Antioxidanten beschermen in ons lichaam

Antioxidanten zijn stoffen die de normale, maar schadelijke effecten van het lichamelijk proces van oxidatie bestrijden. Anders gezegd, het zijn voedingstoffen zoals vitaminen en mineralen, maar even goed enzymen (de proteïnen in ons lichaam die essentieel zijn bij allerlei chemische processen). Fruit en groenten zijn goede bronnen van antioxidanten. Ook andere stoffen in onze voeding hebben een antioxidatieve werking, zoals resveratrol, groene thee en kurkuma.

Wat antioxidanten betreft zijn er twee tegengestelde meningen. De eerste strekking is er van overtuigd dat antioxidanten een belangrijke rol kunnen spelen bij het voorkomen en behandelen van chronische ziektes zoals kanker, hartkwalen, hartaanvallen, Alzheimer, reumatische aandoeningen en cataract. De aanhangers van deze theorie pleiten voor supplementen met antioxidanten.

Anderen spreken dan weer van de ‘antioxidantenmythe’. De Nederlandse hoogleraar Voeding en Gezondheid Theo Niewold Voeding en Gezondheid is categoriek: “Je mag grote vraagtekens zetten bij de ‘antioxidanten zijn goed’ hypothese. Het enthousiasme bij de producenten ligt natuurlijk in het feit dat het een miljardenbusiness is die nog steeds groeit, en die goed te verkopen is aan het publiek met een aantrekkelijk klinkende simpele marketing boodschap van ‘goede’ oxidanten tegen ‘boze’ radicalen. Dit laatste is natuurlijk ook leuk voor de media.”

Oxidatiestress door vrije radicalen

Oxidatiestress komt voor wanneer de productie van schadelijke moleculen die we kennen als vrije radicalen de beschermende capaciteit van het defensiemechanisme van de antioxidanten in de war brengen.

Vrije radicalen zijn dus geen extreme politieke groepering, maar chemisch actieve atomen en moleculaire fragmenten die agressief uit de hoek kunnen komen. Ze kunnen heel wat schade in ons lichaam aanrichten. Zo is lichamelijke veroudering een van de gevolgen van de negatieve werking van vrije radicalen. Vrije radicalen kunnen reacties aangaan met ons DNA, met als risico een complete ontregeling van onze cellenstructuur, en zelfs kanker.

Is de schade veroorzaakt door vrije radicalen aan ons lichaam te voorkomen? Heel wat wetenschappers zijn geneigd te denken van niet. Oxidanten die gevormd worden door processen binnen ons lichaam zijn het resultaat van normale inname via de lucht en de ademhaling. Zogenaamde exogene oxidanten (dus van buiten het lichaam) worden veroorzaakt door factoren uit de omgeving zoals vervuiling, zonlicht, stress, X-stralen, roken en het drinken van alcohol. Het is onvermijdelijk dat de schade aan onze cellen in de loop van ons leven toeneemt.

Wie heeft extra antioxidanten nodig?

Sommige mensen kunnen meer antioxidanten gebruiken. Ziekte, levensstijl en ouderdom zijn hierbij bepalende factoren. Volgende groepen zijn met extra antioxidanten gebaat: 

• Senioren
• Mensen met bepaalde ziekten zoals chronische ontstekingsziekten.  Er is nog meer wetenschappelijk onderzoek nodig, maar antioxidanten lijken ook van invloed te zijn op bepaalde stofwisselingsafwijkingen, het immuunsysteem, ongecontroleerde celgroei, hart en vaten, gewrichten en hersenen.
• Alcoholisten en rokers
• Intensieve sporters (onder andere door hoog zuurstofgebruik) en ook mensen die extreem weinig bewegen
• Mensen die lange periode last hebben van stress
• Mensen die niet gevarieerd en/of niet gezond eten. Denk bijvoorbeeld aan teveel suikers en te weinig fel gekleurde groente)