Dossier ‘Niet alleen, wel eenzaam’ - Een trend van deze tijd?

Is eenzaamheid een sociale trend?

Professor Goossens: ‘Nee. Vandaag komt het meer aan bod in de media en vroeger werd er niet over gesproken, dat is het verschil. Pas sinds het begin van deze eeuw wordt er degelijk onderzoek gevoerd naar eenzaamheid, voordien was het iets waar vooral niet te veel aandacht aan besteed werd. Het wordt dus nog niet lang genoeg bestudeerd om echt al van trends te kunnen spreken. Best wel raar dat het zo lang geduurd heeft voordat eenzaamheid een item werd als je je bedenkt hoeveel gedichten en liederen er al over geschreven werden.

Zonder van een trend te willen spreken, kunnen we wel vergelijkingen maken tussen eenzaamheid vandaag en eenzaamheid tien jaar geleden. Dan merken we net dat het lichtjes gedaald is. De maatschappij besteedt er nu net meer aandacht aan zodat er ook wat tegen gedaan kan worden.’

Werden er de laatste tien jaar dan opvallende ontdekkingen gedaan over eenzaamheid?

‘Onderzoek leert ons dat lang niet alleen senioren eenzaam zijn. In de loop van ons leven piekt de eenzaamheid rond de 30 jaar, daarna daalt die weer om pas vanaf 80 jaar opnieuw boven het aantal 30-jarige eenzamen te stijgen. Uit een Duits onderzoek blijkt zelfs dat er niet zoveel 65-jarigen zijn die eenzaamheid ervaren. Die leeftijdscategorie bestaat voornamelijk uit actieve mensen die een ruime vriendenkring hebben en hun handen vol hebben met de kleinkinderen. Het is dus zeker niet zo dat alle 60-plussers plots eenzaam zijn.’

Zo lang mogelijk alleen blijven wonen. Vergroot dat de kans op eenzaamheid niet?

Is het de schuld van de maatschappij dat mensen eenzaam zijn?

‘Over schuld wil ik niet spreken, maar we kunnen ons wel vragen stellen bij het feit dat mensen meer en meer gestimuleerd worden om langer alleen te blijven wonen. Er zijn steeds meer eenpersoonsgezinnen in onze maatschappij. We kunnen ons afvragen of dat de kansen op eenzaamheid vergroot.’

De schuld van sociale media dan? Iedereen zit steeds in zijn eigen wereld naar het schermpje te turen.

‘Over sociale media zijn de meningen verdeeld. Er zijn professoren die sociale media met de vinger wijzen. Maar ik ben er niet meteen van overtuigd. Het heeft ook voordelen. Zo kan je contacten uit ‘het echte leven’ behouden en voorzetten via sociale media. Sommige mensen communiceren misschien gemakkelijker vanachter hun schermpje dan in het echte leven. Er komen al eens opmerkingen over de beleving op straat: vroeger spraken mensen met elkaar en nu zit iedereen verzonken in de wereld van de smartphone. Het schrikt mensen af om elkaar aan te spreken. Maar misschien moeten we gewoon onze moed bijeenrapen: je kan elkaar nog steeds aanspreken, smartphone in de hand of niet.’

En wat met het ideaalbeeld dat mensen ophangen op sociale media? Een ander lijkt wel een perfect leven te hebben terwijl ik me misschien alleen voel. Versterkt dat het gevoel van eenzaamheid niet?

‘Op sociale media lijkt het inderdaad alsof iedereen een perfect leven heeft. Dan krijgen anderen sneller het gevoel dat zij dat niet hebben. Maar net als in het echte leven, heeft ook hier alles te maken met verwachtingen. Wat zijn jouw verwachtingen voor je toekomst of voor wat je in het leven wil? Als die niet ingelost worden, voel je je eenzaam. Zeker als het op sociale media lijkt alsof dat bij een ander wel ingevuld wordt.’

In een ideale wereld moet iedereen die eenzaam is, persoonlijk begeleid worden.

In Sint-Truiden is er sinds dit jaar een schepen van Eenzaamheid, de eerste van Vlaanderen. Hebben we daar nood aan?

‘Of er nood is aan meer aandacht voor eenzaamheid? Ja. De aparte bevoegdheid kan het grote publiek meer bewustmaken van wat eenzaamheid is en het zal ook helpen om het taboe te doorbreken. Of er nood is aan iemand die specifiek de bevoegdheid eenzaamheid krijgt? Dat lijkt me niet erg interessant. Eenzaamheid moet geïntegreerd worden in alle bevoegdheden, dat lijkt me al interessanter. Elke persoon ervaart een andere vorm van eenzaamheid. Enkele algemene maatregelen nemen, volstaat dus niet. In een ideale wereld moet iedereen die eenzaam is, persoonlijk begeleid worden.’

Eenzaamheid is duidelijk een brandend actueel thema, een maatschappelijk probleem dat nog steeds taboe is. Hopelijk hebben we dit de afgelopen weken een beetje helpen doorbreken. Want als we één ding geleerd hebben, dan is het wel dat je moet praten over gevoelens van eenzaamheid zodat er een oplossing gevonden kan worden.

Lees in dit dossier ook:

• 'Ik ben niet alleen. Toch slaat de eenzaamheid soms ongenadig toe' 
• 'Hoe kom ik uit deze isolatie? Ik ben bang voor de toekomst''
• 'Hoe doen ze het toch, nieuwe vrienden maken?'

Niets missen van SeniorenNet? Volg ons op Facebook en schrijf je gratis in voor onze digitale nieuwsbrief, SenNet Magazine!