Nodig eens een eenzame uit…
Eenzaamheid is dodelijk, het is de conclusie van de Duitse gezaghebbende psychiater Manfred Spitzer in zijn nieuw boek ‘Eenzaamheid. De impact van sociaal isolement’. Ook in de studie ‘Kwetsbaar en eenzaam’ van het Nederlandse Cultureel Planbureau wordt op dit brandend actuele sociale thema ingezoomd. En op Canvas loopt momenteel de reeks 'Eenzaam' waarin Xavier Taveirne portretten van eenzame mensen uit verschillende generaties brengt.
De sociale maar ook lichamelijke en geestelijke impact van eenzaamheid wordt nog al te vaak onderschat. Het aloude motto ‘nodig eens een eenzame uit’ op het kerstfeest blijkt meer dan ooit noodzakelijk. In de studie die het Cultureel Planbureau in juni 2018 uitvoerde wordt al in de inleiding het probleem scherp gesteld en het verschil uitgelegd tussen eenzaam en alleen zijn.
“Eenzaamheid is bij uitstek iets om met anderen te delen”, klinkt het. “Dat is zeer raak getroffen, want eenzaamheid is verborgen in onze samenleving en bovendien nog vaak een taboe. Hoe goed bedoeld het ook lijkt, het heeft bijvoorbeeld weinig zin om een ‘gezellige avond voor eenzamen’ te organiseren. De kans is groot dat er niemand komt opdagen. Mensen noemen zichzelf zelden eenzaam, hooguit voelen ze zich af en toe een beetje alleen. Eenzaamheid is iets anders dan alleen zijn. Eenzaamheid is een vervelend gevoel, terwijl alleen zijn af en toe heel prettig kan zijn.”
Het Planbureau reikt een oplossing aan: “Het leed van eenzaamheid is persoonlijk, maar de remedie ligt vaak in de samenleving. De tegenhanger van eenzaamheid is samenzijn. Maar is eenzaamheid altijd een probleem? Mensen willen doorgaans een gelukkig leven leiden en tijdelijke gevoelens van eenzaamheid horen daar soms bij. Het gaat niet alleen om meer contacten, maar om betekenisvolle contacten. Eenzaamheid wordt niet altijd opgelost met meer ontmoetingen. Het gaat vooral om het ervaren van een zinvol bestaan in een samenleving waar je je thuis voelt.”
Taboe
Eenzaamheid is een thema dat nog steeds moeilijk bespreekbaar is. “Eenzaamheid wordt beschouwd als zowel een individueel als een maatschappelijk probleem met negatieve gevolgen voor de persoonlijke gezondheid en de maatschappelijke participatie”, weet het Planbureau. “Op eenzaamheid rust ook een taboe en het is lastig op te sporen. Het ontstaan van eenzaamheid lijkt een nauwelijks merkbaar geleidelijk proces van het opeen stapelen van risicofactoren zoals een kleiner wordend sociaal netwerk, ziek worden en minder regie ervaren over het leven. De omkering van deze factoren beschermen juist tegen eenzaamheid.”
Eenzaamheid is dodelijk
De Duitser Manfred Spitzer werkt al 21 jaar in zijn eigen psychiatrische kliniek in het Zuid-Duitse Ulm. In 2012 schreef hij de internationale bestseller ‘Digitale dementie’, een waarschuwing voor de gevolgen van computergebruik en sociale media bij kinderen. In 2003 las hij een studie waarin werd aangetoond dat eenzaamheid letterlijk ook pijn kan doen.
“Het probleem is dat we kunnen zien dat eenzame patiënten letterlijk pijn leiden, maar dat we die pijn niet altijd in het lichaam kunnen lokaliseren”, zegt hij. “We weten intussen dat eenzaamheid tot stress kan leiden, en die is wel meetbaar. Hoe eenzamer je bent, hoe meer stresshormonen in je bloedbaan circuleren.”
In zijn boek ‘Eenzaamheid. De impact van sociaal isolement’ gaat Spitzer nog een stapje verder. Hij stelt onomwonden dat eenzaamheid twintig procent dodelijker dan roken en zelfs dubbel zo dodelijk als alcohol is. “Het is een niet erkende ziekte, een van de meest dwingende problemen van onze samenleving. Eenzaamheid is de killer nummer één van onze moderne samenleving.”
Ook Spitzer hamert op het taboe dat op eenzaamheid rust. “Mensen praten er niet over. Wie durft toe te geven dat hij eenzaam is, zal geen ‘likes’ scoren…”
Besmettelijk
“Maar dat is nog niet alles”, gaat Spitzer verder. “Recent is ontdekt dat eenzaamheid ook besmettelijk kan zijn, net als een virale ziekte. Het is intussen bewezen dat mensen die zich eenzaam voelen er anderen kunnen mee ‘besmetten’. Anders gesteld: je gaat je zelf ook eenzaam voelen als je vaak omgaat met eenzame mensen.”
Niet alleen ouderen
We zijn geneigd te denken dat eenzaamheid vooral ouderen treft. “Daar komt inderdaad veel sociale isolatie voor, vooral bij weduwen. Maar die kunnen daar doorgaans goed mee omgaan. Op de honderd weduwen zijn er hooguit vijf tot acht echt eenzaam. Kijk je naar de groep jongeren, dan vind je bij honderd meisjes misschien twintig eenzamen. Ze hebben ook niet geleerd om er over te praten. In een tijd waar je op sociale media alleen het beste van jezelf toont, is het ‘not done’ om voor je eenzaamheid uit te komen.”
'Eenzaam' op Canvas
Eenzaamheid is een van de grote, maar vaak verborgen problemen van onze tijd. Xavier Taveirne maakt het taboe bespreekbaar in een reeks portretten van eenzame mensen uit alle generaties, van jongeren tot bejaarden. De uitzending loopt momenteel op Canvas.
Eenzaamheid is een van de grote plagen van de 21ste eeuw, klinkt het bij Canvas. Zowel in de politiek als in de wetenschappen verschijnt het thema steeds vaker op de radar. In het Verenigd Koninkrijk stelden ze een minister van Eenzaamheid aan en ook Sint-Truiden kreeg zijn eigen schepen om deze problematiek aan te pakken. Cijfers uit een recent onderzoek klinken dan ook zwaar: 46 procent van de Belgen voelt zich regelmatig eenzaam.
Ook Xavier Taveirne stelde dat vast. Zowel in zijn gesprekken voor Radio 1 als gewoon op straat en op café merkte hij dat een heleboel mensen zich eenzaam voelen.
Eenzaamheid wordt vaak geassocieerd met bejaarde mensen die alleen op hun flatje wonen of stilaan wegkwijnen in een verzorgingstehuis. Maar dat is slechts een deel van het probleem. Eenzaamheid komt voor bij alle leeftijden.
Xavier Taveirne: “Je hebt het clichébeeld van eenzame mensen in rusthuizen, maar het zit overal. Elk geval is anders. Wij gaan de definitie van eenzaamheid niet vastleggen. Als mensen zeggen dat ze eenzaam zijn, dan zijn ze dat ook."
"Er is de diepgewortelde eenzaamheid waarbij je de hele week niemand ziet. Maar het gaat net zo goed over de tiener die sociaal is, op café gaat, en daarna thuiskomt en denkt: niemand begrijpt mij. Het gaat over nieuw samengestelde gezinnen waarbij je als ouder één week op twee de ‘fabriek’ draaiend houdt, om dan in je kinderloze week te denken: wie ben ik eigenlijk?"
Daarom besloot Xavier Taveirne om in vier afleveringen te gaan praten met mensen uit vier verschillende generaties.
58 reacties
Ik ben eenzaam. Manfred Spitzer schrijft er een boek over, Het Nederlands Cultureel Planbureau kaart het aan en Xavier Taveirne maakt er een programma over.
Oplossing ? Ik wil wel eens zien wat er hier nu allemaal op mijn vraag volgt.
Gaat naar Sint-Truiden, daar is er, jawel, een ''schepen voor eenzaamheid''. Als dat geen oplossing is.
Zou er ook een patroonheilige voor de eenzamen zijn ? Beetje bidden dan maar...
larrie en apenkool. Probeermaar eens.
Maar hoe kan er iets aan gedaan worden??? Dat zou pas interessant om weten zijn!
Dat ze dan maar al beginnen met te kijken wat je met een klein pensioentje kunt doen, om de eenzaamheid te kunnen doorbreken????? Als je alleen bent kost alles evenveel als met twee,schiet niet veel over om nog iets extra te doen men komt in een vicieuze cirkel en worden in een hokje geplaats
Soms denk ik vroeger kenden de mensen elkaar , nu zitten ze allemaal achter hun computer er wordt niet meer gecommuniceerd ,kijk maar rond iedereen loopt steeds te tokkelen op hun smartphone een goede dag kan er niet meer af
Verzuurde samenleving doe daar iets aan !!!!!!!
Ik ga nu ook naar de Line-dans club,ook in een zaaltje van de gemeente 1x per week.Prettig ! het is een soort van gymnastiek.En alles kost héél weinig.
Vechten mensen !
Ik wens jullie moed en vechtlust toe!
Wie is onze minister van Welzijn ?
In de huidige senaat zitten trouwens vele werklozen te wachten op een ander ''jobke'' voor als hun luilekkerlandje wordt afgeschaft.
Zelf ben ik trouwens ook kandidaat.
Wie is de minister van Welzijn ?
Ik vraag mij af of er nog oude mensen zijn die het ook goed hebben na het lezen van jullie commentaar
Gelukkig ben ik niet oud. Hoewel ik toch al lang op de wereld rondloop.
Sinds vorig jaar zelfs 5 jaar jonger geworden.
Wel mits een heelkundige ingreep. ("Laminoplastie c4,c5,c6". )
Ik ben single en rook al zeven jaar niet meer.
Gelukkig heb ik s'namidags mijn pilsjes...mijn houvast om de namidag door te komen.
Straks mijn dutje en daarna de tv tot slapengaan.
Het is niet aangenaam,had liever een vrouwelijke partner gevonden..en wist je ik ben er eergisteren 66 geworden.
Ondertussen hebben 37 mensen daarop al gereageerd.
Het moet dus blijkbaar een heel gevoelig onderwerp zijn.
Maar daarmee geraakt eenzaamheid de wereld niet uit.
Een reportage op TV (jammergenoeg en met respect voor diegenen die het gemaakt hebben) gaat het onderwerp ook niet uit de wereld helpen.
Maar het kan zijn vruchten afwerpen.
Mijns inziens hebben we ONZE vertegenwoordigers in het parlement nodig.
Met de nadruk op ONZE.
En als ONZE vertegenwoordigers geïnteresseerd in ONS onderwerp dat niet alleen tijd, energie en geld kost, dan moeten ONZE vertegenwoordigers daarop gewezen worden. Een jammergenoeg (ik zoek geen conflict maar eerder samenwerking) erop afgerekend worden indien nodig. Jammergenoeg zijn de verkiezingen achter de rug.
Dus, ik vrees dat we het wel kunnen vergeten dat ONZE VERTEGENWOORDIGERS naar de eenzame burger zal komen.
(we zijn het contact met de burger verloren was toch 1 van de oorzaken van het verlies van bepaalde politieke partijen)
Dus moet de burger maar naar, wie weet, de EENZAME VERTEGENWOORDIGER gaan.
Kijk eens naar de website Eenzaamheid Informatie Centrum. Natuurlijk weer Nederlands. En tegen betaling.
Of Google eens naar "eenzaamheid". Honderden sites. En dan ?
Het moet dus anders.
De politiek en ook wij moeten maar eens met tijd, energie, inzet en geld over de vloer komen.
Binnenkort is het weer De Warmste Week.
Maar wat ben je daarmee mee in de context van Eenzaamheid als je leeft in een maatschappij die het probleem wel erkent, maar er niks aan DOET ?
Andere ideeën ? Laat ze maar komen.
Voor alle duidelijkheid : ik ben geen lid van 1 of andere politieke of andere partij.
Het onderwerp heeft me gewoon serieus geraakt.
Sedert jaren ben ik heel hard veranderd. Ik ben meer in mezelf en in god beginnen te geloven ,
en heb mezelf terug gevonden. Mijn talenten ontwikkeld, enz....Lezen, schrijven, computer en nieuws op TV , plus een paar interessante programma's op NED 2. Ik wordt binnen 2 maand 85 j ,
en kom tijd te kort. Boodschappen, wat eten koken voor 2 dagen voor mezelf, ik verveel me nooit.
Ben aangesloten bij een groep en ga oudejaarsavond samen gaan eten, een welzijnsgroep.
Jaren ben ik die avond alleen geweest, dat is een avond zoals een andere he. Nu ja, goede moed allemaal, we zijn niet alleen. Milla
Probeer zelf eens de woordvoerder van het volk te worden, mijn stem heb je.
En erop reageren ?
Alvast dank.
Ben nochtans een doorzetter, maar achteraf moet ik het bekopen en verdoving nemen. Dus wil ik de gouden middenweg nemen en niet altijd meegaan. Nu heeft hij het gevonden : zich ingeschreven bij seniorenvereniging. Goed voor hem, doch ik zit dan alleen thuis. Dan moet ik het ook maar rooien in mijn dooie eentje: ofwel thuis binnen zitten ofwel alleen op stap. Dat lukt niet goed, heb evenwichtsstoornissen en moet al vlug terugkeren. Dan voel ik me toch zo alleen en eenzaam. Nu we nog samen zijn wil ik zoveel mogelijk samen doen, doch hij verkiest nu blijkbaar die groep. Als je alleenstaande bent weet iedereen dat en is er soms begrip, niet als je getrouwd bent.
Nu we nog samen zijn wil ik dan ook nog zoveel mogelijk samen doen, doch hij verkiest blijkbaar die groep. Pijnlijk voor mij, bovenop fysieke pijn. Ja, je eenzaam voelen is pijnlijk. Die niet in dit geval is, snapt het blijkbaar niet, ook mijn man niet.
Wat een onzin !