Gluten, wa’s da?

Gluten zijn een soort eiwitten en zitten van nature in tarwe, rogge, gerst, spelt en kamut. Dat wil zeggen dat alle voedingsmiddelen die gemaakt zijn met die graansoorten ook gluten bevatten. Denk maar aan standaard brood, pizzadeeg, pasta, koekjes, cake, taart en crackers. Haver is normaal glutenvrij maar het kan wel gluten bevatten door kruisbesmetting.

Glutenintolerantie versus glutenallergie

Belangrijk om te weten: er is een verschil tussen glutenintolerantie en glutenallergie, ook wel coeliakie. Mensen met coeliakie mogen gewoonweg geen gluten eten, hun hele leven niet. Coeliakie is een auto-immuunziekte waarbij het lichaam verkeerd op gluten reageert.

Mensen die glutenintolerant zijn, verteren gluten niet goed maar ze mogen het wel eten. Eten ze gluten, ervaren ze al snel een aantal ongemakken die verschillen van persoon tot persoon. De ene is vermoeid, een andere krijgt huiduitslag en nog iemand anders krijgt darmproblemen en ontstekingen op verschillende plaatsen in het lichaam.

Er zijn nu vier keer meer mensen die glutenintolerant zijn dan vijftig jaar geleden.

Glutenintolerantie, een hype?

Een vraag die dikwijls gesteld wordt als het over glutenintolerantie gaat: Waarom hebben er vandaag zoveel mensen last van en dertig jaar geleden niet? Is het allemaal niet wat overdreven?

Nee. Er is wel degelijk een verklaring voor. De voedingsindustrie heeft het voordeel van gluten ontdekt waardoor er vandaag veel meer gluten worden toegevoegd aan tarwe. Zo kunnen onder andere brood, koekjes en cake op een goedkope manier verstevigd worden. Gluten zijn dan wel natuurlijk, maar het effect van de overdaad aan gluten in onze voeding is duidelijk te merken: steeds meer mensen worden glutenintolerant. Wist je trouwens dat er vandaag vier keer meer mensen met coeliakie zijn dan vijftig jaar geleden?

Het verhaal van Hanne:
‘Sinds ik geen gluten meer eet, ben ik minder ziek’

Hanne (29) ontdekte drie jaar geleden dat haar lichaam niet goed gluten kan verdragen. ‘Ik had eigenlijk al lang last van verschillende kleine kwaaltjes. Zo heb ik steeds uitslag op mijn bovenarmen, ik heb regelmatig ontstekingen op de tanden en ik ben snel vermoeid. Geen onoverkomelijke problemen: iedereen is wel eens ziek of moe dus ik stond er aanvankelijk niet bij stil. Ik ging wel eens naar de dokter en die schreef me dan lapmiddeltjes voor. Tot ik bij een alternatieve dokter ging aankloppen, eerder toevallig, gewoon omdat ik me fitter wilde voelen. Die deed enkele bloedtesten en onderzocht het effect als hij gluten rechtstreeks op mijn tong legde. Toen bleek dat mijn lichaam gluten niet goed kan verdragen.’

‘Ik besliste om de raad van die dokter te volgen. Niet omdat ik er zo hard in geloofde, wel omdat ik het maar eens kon proberen. Waarom ook niet? Het was wel een grote aanpassing. Ik moest brood en pasta schrappen van het menu en ook pizza, koekjes en bier waren niet meer voor mij. Bij alles wat ik in de supermarkt wilde kopen, moest ik plots vijf minuten blijven staan om het etiket te checken.’

Ik let wat beter op of bereid me al voor op maag- en darmklachten. Ik weet nu tenminste wat de oorzaak is. ‘Nadat ik me twee maanden lang strikt aan de voorschriften gehouden had, voelde ik me effectief fitter. Sindsdien ben ik minder ziek en ik heb zelden nog last van ontstekingen op mijn tandvlees. Ik zeg ‘zelden’ omdat ik vandaag soms wel eens producten met gluten durf te eten. Ik ben er niet allergisch voor dus ik moet dan niet meteen naar de spoedafdeling lopen. Maar ik weet dat ik er de gevolgen van zal dragen. Meestal uit zich dat nu in maag- en darmproblemen.’ (Foto: Hanne)

‘Er bestaan wel pilletjes die helpen om gluten beter te verteren. In het begin nam ik er zo eentje als ik met vrienden uit eten ging, zodat ik er niet te hard op moest letten. Maar die zijn erg duur. Nu doe ik dat niet meer en probeer ik gewoon wat beter op te letten. Of ik draag er de gevolgen van maar ik weet dan tenminste wat de oorzaak is.’

Ben jij glutenintolerant? 

Herken jij een van deze waarschuwingssignalen? Dat zou kunnen betekenen dat je met glutenintolerantie kampt. Ga dan eens langs bij je huisarts. Die kan testen of je effectief glutenintolerant bent.

• Een opgeblazen gevoel. Een opgezette buik, een vol gevoel dat zelfs pijnlijk kan zijn.
• Afwijkende ontlasting. Dat kan constipatie zijn maar evengoed diarree.
• Vermoeidheid. Dat overkomt iedereen wel eens natuurlijk. Ben je echter continu vermoeid en gaat het nooit over, kan dat op glutenintolerantie wijzen.
• Huidproblemen in de vorm van eczeem, kale plekken op het hoofd of netelroos.
• Depressieve gevoelens of angstaanvallen. Door de inname van gluteneiwitten krijgt het lichaam ook exorfinen binnen. Die worden normaal afgebroken, maar bij glutenintolerantie worden de stoffen niet genoeg geneutraliseerd waardoor ze in de bloedbaan terechtkomen en het eigen endorfinesysteem verstoren. Gevolg daarvan zijn depressieve gevoelens of angstgevoelens.
• Bloedarmoede door ijzertekort. Mensen die last hebben van een lage bloeddruk en duizeligheid, kampen vaak met bloedarmoede die veroorzaakt wordt door ijzertekort. De dikke darm neemt bij glutenintolerantie moeilijker voedingsstoffen op zoals ijzer.
• Spier- en gewrichtspijnen. Die worden veroorzaakt door ontstekingen in het lichaam.

Keukentips van Hanne

‘Vandaag is er eigenlijk voor elk product met gluten ook een alternatief zonder gluten. Je hebt glutenvrij brood, glutenvrije pasta en zelfs glutenvrije koekjes. Dat zijn echter dure producten en ze zijn niet altijd even smaakvol. Ik zal er sneller voor kiezen om rijst en aardappelen op het menu te zetten in plaats van glutenvrij brood of glutenvrije pasta.’

‘Ook voor bestaande gerechten, zoals pizza, ga ik op zoek naar alternatieven. Pizzadeeg mag ik niet eten dus die vervang ik gewoon door wraps. Dat is veel smakelijker dan de vervangproducten. Glutenvrije producten zijn meestal gemaakt op basis van maïs en te veel maïs eten is dan ook weer niet gezond.’

‘Als ik dan toch pasta eet, kies ik voor rijstpasta’s in plaats van vervangpasta’s. Het brood vervang ik dan weer door craquottes. Elke dag naar een speciale winkel vele kilometers verderop om speciaal brood te kopen, dat vond ik iets te veel moeite. Als oplossing voor de gebakjes kocht ik glutenvrije bloem en regelmatig sla ik zelf eens aan het bakken.’

Nog een praktische tip: vertel het jouw omgeving. Zo kunnen ze er ook rekening mee houden. Wist je trouwens dat er vandaag heel wat restaurants zijn die een glutenvrij menu hebben? Je kan dus nog steeds gezellig uit eten gaan, glutenintolerant of niet.

Niets missen van SeniorenNet? Volg ons op Facebook en schrijf je gratis in voor onze digitale nieuwsbrief, SenNet Magazine!