Wat is volatiliteit?

Als het over beleggen gaat, valt al snel het woord ‘risico’. Dat heeft meteen wat nuance nodig, want in een context van beleggen gaat het hier dan niet over de kans alles te verliezen. De correcte term in deze context is eigenlijk ‘volatiliteit’. Dat is het financiële jargon voor de mate waarin de koersen schommelen. Om een beeld te krijgen van die volatiliteit, of de beweeglijkheid van een belegging, worden er metingen uitgevoerd via ‘de standaarddeviatie van rendementen’.

Het grootste gevaar: permanent verlies van kapitaal

Meteen een hele boterham vakjargon op je bord. Al te vaak ontstaan er misverstanden over risico’s: het schommelen van de koersen is namelijk niet het grootste gevaar voor de belegger. Wat dan wel? Een permanent verlies van kapitaal waarbij het complete vermogen van de belegger effectief helemaal weg is.

Is er dan ook nog een ander soort verlies van kapitaal?

Jawel. Een tijdelijk verlies van kapitaal als gevolg van de toenemende volatiliteit. Als de koers van je aandeel daalt, loop je dus het risico om kapitaal te verliezen, maar je bent je kapitaal daarom niet voorgoed kwijt. Er bestaat steeds een mogelijkheid dat de koers opnieuw de hoogte inschiet zodat je aandeel weer meer waard is en je kapitaal dus opnieuw stijgt. De realiteit is iets minder mooi: er moeten erg hoge rendementen gemaakt worden om het ongerealiseerde verlies weer goed te maken. Onderstaande tabel geeft een overzicht.

Bij een verlies van 50 procent moet een belegger 100 procent rendement realiseren om terug het startkapitaal te behalen. Bij dalingen van meer dan 50 procent loopt het benodigde rendement stevig op totdat er geen weg meer terug is en er een verlies van 100 procent geleden wordt.

Volatiliteit als kans?

De schommelingen van de aandelen kunnen dus leiden tot een permanent verlies van kapitaal. Maar ze kunnen ook kansen bieden voor beleggers. Als een aandeel plots fors in elkaar zakt, is de algemene perceptie bij beleggers vaak dat het risico is toegenomen. Uiteraard is er steeds een oorzaak voor die plotse daling, maar beleggers hebben vaak de neiging om zo’n daling te gaan uitvergroten waardoor ze schrik krijgen. In een paniekreactie verkopen ze de effecten zodat ze er toch nog een beetje geld aan overhouden.

Benjamin Graham, de grondlegger van het waardebeleggen, vergelijkt de aandelenmarkt met een manisch depressieve persoon. In zijn boek ‘The Intelligent Investor’ heeft hij het over ‘Mister Market’, met een gemoedstoestand die heen en weer zwengelt tussen sterk positief en uiterst negatief. De extreme situaties die kunnen ontstaan, gaan gepaard met irrationaliteit bij beleggers. In het geval van een pessimistische gemoedstoestand is het juist de irrationaliteit bij beleggers, die koopkansen biedt op langere termijn.

Profiteer van volatiliteit maar verlies het echte risico niet uit het oog

‘Het zijn de fluctuaties die zorgen voor koopjes op de aandelenmarkt. Maar de onzekerheid die gepaard gaat met fluctuaties weerhoudt beleggers ervan om te profiteren van de situatie’, zo stelt Maynard Keynes, één van de grootste economen ooit.

‘Net voordat er een grote crisis aanbreekt, bevindt de volatiliteit zich op een laag niveau. Als de volatiliteit omhoog schiet, is het het beste moment om in te stappen’, dat dokterde econoom James Montier uit.

Onderstaande grafiek laat de historische volatiliteit zien. Je kan zien dat de volatiliteit in 2007 op een laag niveau stond. Achteraf bleek dat 2007 een slecht jaar was om in te stappen. In 2009 piekte de volatiliteit en dat bleek dan weer het beste instapmoment van het afgelopen decennium te zijn. In 2018 zagen we meerdere uitschieters als het gaat om de marktvolatiliteit. Hoewel de beurs toen even op zijn kop stond, hoeft het dus niet allemaal zo dramatisch te zijn.

Massaal goedkope aandelen kopen?

Moeten beleggers dan massaal de goedkoop ogende aandelen in hun portefeuille opnemen? Het belangrijkste is dat de belegger eerst zijn huiswerk maakt en geen kat in een zak koopt. Ga eerst op zoek naar de reden van de lage prijs van de aandelen. Zorg dat je meteen ook een katalysator kan identificeren die de onderwaardering van de aandelen ongedaan kan maken. Want ook al is het aandeel erg goedkoop, ook dan kan het nog voor honderd procent in waarde dalen. En dan zijn we opnieuw bij af: het permanente verlies van kapitaal.

Niets missen van SeniorenNet? Volg ons op Facebook en schrijf je gratis in voor onze digitale nieuwsbrief, SenNet Magazine!