The Conversation is een onafhankelijke nieuwsbrief die een duidelijk zicht op maatschappelijke fenomenen wil bieden, met als bron de wereld van academici en onderzoekers. Opzet is deze kennis te delen met het brede publiek.

Expert Stephen Harris geeft een interessante kijk op de invloed van corona op ons brein. Zijn verhelderende bijdrage biedt teven een aantal tips die voor iedereen nuttig kunnen zijn.

Of je nu COVID-19 heeft opgelopen of niet, je brein is waarschijnlijk de afgelopen maanden veranderd. Het virus zelf kan naast angst en depressie ook een aantal neurologische problemen veroorzaken. Het isolement en de bezorgdheid die door de pandemie worden veroorzaakt, kunnen op dezelfde manier onze hersenchemie veranderen en stemmingsstoornissen veroorzaken.

Stephen Harris: "We hebben onderzocht hoe we de hersenveranderingen die verband houden met de pandemie het beste kunnen overwinnen.
Laten we beginnen met de COVID-19-infectie. Naast stemmingsstoornissen zijn veel voorkomende symptomen vermoeidheid, hoofdpijn, geheugenverlies en aandachtsproblemen. Er kunnen een aantal redenen zijn voor deze hersenveranderingen, waaronder ontsteking en cerebrovasculaire voorvallen (een syndroom veroorzaakt door een verstoring van de bloedtoevoer naar de hersenen).
Onderzoek suggereert dat het virus toegang kan krijgen tot de hersenen via de reukbol van de voorhersenen, wat belangrijk is voor het verwerken van geur. Verlies van geur is een symptoom bij veel patiënten met COVID-19.
Als onderdeel van het systeem dat verantwoordelijk is voor je reukvermogen, stuurt de reukbol informatie over reuk om verder te worden verwerkt in andere hersenregio's - waaronder de amygdala, orbitofrontale cortex en de hippocampus - die een belangrijke rol spelen bij emotie, leren en geheugen.
Naast uitgebreide verbindingen met andere hersengebieden, is de bulbus olfactorius rijk aan de chemische dopamine, die belangrijk is voor plezier, motivatie en actie. Het kan zijn dat COVID-19 de niveaus van dopamine en andere chemicaliën, zoals serotonine en acetylcholine, in de hersenen verandert, maar we kunnen het nog niet met zekerheid zeggen. Van al deze chemicaliën is bekend dat ze betrokken zijn bij aandacht, leren, geheugen en stemming.

Stemmingswisselingen, vermoeidheid en cognitieve veranderingen

Deze veranderingen in de hersenen zijn waarschijnlijk verantwoordelijk voor de stemming, vermoeidheid en cognitieve veranderingen die vaak voorkomen bij COVID-19-patiënten. Dit kan op zijn beurt ten grondslag liggen aan de gemelde symptomen van stress, angst en depressie bij patiënten die het virus hebben opgelopen.
Maar het zijn niet alleen mensen die het COVID-19-virus hebben opgelopen, die tijdens de pandemie aan verhoogde angst en depressie leden. Overmatige bezorgdheid over het samentrekken of verspreiden van het virus naar andere familieleden, evenals isolatie en eenzaamheid, kunnen ook onze hersenchemie veranderen.

Trigger voor ontstekingen

Herhaalde stress is een belangrijke trigger voor aanhoudende ontstekingen in het lichaam, die ook de hersenen kunnen aantasten en de hippocampus kunnen verkleinen en daarom onze emoties kunnen beïnvloeden. Stress kan ook de hoeveelheid serotonine en cortisol in de hersenen beïnvloeden, wat onze stemming kan beïnvloeden. Uiteindelijk kunnen deze veranderingen symptomen van depressie en angst veroorzaken.

Hersentraining

Het goede aan de hersenen is echter dat het veranderlijk is en schade kan compenseren. Zelfs ernstige aandoeningen zoals geheugenverlies en depressie kunnen worden verbeterd door dingen te doen die de hersenfunctie en de chemie ervan veranderen.

Lichaamsbeweging en mindfulness

We weten al dat lichaamsbeweging en mindfulness - technieken die ons helpen in het heden te blijven - nuttig zijn als het gaat om het bestrijden van hersenstress. Studies hebben inderdaad gunstige functionele en structurele veranderingen ontdekt in de prefrontale cortex van de hersenen (betrokken bij planning en besluitvorming), hippocampus en amygdala na mindfulnesstraining.
Een studie toonde een verhoogde dichtheid van grijze stof - het weefsel dat de meeste cellichamen van de hersenen bevat en een sleutelcomponent van het centrale zenuwstelsel - in de linker hippocampus na acht weken training (in vergelijking met controles).
Belangrijk is dat dit allemaal regio's zijn die worden getroffen door het COVID-19-virus. Bovendien kan cognitieve training ook helpen de aandacht, de geheugenfunctie te verbeteren en de motivatie te vergroten. Degenen met aanhoudende of ernstige psychische symptomen hebben mogelijk een klinische evaluatie nodig door een psycholoog of psychiater. In dergelijke gevallen zijn er farmacologische en psychologische behandelingen beschikbaar, zoals antidepressiva of cognitieve gedragstherapie.

Moderne technieken

Een aantal landen is nog niet volledig uit lockdown gekomen en er lange vertragingen zijn bij de toegang tot gezondheidszorg. Maar moderne technieken zoals draagbare apparaten (activity trackers) en digitale platforms (mobiele apps), die gemakkelijk in het dagelijks leven kunnen worden geïntegreerd, zijn veelbelovend.
Activity-trackers kunnen bijvoorbeeld zaken als de hartslag en slaappatronen volgen en aangeven wanneer de drager baat kan hebben bij activiteiten zoals meditatie, lichaamsbeweging of extra slaap. Er zijn ook apps die kunnen helpen om ons stressniveau zelf te verminderen.
Deze technieken zijn voor iedereen gunstig. Ze kunnen ons helpen om cognitieve veerkracht en geestelijke gezondheid beter te bevorderen en ons voor te bereiden op toekomstige kritieke gebeurtenissen zoals wereldwijde pandemieën. Als samenleving moeten we anticiperen op toekomstige uitdagingen voor de gezondheid, cognitie en welzijn van onze hersenen. We zouden deze technieken op scholen moeten gebruiken om levenslang leven te bevorderen en dit al vanaf vroege leeftijd."