Virtuele geheugenpaleizen

‘Kijk eens Marie. Wat zie je op deze foto?’ We zitten aan tafel bij Brigitte, verzorgende bij Familiehulp die haar cliënte Marie een foto toont op de tablet. Op de foto staat Stijn, één van de kleinzonen van Marie. Maar ze herkent hem niet. Met haar 93 jaar is Marie lichamelijk zo gezond als een vis, maar haar geest wil al een decennium niet meer mee. Dementie, al lijkt de situatie de laatste jaren stabiel te blijven.

‘Denk eens na, Marie. Wie stapt er altijd recht naar de snoepkast als hij hier binnenwandelt?’, probeert Brigitte het nog eens. Het duurt even maar plots is er een fonkeling in de ogen van Marie. ‘Maar dat is Stijn’, roept Marie terwijl ze op de tablet de juiste naam uitkiest tussen drie keuzeknoppen. Ook Brigitte is tevreden met het resultaat. ‘Het is altijd even zoeken, maar als je wat geduld hebt, komen de herinneringen en de verhalen wel.'

Als je hen de juiste prikkels geeft, kunnen mensen met dementie zich wel degelijk nog dingen herinneren.Het zogenaamde geheugenpaleis van Marie bestaat uit acht foto’s. Het zijn foto’s van personen en objecten die een belangrijke rol spelen of gespeeld hebben in haar leven. ‘Aan elke foto koppelden we een verhaal. Zo vertelt Marie het verhaal van Stijn en de snoepkast telkens ze die foto te zien krijgt’, zegt Brigitte. ‘Mensen met dementie kunnen zich dus wel nog dingen herinneren, als je hen maar de juiste prikkels geeft.’

Van reclametechniek naar MemoryHome

Dat is nu net waar MemoryHome op gebaseerd is: mensen prikkelen om zich dingen te herinneren. Aan de hand van geheugenpaleizen wordt het geheugen van mensen met dementie getraind. Een uitvinding van Kasper Bormans van de KU Leuven. Bormans is 31 jaar en ‘gewetenschapper’, zoals hij zich zelf noemt. De man is niet aan zijn proefstuk toe. Hij schreef ook al het boek ‘Wat Alz?’ en hij bedacht ‘Het Spel van de Verbeelding’.

'Ik studeerde eerst filosofie en psychologie,' begint Bormans zijn verhaal.‘Tijdens die studies vond ik inspiratie om anders naar communicatie te kijken. Nadien bestudeerde ik de verschillende reclametechnieken. Niet om in de reclamewereld te stappen, wel om die technieken voor andere doeleinden te gebruiken. Eén van die reclametechnieken is het geheugenpaleis, waarbij je in gedachten door een vertrouwde omgeving wandelt, bijvoorbeeld om je weg te vinden, of om dingen te memoriseren die op bepaalde plaatsen in je geheugenpaleis liggen. Met MemoryHome heb ik het warm water dus niet uitgevonden, maar ik heb wel een alternatieve manier van verwarmen bedacht.’

Prikkels geven om te herinneren

Die alternatieve manier is die geheugenpaleizen inzetten bij geheugenverlies. ‘Ik probeer om het contact tussen mensen met dementie en hun omgeving opnieuw te versterken, om het zogenaamde communicatieprobleem weg te werken. De mensen met dementie krijgen objecten en personen te zien die we koppelen aan een positieve herinnering, en vaak krijgt de herinnering zo opnieuw een plaats. De objecten vormen een trigger voor fijne gevoelens.’

MemoryHome kan dementie niet genezen, maar wel draaglijker maken.‘Een voorbeeldje. We toonden een vrouw een foto van een beker. Dat was de trofee die ze jaren geleden gewonnen had tijdens een danswedstrijd. Al snel kwam het hele verhaal van de wedstrijd naar boven.’

Positieve effecten

De app MemoryHome helpt om geheugenpaleizen te bouwen op een tablet. Het is Familiehulp die de app vandaag uittest bij cliënten. ‘Ik zit minstens een halfuurtje per week aan tafel met Marie om samen te trainen. Binnenkort wil ik een paar nieuwe geheugenpaleizen aanmaken’, zegt Brigitte. ‘De positieve effecten zijn niet te ontkennen: cliënten zoals Marie worden actiever en vrolijker. Ook kinderen, partners en mantelzorgers zijn enthousiast. Je kan er dementie niet mee genezen maar op deze manier wordt het proces wel draaglijker.’

‘Ik ben enorm blij dat de eerste reacties positief zijn’, zegt Bormans. ‘Ik wil mensen hoop en houvast geven. Zelf probeer ik de zaken ook altijd vanuit een positieve hoek te bekijken. Of is het misschien uit schuldgevoel? Want als jonge knaap verstopte ik me in de struiken van het rusthuis om met een blaaspijp propjes naar de mensen te schieten. Het werd tijd dat ik iets voor hen terugdeed (lacht).’

Meer informatie over Kasper Bormans en persoonlijke getuigenissen van Familiehulp over MemoryHome vind je op www.memoryhome.org.

Foto bovenaan: Youtube.

Niets missen van SeniorenNet? Volg ons op Facebook en schrijf je gratis in voor onze digitale nieuwsbrief, SenNet Magazine!