op conflicten in je familie en een fiscale besparing voor je erfgenamen.

Je nalatenschap goed voorbereiden, is een cadeau voor je erfgenamen.Zo doen veel mensen een schenking om hun kinderen een financieel duwtje in de rug te geven wanneer zij het geld het meeste nodig hebben. Op die manier behoeden ze hun kinderen ook van de fiscale kater bij het betalen van successierechten.

Nieuwe erfrechtelijke regels vanaf september 2018

Wat moet je weten over de hervorming van het erfrecht?

Bron: notaris.be