De website geestelijkgezondvlaanderen.be is een realisatie van de Vlaamse Vereniging voor Geestelijke Gezondheid (VVGG), in opdracht van de Associatie Beeldvorming Geestelijke Gezondheid Vlaanderen. In deze associatie werkt de VVGG samen met Te Gek!? om in Vlaanderen het stigma dat over psychische problemen hangt, te verminderen.

De zelfmoordcijfers in Vlaanderen behoren tot de hoogste in heel Europa. Precieze oorzaken zijn niet duidelijk, maar de cijfers van denktank Itinera tonen aan dat heel wat Vlamingen, waaronder vele jongeren, geen uitweg meer zien voor hun problemen. Daarom is het belangrijk om meer over onze geestelijke gezondheidszorg te praten.

Denktank Itinera

De website citeert enkele opmerkelijke cijfers uit een onderzoek van denktank Itinera Institute. Itinera is een denktank die in alle objectiviteit en totale onafhankelijkheid grote maatschappelijke vraagstukken onderzoekt, met het oog op verbetering van het beleid.

• Als je willekeurig 3 Belgen rond een tafel plaatst, zal gemiddeld één van hen doorheen zijn leven ooit geconfronteerd worden met een psychische stoornis. (Dit zijn hoge en confronterende cijfers, maar België bevindt zich hiermee in de internationale middenmoot). Doorheen diverse bevragingen blijkt ook dat ongeveer 26% van de Belgen zich slecht in zijn vel voelt.
• Psychische stoornissen staan met 34% op nummer 1 als oorzaak van invaliditeit, met depressie, alcohol en dementie in de top 10.
• 27% van het ziekteverzuim boven 15 dagen kent een psychische oorzaak. Psychisch onwelzijn is mede verantwoordelijk voor 25% van alle uitkeringen voor werkonbekwaamheid.
• Het presenteïsme, met een lagere productiviteit op het werk, is in België op vijf jaren tijd bijna verdubbeld bij mensen met een matige psychische aandoening. Hierdoor is België over het Europese gemiddelde gesprongen.
• Psychiatrische patiënten kennen gemiddeld een 15 jaar lagere levensverwachting, hoofdzakelijk als gevolg van lichamelijke oorzaken.
• Het aantal zelfdodingen is gelijk aan respectievelijk 17, 24 en 14 zelfdodingen per 100.000 inwoners in Vlaanderen, Wallonië en Brussel. Vlaanderen bevindt zich hiermee 1,5 keer hoger dan het Europese gemiddelde. België zit met drie zelfdodingen per dag in de top drie van Europa. Vlaanderen illustreert echter in positieve zin dat een state-of-the-art plan van beleidsaanpak vruchten kan afwerpen. De vooropgestelde daling van 8% in het eerste suicidepreventieplan werd goed gehaald.
• 30 tot 70% van de kinderen van ouders met een psychische stoornis, ontwikkelen zelf een psychische stoornis. Opvallend is ook dat meer dan 90% personen die overgaan tot zelfdoding vooraf leden aan een psychische stoornis. Bijna de helft van hen werd reeds voordien behandeld. Zelfdoding is dus meestal geen losstaand of geïsoleerd fenomeen.
• Met 19,1% is het gebruik van psychofarmaca opvallend hoog in vergelijking met andere landen. Wat betreft kalmeringsmiddelen en slaapmiddelen is er duidelijk sprake van een overconsumptie.
• Er is een duidelijk verband tussen psychische problemen en de socio-economische status: 72% van de personen die beroep doen op een OCMW of CAW (Centrum Algemeen Welzijnswerk) ervaren een toestand van psychisch onwelbevinden. 58% van hen kent een milde depressiviteit. 36% ondernam reeds een poging tot zelfdoding, en 20% doet beroep op de GGZ. Dit zijn veel hogere cijfers dan bij personen die geen beroep doen op sociale ondersteuning.
• De opstart van professionele zorg komt vaak veel te laat: gemiddeld 1 jaar te laat voor stemmingsstoornissen, 16 jaren te laat voor angststoornissen en 18 jaren te laat voor middelenmisbruik.