Heksen, blijf weg!

In onze contreien is deze gewoonte misschien minder bekend, maar in de Angelsaksische wereld was het een middeleeuwse traditie. Zo rekende men er op de onschuld van een kind om heksen buiten te houden. Of in dit geval: op een kinderschoentje. Mensen plaatsten zo’n schoentje namelijk vlak tegenover een open haard en hoopten er zo voor te zorgen dat heksen wegbleven uit hun woning.

Midwinterhoorn

De midwinterzonnewende is het moment in het jaar waarop de zon het verst staat van het noordelijk halfrond. De dag is op dat moment het kortst. In oude tijden hadden de Germanen de gewoonte om tijdens de midwinterzonnewende op een speciale hoorn te blazen: de midwinterhoorn. Ze deden dat omdat volgens hun geloof de oppergod Odin zo’n hoorn gebruikte om de jacht te openen op de monsterlijke wolf Fenrir. Die at namelijk elk jaar de zon op waardoor het maandenlang donker bleef. Wanneer Odin de wolf wist te verjagen, kwam de zon terug tevoorschijn.

Met de hoorn opende de oppergod Odin de jacht op de wolf die de zon had opgegeten.Op verschillende plaatsen in Nederland wordt deze traditie nog steeds in stand gehouden en kan je deelnemen aan speciale wandelingen. Daarnaast werd de hoorn nog een tijdlang gebruikt om een heel andere reden. Smokkelaars aan de grens bliezen erop wanneer ze te weten kwamen dat de politie hen op de kade stond op te wachten. Zo waarschuwden ze andere smokkelaars dat ze weg moesten blijven. In Duitsland werd hij nog lange tijd door de boeren gebruikt om te laten weten dat er een belangrijke bijeenkomst stond te gebeuren. Het kan ook zijn dat dat bij ons in Vlaanderen het geval was.

Meiboom

Al in de oudheid danste men rond een meiboom, een versierde paal of boom, om ervoor te zorgen dat het een vruchtbaar jaar zou worden voor akkers, vee en mensen. Tot op vandaag is dit ook in ons land een jaarlijkse traditie, al wordt er nu toch met een meer folkloristische blik naar gekeken. In Hasselt vindt de meiboomplanting steevast plaats op 1 mei, een traditie die zeker al van de 16^de eeuw dateert. In Brussel en Leuven wordt de meiboom pas in augustus geplant. Tussen deze steden is er dan ook al eeuwenlang een twist aan de gang over wie er nu de ‘echte meiboom’ in zijn bezit heeft.

Paasvuur

In bepaalde delen van Europa is er de traditie om op Pasen of paasmaandag een heus paasvuur te ontsteken. Of dat veel met Pasen zelf te maken heeft, is maar zeer de vraag. De eerste vernoeming dateert van 1559, maar er gaan geruchten de ronde dat deze gewoonte al van voorchristelijke tijden stamt. Sommige bronnen zeggen zelfs dat het vuur de crematie van Julius Caesar symboliseert, al is hierover nergens officieel iets vermeld.

Wat de oorsprong ook is, de traditie is al eeuwenlang dezelfde. Men steekt een groot vuur aan, waarna er mensen door springen of door geleid worden. Daarna dansen ze rond het grote vuur. Soms wordt er ook vee door het vuur geleid. Volgens sommigen zou dat vuur vruchtbaarheid brengen. Soms wordt er zelfs een pop verbrand, die zou dan verwijzen naar Judas Iskariot, de apostel die Jezus had verraden voor een dertig zilverlingen. Anderen zeggen dan weer dat de pop Jezus zelf voorstelt.

Deze traditie is in ons land niet gekend, maar in bepaalde delen van Nederland is dat wel het geval. Steden als Drenthe en Groningen ontsteken bijvoorbeeld elk jaar een paasvuur en ook in Friesland en Noord-Brabant keert deze traditie telkens terug. De Kerk heeft het paasvuur in de meeste landen omgevormd tot het ontsteken van de paaskaars.

Munten gooien in de fontein

Zowat overal ter wereld gooien mensen muntjes in fonteinen. Maar waarom? Wat zit er achter die gewoonte? Sommige mensen, toeristen bijvoorbeeld, doen dat allicht omdat anderen het doen, maar ooit had deze handeling wel een veel diepere betekenis. Zo dacht men dat een muntje in de fontein gooien, geluk zou brengen. Vooral de bekendste fontein van Europa, de Trevifontein in Rome, kent een speciale mythe. Om te beginnen is het al belangrijk dat je met je rechterhand over je linkerschouder het muntje in de fontein gooit. Je staat dus met je rug naar de fontein. Daarbij sluit je ook je ogen. Als je één muntje gooit, zal je terugkeren naar Rome. Twee muntjes zorgen ervoor dat je je grote liefde vindt in de ‘Eeuwige Stad’. En drie muntjes? Die zouden leiden tot een huwelijk of een scheiding.

Als je twee muntjes in de Trevifontein gooit, zal je je grote liefde vinden in de 'Eeuwige Stad'.Geloven veel mensen in deze verhalen? Wie weet. Maar dat er veel muntjes in de fontein worden gegooid, staat buiten kijf. In 2016 haalde men bijvoorbeeld voor 1,4 miljoen euro aan muntjes uit de fontein.

Bever

Ook dieren maken deel uit van oude folklore. Wie een wandeling maakt in dierenpark Planckendael, leest bijvoorbeeld op enkele informatieborden dat er vroeger op de bever werd gejaagd omwille van een hormoon genaamd ‘bevergeil’. Dat zou een boost geven aan het seksleven en mannen aantrekkelijker maken. Vroeger dacht men echter dat de stof zich in de teelballen van de bever bevond en daarom moest het beestje er regelmatig aan geloven. Later kwam men er gelukkig achter dat dat niet het geval is. De stof wordt nog gebruikt in de parfumindustrie en is zelfs een smaakstof voor ijs.

Ken jij nog andere oude gebruiken van in ons land of elders? Deel ze hieronder!