Is de zorgvolmacht te weinig bekend?

De Federatie van het Notariaat meldde onlangs dat steeds meer mensen hun voorzorgen nemen voor een onzekere toekomst. In totaal hebben sinds 2014 meer dan 100.000 Belgen een zorgvolmacht opgesteld. Dat is goed nieuws, want dat betekent dat steeds meer mensen bewust stilstaan bij wie wat mag regelen in het geval ze dat zelf niet meer zouden kunnen. Zo kan je met meer vertrouwen de toekomst tegemoet en krijgt je omgeving een houvast om je wensen te vervullen. Je weet immers nooit wat er morgen op je pad komt.

Op een totaal van meer dan 9 miljoen Belgen ouder dan 18 jaar* lijkt dat aantal van 100.000 echter een peulschil. Is de zorgvolmacht nog onvoldoende bekend?

Uit onze poll ‘Heb jij al een zorgvolmacht opgesteld?’ kwamen de volgende resultaten voort:

• 1 op de 10 SenNetters heeft al een zorgvolmacht opgesteld
• 1 op de 3 SenNetters is nog van plan een zorgvolmacht op te stellen
• 2 op de 5 SenNetters hebben nog nooit van een zorgvolmacht gehoord
• 1 op de 6 SenNetters wil geen zorgvolmacht opstellen

(1881 antwoorden)

=> Nog even een overzicht.

*Bron: Statbel (Algemene Directie Statistiek - Statistics Belgium) bevolking op 1 januari 2018

Wat je moet weten over de zorgvolmacht

Belangrijk: De notaris in dit filmpje spreekt enkel over beslissingen over je vermogen, maar sinds maart dit jaar kan je ook beslissingen over je persoon opnemen in de zorgvolmacht.

Een heleboel situaties kunnen ervoor zorgen dat je niet langer in staat bent om bepaalde handelingen te stellen of beslissingen te nemen. Denk maar aan een zwaar ongeval, een handicap of een vergevorderd stadium van dementie. Het zijn situaties die iedereen kunnen treffen, jong en oud. Die wilsonbekwaamheid betekent niet alleen dat je bepaalde handelingen niet meer kan stellen, volgens de wet mag je die ook niet meer stellen.

Dankzij de zorgvolmacht kan je je wel voorbereiden op zo'n situatie en regelingen op voorhand treffen. Zo kan je een of meerdere personen, lasthebbers, aanduiden die je geldzaken en bepaalde wensen omtrent je zorg onmiddellijk mogen veiligstellen zonder gerechtelijke tussenkomst voor het geval je wilsonbekwaam wordt. 

Wanneer stel je een zorgvolmacht op?

Als volwassene kan je op ieder moment in je leven anticiperen op een situatie waarin je niet langer wilsbekwaam bent. Jong of oud. Van belang is dat je als lastgever volledig de gevolgen begrijpt van de zorgvolmacht. Vandaar dat je bij beginnend geheugenverlies beter niet te lang meer wacht om regelingen te treffen.

Wie kies je als lasthebber?

Je kiest natuurlijk iemand die je vertrouwt. Dat kan een partner, zoon of dochter zijn, maar ook een goede vriend. Heb je een bedrijf? Dan kan je bijvoorbeeld zowel je zakenpartner als je echtgenoot als lasthebber aanduiden: je zakenpartner buigt zich dan over de geldzaken van het bedrijf, je echtgenoot over de privégeldzaken.

Welke handelingen mag de lasthebber stellen?

Rond je vermogen

Daden van beheer: die zijn gericht op het in stand houden van je vermogen
bv. een appartement aan zee verhuren, betalingen doen, inkomsten beleggen, pensioeninkomsten ontvangen ...

Daden van beschikking: die kunnen de omvang van je vermogen beïnvloeden
bv. een nieuw appartement aankopen, een schenking doen, je woning verkopen ...

Rond je persoon

De lasthebber moet rekening houden met de wensen die je hebt vastgelegd over je latere woonplaats, het rust- en verzorgingstehuis, de behandelende arts, het thuisverplegend personeel ...

Juriste Margaux Dewitte van Fednot: ‘Een belangrijke tip: laat je lasthebbers duidelijk weten wat je precies wenst, en neem eventueel zelf contact op met je artsen om bepaalde zaken toe te voegen aan je medisch dossier. De geneesheren en het ziekenhuispersoneel zullen de zorgvolmacht namelijk niet inkijken. Het is de verantwoordelijkheid van je lasthebber om je wensen over te brengen.’

Wanneer moet je naar de notaris?

Als je de lasthebber de volmacht wilt geven voor rechtshandelingen die overgeschreven moeten worden op het hypotheekkantoor, bijvoorbeeld om onroerend goed te verkopen, dan is tussenkomst van de notaris nodig. Ook als je later een bijzondere schenking plant, zoals een schenking met voorbehoud van vruchtgebruik, dan moet je de notaris inschakelen.

Als dat niet het geval is, dan mag je de zorgvolmacht zelf opstellen. Beschrijf duidelijk welke persoon welke handeling in jouw naam mag uitvoeren. Jij én je volmachthouder(s) moeten het document ondertekenen. Opgelet: de volmacht zal enkel uitwerking hebben als je ze hebt laten registreren via het vredegerecht vóórdat je wilsonbekwaam bent.

Je kan er voor alle zekerheid voor kiezen om steeds een notaris aan te spreken om je bij te staan. Hij geeft je professioneel advies en zorgt voor jou voor de registratie. Zo ben je zeker dat je aan alles gedacht hebt en dat het document correct is opgesteld.

Wat als je geen zorgvolmacht opgesteld hebt?

Als je geen regelingen getroffen hebt, dan moet een vrederechter een bewindvoerder aanstellen als je niet meer in staat bent om je eigen belangen te behartigen. Voor beslissingen omtrent je persoon zal de vrederechter veelal een familielid aanstellen, voor beslissingen omtrent je vermogen zal dat vaker een onafhankelijke professionele bewindvoerder zijn. Als je niet wilt dat een onbekende bewindvoerder zich over jouw dossier buigt, dan kan je bij de notaris een ‘verklaring van voorkeur van bewindvoerder’ opstellen.

Ook als je wel een zorgvolmacht hebt opgesteld, kan een ‘verklaring van voorkeur van bewindvoerder’ nuttig zijn. Je zal immers niet alles kunnen regelen via de zorgvolmacht. Bepaalde handelingen die er niet in beschreven staan, zullen toch via het bewind moeten passeren als je wilsonbekwaam wordt. Vandaar dat het perfect mogelijk is dat een zorgvolmacht en een bewind naast elkaar uitwerking krijgen.

En als je getrouwd bent?

Voor gehuwde partners bestaan er nog een aantal alternatieven voor het bewind.

Machtiging door de rechter

De familierechtbank kan je echtgenoot toestaan om de gezinswoning te verkopen, een nieuwe hypotheek te nemen of de huisraad in pand te geven.

De vrederechter kan dan weer een machtiging geven om bepaalde geldsommen te ontvangen om in eerste instantie gezinsuitgaven te doen.

De ‘indeplaatsstelling’

Door een ‘indeplaatsstelling’ te vragen aan de familierechtbank, kan je echtgenoot bepaalde of alle bevoegdheden uitvoeren in jouw plaats. Dat is enkel mogelijk als de wilsonbekwame echtgenoot geen wettelijke vertegenwoordiger heeft of als hij of zij geen zorgvolmacht heeft opgesteld. Bovendien moet het gaan om handelingen die hij of zij alleen kon uitoefenen en die beide echtgenoten dus niet samen moeten doen.

Gezamenlijk bestuur

Ook voor handelingen die te maken hebben met het gemeenschappelijk vermogen, kan je echtgenoot zich tot de familierechtbank wenden als je wilsonbekwaam wordt of zonder wettige reden weigert de handeling uit te voeren. Wie getrouwd is volgens scheiding van goederen, kan op deze maatregel geen beroep doen.

Met dank aan Margaux Dewitte van Fednot (Koninklijke Federatie van het Belgisch Notariaat). 

Bron: notaris.be

Niets missen van SeniorenNet? Volg ons op Facebook en schrijf je gratis in voor onze digitale nieuwsbrief, SenNet Magazine!